Legija časti
Legija časti službeno Nacionalni red Legije časti (francuski: Ordre national de la Légion d’honneur) je najviše francusko odlikovanje koje je ustanovio Napoleon Bonaparte - 19. maja 1802., tada samo Prvi konzul Prve republike[1], kao priznanje za vojne ili civilne zasluge bez obzira na porijeklo, vjersku pripadnost ili mjesto rođenja (domovinu) primatelja (u to doba to je bila revolucionarna zamisao, potpuno u skladu s idejama Francuske revolucije) pod uvjetom da je kandidat za odlikovanje privržen temeljnim idejama Francuske revolucije a to su sloboda, jednakost i bratsvo.
| Nacionalni red Legije časti Ordre national de la Légion d'honneur | |
|---|---|
 | |
| Osnovne informacije | |
| Država | Francuska |
| Vrsta | Orden sa pet stupnjeva |
| Dodjeljuje se za (zasluge) |
za izuzetne zasluge |
| Dodjeljuje se (nositelji) |
francuski i strani državljani |
| Status | dodjeljuje se od 1802. |
| Statistike | |
| Prvo odlikovanje | 14. jul 1804. [1] |
| Zadnje odlikovanje | 21. decembar 1991. |
| Ukupno odlikovanih | Vitezova: 74 384 Oficira: 17 032 Komandanata: 3 009 Velikog oficira: 314 Velikog križa: 67 Velikog majstora: 1 |
| Red prvenstva | |
| Sljedeće (više) | nema |
| Sljedeće (niže) | Red slobode (Ordre de la Libération) |
 Veliki križ (Grand'croix)  Veliki oficir (Grand Officier)  Komandant (Commandeur)
 Vitez (Chevalier) Mala oznaka ordena Legije časti | |
Moto ordena je Čast i domovina (Honneur et Patrie), a sjedište Reda Legije časti je u Palača Legije časti (Palais de la Légion d'Honneur) na lijevoj obali Sene u Parizu (2, rue de la Légion d'honneur, F-75007 Paris).
Historija uredi
Francuska revolucija je u svom prvom naletu rušila sve tragove starog režima, pa tako i sistem viteških redova i njihovih ordena, koji su se jedino mogli dodjeljivati plemićima i to katolicima. Kad se uspeo na poziciju prvog konzula, Napoleon Bonaparte je uvidio da mu je potreban neki sistem nagrada kako bi se mogao održati na vlasti - pored silnih neprijatelja koje je nova vlast imala protiv sebe. On je također bio svjestan činjenice da Francuzi ne žele stvaranje nove aristokratske kaste, ali je znao da ljude mora nekako nagraditi zato je predložio stvaranje novog sistema nagrađivanja zaslužnih građana. Napoleonove ideje oko namjene tog ordena su konačno prevagnule nad protivnicima koji su inzistirali da to bude orden koji se dodjeljuje isključivo za vojne zasluge. 'Legija časti je bila kombinacija dotadašnje dvorske ikonografije (u mnogočemu je podsjećala na rojalistički Red sv. Luisa) i rimskih legionarskih tradicija. Najviše priznanje tako više nije bio Veliki križ, već Veliki orao (koji je ipak po mnogo čemu bio nalik na Veliki križ). Legionari su uz orden, dobijali i poprilične novčane nagrade.
- 5 000 franaka Veliki oficir
- 2 000 franaka komandanti
- 1 000 franaka oficiri
- 250 franaka legionari
Nakon što je postao car, Napoleon je osobno vodio prvu ceremoniju dodjele Legije časti koja se održala u julu (povodom pada Bastilje) 1804. godine u tek izgrađenom Hôtel des Invalides u Parizu. On je osobno podnio 48 000 nominacija za dodjelu ordena Legije časti. [1] Za vrijeme vladavine Konzula i Prvog carstva, Napoleon je bio osobno Veliki majstor (Grand master) Legija časti, a Veliko vijeće od sedam visokih [[oficira je vodilo računa o 15 teritorijalnih jedinica, ili kohorti, gde se orden dodjeljivao.
Orginalni prvi ordeni Legije časti imali su na aversu zvijezdu s krunom okruženu hrastovim i lovorovim vjencem s glavom Napoleona u sredini, a na reversu lik orla sa motom reda Honneur et Patrie (čast i zemlja). [1]
Legija časti nakon burbonske restauracije 1814 uredi
Nakon restauracije burbonske monarhije, orden Legija časti postao je kraljevski orden, ali nižeg stupnja ispod obnovljenih vojnih i crkvenih ordena starog režima. Izmjenjen je i dizajn ordena, na aversu je umjesto napoleonovog lika stavljena je glava Henrika IV, a na reversu kraljevski ljiljani. [1]Napoleon III vratio je 1870. orginalni dizajn ordena, uz jednu (bitnu) izmjenu umjesto glave Napoleona stavio je žensku glavu simbol francuske republike.[1] Nakon pada monarhije, Legija časti je ponovno postala najviše francusko odlikovanje.
Nacionalni red Legije časti danas uredi
U skladu sa napoleonskim idejama i idealima, članstvo u Nacionalnom redu Legije časti je izuzetno egalitarno: nosioci mogu biti i žene i muškarci, civili i vojno osoblje, bez obzira na njihov rang, čin, rođenje ili vjeroispovjest, te načelno mogu dobiti bilo koji orden (od pet mogućih) Legije časti.
