Liepāja
Liepāja (litavski: Liepoja, ruski: Лиепая, do 1920. Либава, njemački: Libau, poljski: Lipawa) je lučki grad od 68,200 stanovnika[1] na jugozapadu Latvije u Kurlandiji.
Liepāja
| |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 56°30′N 21°00′E / 56.500°N 21.000°E | |
| država |  Latvia
|
| Gradska prava | 1625.[1] |
| Vlast | |
| - gradonačelnik | Gunārs Ansiņš |
| Površina | |
| - Ukupna | 68 km²[1] |
| Visina | 14[1] |
| Stanovništvo (2021.) | |
| - Grad | 68,200[1] |
| - Gustoća | 1,002 stan/km²[1] |
| Vremenska zona | UTC+2 (UTC+3) |
| Poštanski broj | LV-34(01-17)[1] |
| Karta | |
  Liepāja | |
Geografske karakteristike uredi
Liepāja je treći po veličini grad u Latviji i deseti u Baltičkim državama, koja se prostire duž kanala između Baltičkog mora i Jezera Liepāja[2], udaljena 216 km jugozapadno od Rige.
Ona je grad sa najstarijim simfonijskim orkestrom i tramvajem na Baltiku.[2]
Historija uredi
Početak mjesta može se pratiti od 13. vijeka kada je između Jezera Liepāja i mora tekla danas nepostojeća rijeka Līva, uz koju je izraslo selo Līva, koje je prvi put dokumentirano 1253. Teutonski viteški red je na tom mjestu osnovao svoje naselje Libau, koji je dobio status grada od kurlandskog kneza Friedricha Kettlera 1625.[3]
Libau je 17. vijeku ekonomski prosperirao pa je od gradića od nekih 1000 stanovnika, izrastao u mali lučki grad. Nakon tog perioda uslijedile su godine iskušenja, veliki požari i epidemija kuge.[3]
Nakon Treće Podjele Poljske 1795., Rusko Carstvo anektiralo je Kurlandiju i Labiau. Grad je ponovno doživio prosperitet krajem 18. vijeka proširenjem luke, procvatom trgovine i zanatstva, pa je narastao na oko 5000 stanovnika.[3]
Ruska Libava se u 19. vijeku transformirala iz beznačajnog provincijskog gradića u industrijski centar. To se dogodilo nakon završetka željezničke pruge prema Ukrajini. U to vrijeme postavljeni su temelji metaloprerađivačke industrije – tradicije koja je jaka i danas.
Libava je 1899. postala prvi grad na Baltiku sa električnim tramvajem (on vozi i danas).[3]
Moderna luka koja se ne ledi, razvijena industrija i transportna povezanost bili su razlozi zašto je Libava dobila značajnu ulogu u ruskoj vojnoj strategiji i zašto je izabrana za bazu ruske baltičke flote. U proljeće 1899. odobren je projekt izgradnje fortifikacija uz more, pa je sljedećih dekada izgrađena pomorska baza sa kopnenim fortifikacijama po cijelom gradu.
U novembru 1908., odnosno za manje od 10 godina nakon izgradnje, baza je likvidirana i priznata kao strateška pogreška. Dio topova je rastavljen i prebačen u utvrdu Kaunas, a ostatak je pretopljen. Fortifikacije su dva put minirane, ali su samo djelomično razorene, pa se i danas mogu vidjeti njihovi ostatci.[3]
Metaloprerađivačka i tekstilna industrija uz tranzitnu trgovinu bilu su ekonomska baza grada početkom 20. vijeka. Libava je tad bila najveći ruski emigracijski centar, jer je imala direktnu brodsku liniju za New York. U to vrijeme preko libavske luke otputovalo je 50 000 do 70 000 ljudi.[3]
Uslijedio je Prvi svjetski rat koji je u Latviji započeo 2. augusta 1914. pucnjavom po luci. Libavu su okupirale trupe Njemačkog Carstva u maju 1915, tako da je krajem godine grad spao na 43 600.
Latvija je proglasila nezavisnost 1918. tad je Liepāja postala prijestolnica Latvije na pola godine. Nakon puča kojeg je izvela njemačka vojska 1919. latvijska privremena vlada sklonila se na parobrod Saratov usidren u luci.[3]
U međuratnim periodu se privreda oporavila, ali je naročito procvjetala kultura i umjetnost, osnovani su opera, konzervatorij i filharmonija. U Liepāji je otvoreno nekoliko novih škola među njima i prva umjetnička na Baltiku. Broj stanovnika dostigao je 67 000, štoviše od 1937. do 1939. između Liepāje i Rige postojala je redovna avionska linija.[3]
Drugi svjetski rat donio je nove nevolje za grad, 1941. i 1944. stradalo je puno zgrada u historijskom centru.[3]
Nakon rata za Latvijske SSR izgrađeni su novi stambeni kvartovi i industrijski kombinati po sovjetskom modelu. Kvart Karosta pretvoren je u zatvoreni vojni kompleks, broj stanovnika zajedno sa sovjetskim garnizonom premašio je 100 000 stanovnika.[3]
Nakon proglašenja nezavisnosti 1990. došlo je do demonstracija i štrajkova. Bivša sovjetska pomorska baza u Liepāji potpuno je prestala postojati tek u augustu 1994., kad su i posljednji ruski vojnici otišli.[3]
Privreda uredi
Liepāja je i danas prvenstveno grad metaloprerađivačke, tekstilne i prehrambene industrije, uz brodogradnju, građevinarstvo i transport. Liepajska luka je treća u Latviji po količini otpremljene robe.[2]
Pobratimski gradovi uredi
Liepāja ima pobratimske ugovore sa slijedećim gradovima;[4]
Izvori uredi
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 „Latvia: Regions, Cities and Towns” (engleski). City population. Pristupljeno 18.01.2022.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 „Story of Liepaja” (engleski). Liepaja. Pristupljeno 18.01.2022.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 „History of Liepāja” (engleski). Liepaja. Pristupljeno 18.01.2022.
- ↑ „Twin cities” (engleski). Liepaja. Pristupljeno 18.01.2022.
