Operacija Fruška gora
Operacija "Fruška Gora" (u Sremu poznata kao »Velika ofanziva«[1]) je bila udružena osovinska operacija Vermahta i snaga NDH protiv partizana na Fruškoj gori, tada u sastavu NDH. Vođena je između 20. i 30. avgusta 1942. godine.
Pozadina uredi
Da bi uništili sremske partizane i onemogućili dalje širenje ustanka u ovoj oblasti, Nemci su, posle ofanzive na Kozaru, angažovali deo snage iz rasformirane Borbene grupe »Zapadna Bosna« za napad na Fruškogorski i Podunavski odred na Fruškoj Gori. Prema zapovesti generala Badera, opunomoćenog i komandujućeg generala za Srbiju, od 21. avgusta 1942, u Srem je upućena preformirana Grupa »Borovski«. U sastav Grupe ušlo je oko šest nemačkih i jedanaest ustaško-domobranskih bataljona kao i tri diviziona artiljerije. Ovoj grupi su takođe sadejstvovala četiri monitora mađarske rečne flotile sa Dunava.
Planom je bilo predviđeno da se udarom sa zapada i istoka potisnu partizanski odredi na srednji deo Fruške Gore i okruže na prostoriji između komunikacija Irig — Sremska Kamenica i Ležimir — Sviloš — Koruška. Zatim je trebalo da se postepenim stezanjem obruča i nastupanjem na sever nabace na Dunav i unište u rejonu između Čerevića i Ledinaca. Usto, bilo je naređeno da se svaki zarobljeni partizan strelja, a svi muškarci između 17 i 50 godina starosti pohapse i sprovedu u logor u Zemunu.[1]
Tih dana su se na Fruškoj Gori nalazili: Štab odreda za Srem, Fruškogorski odred, jačine oko 350 boraca (na južnim i, manjim delom, na severnim padinama Fruške Gore, zapadno od komunikacije Irig — Sremska Kamenica), deo Podunavskog odreda, jačine oko 110 boraca (istočno od navedene komunikacije, na prostoriji Direk — Stražilovo — Eugenov Put), i veliki broj izbeglog naroda.[1]
Tok operacije uredi
Pošto je primetio prikupljanje neprijatelja, Štab Fruškogorskog odreda je odlučio, u cilju zaštite izbeglog naroda, da primi odbranu, dok se Podunavski odred, čim su otpočele borbe, probio sa Fruške Gore. 23. avgusta uveče otpočeo je napad na deo Podunavskog odreda u istočnom delu Fruške Gore. Ovaj deo Odreda probio se iste noći, bez većih gubitaka, prema Popincima, u kom pravcu je bila upućena glavnina Odreda sa zadatkom da napadne neprijateljsku posadu.[1]
Dejstva na Fruškogorski partizanski odred otpočela su 26. avgusta. Posle dvodnevnog otpora na južnim padinama Fruške Gore, glavnina Odreda se probila prema Sremskoj Mitrovici i u pravcu Bosutskih Šuma, a ostatak se sklonio u sela na severnim padinama Fruške Gore. U toku tih borbi neprijatelj je uspeo da razbije 2 četu Fruškogorskog odreda. Iako je nakon toga prestao organizovan otpor, neprijatelj je produžio nastupanje ka Dunavu i uspeo da uništi Štab odreda za Srem, neke manje grupe boraca i da pohvata veliki broj naroda. Ofanziva je završena 31. avgusta, ali je neprijatelj na Fruškoj Gori ostavio manje snage koje su je ponovo pretresle.[1]
Ishod uredi
Fruškogorski i Podunavski odred nisu uništeni, ali se ipak ofanziva, za kraće vreme, negativno odrazila na njihovu aktivnost. Uporedo s napadom na Frušku Goru, u Sremu su tokom leta Nemci i ustaše sprovodili masovan teror nad narodom, s namerom da ga zastraše i odvoje od partizanskih odreda. Samo u tome periodu oni su pobili oko 6.000 lica, dok su oko 10.000 hapsili i zlostavljali.[1]