Kielce
Kielce je grad od 194,852 stanovnika[1] u centru Poljske u Svjetokžiškom vojvodstvu u kom je i administrativni centar.[2]
Kielce
| |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 50°52′N 20°38′E / 50.867°N 20.633°E | |
| Država |  Poljska
|
| Vojvodstvo | Svjetokžiško |
| Povjat | Kielce |
| Vlast | |
| - gradonačelnik | Bogdan Wenta |
| Površina | |
| - Ukupna | 110 km²[1] |
| Visina | 260[1] |
| Stanovništvo (2019.) | |
| - Grad | 194,852[1] |
| - Gustoća | 1,777 stan. / km²[1] |
| Vremenska zona | UTC+1 (UTC+2) |
| Poštanski broj | 25-001[1] |
| Pozivni broj | 41[1] |
| Karta | |
  Kielce Pozicija Kielca u Poljskoj | |
Geografske karakteristike uredi
Kielce se nalazi u samom centru Svetokrižnog gorja udaljen 117 km sjeveroistočno od Krakova, i 170 km južno od Varšave.[2]
Historija uredi
Prva crkva u Kielceu, podignuta je u 10. vijeku, a druga 1171. i to je prvi pisani trag o mjestu.[3]
Kielce je prvi put dokumentiran kao grad 1359. iako je još na prijelazu u 15. vijek imao samo oko 300 stanovnika, koji su se uglavnom bavili poljoprivredom. Procvao je krajem 15. i početkom 16. vijeka, pa je 1496. dobio grb, a nešto kasnije i pravo na organizaciju dva sajma.[3]
Sredinom 16. vijeka podignuta je gradska vijećnica, od tad se sve do kraja 17. vijeka razvilo iskapanje željezne rude i obojenih metala po okolnim brdima. Taj posao privukao je i brojne strance, ponajviše iz Italije, Mađarske, Slovačke i Njemačke. U to vrijeme Kielce je izrastao u jedan od najvećih metalurških centara u Poljskoj sa čak 73 kovačnica, i grad koji je 1645. imao 1250 stanovnika.[3]
Period progresa zaustavila je švedska invazija i građanski ratovi. Nakratko se oporavio pa je 1735. proradila srednja škola, a otvoren je i rudnik vapnenca i dvije ciglane.[3]
Druga podjela Poljske, a nakon tog i Kościuszkov ustanak donjele su gradu nove nevolje. Nakon zarobljavanja Kościusza došlo je do Treće podjele Poljske pa je Kielce pripao austrijskom dijelu Galicije. Veliki požar junu 1800. uništio gotovo sve kuće u centru grada i vijećnicu. Bulom pape Pia VII Kielce je postao centar novosnovane biskupije.[3]
Od 1818. Kielce je bio administrativni centar Krakovskog vojvodstva, ali mu je taj status ukinut 1845. Krajem tridesetih 19. vijeka izgrađena je nova cesta]] prema Varšavi i Krakovu i bolnica.[3]
Ekonomski procvat vezan je dolaskom željeznice 1885. Tad su počela sa radom prva velika industrijska postrojenja, tvornica stakla Społem i peći za vapno Kadzielnia i Wietrznia. Izgrađeni su hoteli, crkve, sinagoga i novi teatar. Prve gradske dnevne novine izdane su 1897. kad je Kielce imao 13500 stanovnika.[3]
Nakon Prvog svjetskog rata 1918. Kielce je postao administrativni centar vojvodstva, pa mu se stanovništvo rapidno povećalo 1939. imao je više od 71 000 stanovnika i nove tvornice, a od 1926. termoelektranu i veliki garnizon.
Za Drugog svjetskog rata trupe Wehrmachta zauzele su grad prvih dana septembra 1939. i ubile gradonačelnika Stefana Artwiskog. Šume oko grada postale su dom partizana. Crvena armija oslobodila je grad 15. januara 1945. koji je tad spao na 48 000 stanovnika.[3]
Nakon rata izgrađeni su novi stambeni kvartovi, i osnovani Tehnološki i Univerzitet Jan Kochanowski. Krajem 1970-ih Kielce je imao 160 000 stanovnika.
Kielce danas uredi
Grad je privredno, kulturno i obrazovno srce regije, i velik sajamski centar. Na državnim i javnim univerzitetima školuje se više od 40 000 studenata. Najveća poljska građevinska poduzeća imaju sjedišta u Kielceu.[3]
Pobratimski gradovi uredi
Izvori uredi
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 „Poland: Major Cities” (engleski). City population. Pristupljeno 05.01.2021.
- ↑ 2,0 2,1 „Basic information” (poljski). Urząd Miasta Svjetokžiško. Arhivirano iz originala na datum 2021-01-10. Pristupljeno 6.01. 2021.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 „History” (poljski). Urząd Miasta Kielce. Arhivirano iz originala na datum 2018-03-25. Pristupljeno 6.01. 2021.
Vanjske veze uredi
- Urząd Miasta Kielce (službene stranice) Arhivirano 2020-09-19 na Wayback Machine-u (pl)