Da bi se postalo kandidat za prijem u Red Legije časti (u red se može ući i posthumno, to je uvedeno nakon Prvog svjetskog rata), treba imati najmanje 20 godina izuzetnih zasluga u mirnodopsko vrijeme [1](to vrijedi za civile) ili pokazati izuzetnu hrabrost u za vrijeme rata (to vrijedi za vojnike). Orden Legije časti za ratne zasluge automatski povlači za sobom dodjelu Ratnog križa (Croix de Guerre), najvišeg vojnog odlikovanja Francuske. [1] Postoje kvote za broj članova Reda Legije časti (a to znači kad se dostigne kvota – orden se dalje nemože dodjeljivati, sve dok netko od starih člnova ne umre, – to vrijedi samo za francuske građane jer samo oni mogu biti članovi Nacionalnog reda Legije časti:
| Legija časti | Kvota | Stanje u 2000. godini |
|---|---|---|
| Vitez | 125.000 | 87.371 |
| Oficir | 10.000 | 22.401 |
| Komandant | 1.250 | 3.626 |
| Veliki oficir | 250 | 321 |
| Veliki križ | 75 | 61 |
Razlike između kvota, i dodjeljenih odlikovanja proizlaze zbog toga jer kvote ne vrijede za veterane iz Drugog svjetskog rata, pripadnike francuske vojske koji su sudjelovali po Sjevernoafričkim i drugim vojnim operacijama u inozemstvu, te ranjenim vojnicima, - oni dobijaju orden nezavisno od kvote. Najniži stupanj Legije časti - vitez, dodjeljen je 1998. svim preživjelim veteranima iz Prvog svjetskog rata iz svih savezničkih zemalja koji su se borili na francuskom tlu.
Strani državljani su izuzeti iz ovog pravila, jer se ne primaju u članstvo Reda Legije časti, ali mogu dobiti orden zbog zasluga za Francusku ili ideala koje Francuska podržava.
Francuski građani svoje članstvo u Redu Legije časti uvijek počinju od najnižeg stupnja viteza. Da bi bili unaprijeđeni u viši stupanj, moraju dokazati da su ostvarili nove zasluge za Francusku, i provesti određeni broj godina, između imenovanja i unaprijeđenja u viši stupanj. Jedini izuzetak je Predsednik Republike, koji dobija Veliki križ (najviši stupanj Legije časti), neposredno nakon predsjedničke inauguracije. On je ujedno i Veliki majstor Reda, danas je to Nikolas Sarkozy, ali orden dodjeljuje civilni kancelar uz pomoć vijeća čije članove imenuje Veliki majstor.
Stranci mogu dobiti odmah orden višeg stupnja. Liderima stranih država, kao i bračnim partnerima monarha, dodjeljuje se Veliki križ zbog njihovog statusa.
Ukoliko nosioc ordena počini teže krivično djelo, oduzima mu se orden automatski, ukoliko počini lakše krivično djelo ili prekršaj, i tad mu se može oduzeti orden, ali nakon istrage a ne automatizmom.
Stupnjevi i obilježja uredi
.svg)
Legija časti ima pet stupnjeva: najniži je Vitez (francuski: Chevalier), pa slijedi Oficir (Officier), pa Komandant (Commandeur), Veliki oficir ili Vrhovni oficir (Grand Officier) a najviši Veliki križ (Grand' Croix).
Popis nekih od dobitnika ordena Legije časti iz južnoslavenskih zemalja uredi
- Emir Kusturica nagrađivani filmski redatelj (2011)[2]
- Boris Pahor slovenski pjesnik i pisac iz Trsta (2007)[3]
- Veran Matić (2009.), srpski novinar, glavni i odgovorni urednik medijske kuće B92, kao borac za nezavisnost i slobodu medija[4]
- Ružica Đinđić (2009.), udovica pokojnog premijera Srbije Zorana Đinđića za njen aktivni rad na humanitarnom polju[4]
- Mateja Matevski (makedonski pjesnik i direktor televizije Skopje)[5]
- Predrag Matvejević
- Josip Broz Tito (Veliki križ 1956.)[6]
- Miloje Milojević (1956.) general JNA, predsjednik Saveza ratnih vojnih invalida Jugoslavije
- Niko Miljanić (1892 – 1957) kirurg i anatom, osnivač Beogradske medicinske škole[7]
- Princ Božidar Karađorđević (1862-1908) za sudjelovanje u borbi kod Tonkina[8]
Izvori uredi
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 „Legion of Honour” (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 20. 12. 2011.
- ↑ „Митеран уручио орден Кустурици” (srpski). ПОЛИТИКА. Pristupljeno 20. 12. 2011.
- ↑ „Legija časti Borisu Pahorju ” (slovenski). Delo. Pristupljeno 20. 12. 2011.
- ↑ 4,0 4,1 „Prince Bojidar Karageorgevitch” (francuski). Ambassade de France à Belgrade. Pristupljeno 20. 12. 2011.[mrtav link]
- ↑ „Mateja Matevski Biography” (engleski). BookRags, Inc.. Pristupljeno 20. 12. 2011.
- ↑ „Médaille Militaire (Military Medal)” (engleski). Picardy Antiques. Arhivirano iz originala na datum 2012-01-03. Pristupljeno 20. 12. 2011.
- ↑ „Niko Miljanić: all facts at a glance” (engleski). Vionto. Arhivirano iz originala na datum 2015-10-27. Pristupljeno 20. 12. 2011.
- ↑ „Prince Bojidar Karageorgevitch” (engleski). dictionary.sensagent. Pristupljeno 20. 12. 2011.
