Karađorđeva Srbija
Karađorđeva Srbija je naziv za ustaničku državu, stvorenu u vreme Prvog srpskog ustanka (1804–1813).
| Karađorđeva Srbija | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| Geografija | |||||||
| Kontinent | Evropa | ||||||
| Regija | Balkan | ||||||
| Zemlja | Srbija | ||||||
| Glavni grad | Topola | ||||||
| Društvo | |||||||
| Zvanični jezici | Srpski | ||||||
| Religija | Pravoslavlje | ||||||
| Zakonodavna vlast | Praviteljstvujušči sovjet serbski | ||||||
| Vladavina | |||||||
| Oblik vladavine | Ustanička država | ||||||
| Titula vladara | Vožd | ||||||
| Vladar | Karađorđe Petrović | ||||||
| Premijer | Predsednici Praviteljstvujuščeg sovjeta: Mateja Nenadović, Mladen Milovanović, Jakov Nenadović, Karađorđe Petrović | ||||||
| Istorijsko doba | Novi vek | ||||||
| Osnivanje | 1804. | ||||||
| Prestanak | 1813. | ||||||
| Događaji | |||||||
| Prethodnici i naslednici | |||||||
| Prethodile su: | Nasledile su: | ||||||
|
| ||||||
|
| ||||||
| Portal:Istorija | |||||||
Teritorija i granice uredi
Karađorđeva Srbija nije imala stalne granice, jer su se one menjale s obzirom na liniju fronta prema Osmanskom carstvu. Obuhvatala je ceo Smederevski sandžak (Beogradski pašaluk) i okolna područja. U granicama ustaničke Srbije su privremeno bila i područja oko Niša, Leskovca, Novog Pazara, Bijelog Polja, Prijepolja, Zvornika, Bijeljine i Vidina.
Istorija uredi
Prvi srpski ustanak je bio ustanak Srba u Beogradskom pašaluku i šest okolnih nahija protiv Osmanskog carstva u periodu od 14. februara 1804. do 7. oktobra 1813. godine. Otpočeo je kao lokalna pobuna protiv dahija, a prerastao je u prvu fazu srpske revolucije. Ustanici predvođeni Karađorđem su uspeli da u kratkom vremenskom intervalu oslobode pašaluk i okolna područja. Kao tekovina ustanka, stvorena je ustanička država, koja se u izvorima naziva Karađorđeva Srbija.
1806. godine je zaključen Ičkov mir, kojim je Osmansko carstvo faktički priznalo Srbiju kao vazalnu državu. Međutim, zbog prekida odnosa i rata između Osmanskog carstva i Rusije, Srbija odbacuje uredbe Ičkovog mira i nastavlja rat.
Do sloma ustaničke države došlo je 1812—1813. Rusi, saveznici ustanika, morali su da se povuku nazad u Rusiju jer je Napoleon napadao. Zbog njega su Rusi bili prinuđeni da potpišu i Bukureštanski mir. Po osmoj tački toga mira, Srbi bi dobili autonomiju a Turci bi se vratili u Beograd i ponovo upravljali Srbijom. Ustanici to nisu prihvatili, jer bi sve ono za šta su se izborili palo u vodu. Turci su Srbiju napali sa juga, istoka i zapada. Iako je poginulo mnogo Turaka, otpor je bio slomljen 7. oktobra 1813. Turci ulaze u Beograd i uspostavljaju upravni aparat i organizaciju kakva je postojala pre izbijanja ustanka 1804. Prvi srpski ustanak je ugušen, a Karađorđe sa nekolicinom vođa ustanka beži u Austriju.
Organizacija države uredi
Osnove državnosti u ustaničkoj Srbiji postavljene su radom Narodne skupštine, Praviteljstvujušćeg sovjeta i donošenjem zakonika. 14. avgusta 1805. godine, na Skupštini ustaničkih starešina u Borku, doneta je odluka o osnivanju Praviteljstvujuščeg sovjeta serbskog kao centralnog organa vlasti u ustaničkoj Srbiji, a radi rešavanja raznih životnih pitanja. Među pojedinim ustaničkim i nahijskim starešinama postojale su težnje da se Sovjetom donekle ograniči Karađorđeva vlast.
Sovjet je naročito radio na organizovanju seoskih, knežinskih i nahijskih sudova, a on sam je do 1811. delovao kao vrhovni sud. Vremenom je Sovjet obavljao sve više poslova, odigravši značajnu ulogu u organizovanju vlasti i funkcionisanju ustaničke države.
Društvo i kultura uredi
Velika škola Ivana Jugovića je bila prvi zametak visoke nastave u Srbiji. Jugovićeva Velika škola je osnovana 1808. godine u Beogradu i bila je škola posebnog karaktera.