Hywel Dda
Hywell Dda (na velškom doslovbno "Hywell Dobri"; engleski: Hywell the Good; ponekad anglicizirano u Howell the Good; cca. 880 - 950) bio je osnivač i kralj srednjovjekovnog velškog kraljevstva Deheubarth koji je pod svojom vlašću uspio staviti skoro cijeli današnji Wales, i koji se smatra jednim od najvećih vladara i državnika u velškoj historiji.
| Hywel Dda | |
|---|---|
| kralj Dyfeda, Powysa i Gwynedda princ od Seisyllwga i Deheubartha
| |
| |
kralj Dyfeda, Powysa i Gwynedda
| |
| Vladavina | 942–950 |
| Prethodnik | Idwal Foel ap Anarawd |
| Suprug/a | Elen of Dyfed |
| Potomstvo | Owain ap Hywel Rhodri ap Hywel Edwin ap Hywel |
| Kuća | Kuća Dinefwr |
| Otac | Cadell ap Rhodri |
| Rođen/a | cca. 880 |
| Umro/la | 950 |
.svg)
Hywell je bio sin Cadella ap Rhodrija, kralja Seisyllwga, odnosno unuk Rhodrija Velikog. Oko godine 904. je uz pomoć oca, kao i ženidbom za kćer Llywarch ap Hyfaidda došao u posjed Kraljevine Dyfed. Nakon očeve smrti 911. je njegovu zemlju podijelio s bratom Clydogom. Godine 918. je svog susjeda Edwarda Starijeg, anglosaksonskog kralja Wessexa, priznao za svog sizerena; time je dobio značajnog saveznika u borbi da nametne svoju vlast suparničkim velškim velikašima i ujedini njihova mala kraljevstva.
Godine 920. je njegov brat Clydog umro, najvjerojatnije bez nasljednika; to je Hywell iskoristio kako bi dograbio njegove zemlje, a potom je Seisyllwg i Dyfed ujedinio u novo kraljevstvo Deheubarth, koje je pokrivalo današnji južni Wales. Nakon Edwardove smrti, Hywell je imao dobre odnose i sa njegovim nasljednikom Ethelstanom Sjajnim, kraljem formalno ujedinjene Engleske; to mu je omogućilo da godine 928. otputuje na hodočašće u Rim, postavši prvi velški kralj koji se s jednog takvog putovanja vratio.
Godine 942. je Idwal Foel, kralj sjevernovelške države Gwynedd, digao ustanak protiv Engleza. Hywel, koji je s Englezima imao tako dobre odnose da se njegov novac kovao u engleskoj kovnici u Chesteru, napao je Gwynedd i ubio Idwala i njegovog brata. Poslije toga je preuzeo njihovu krunu, ujedinivši tako njihovu teritoriju.
Hywel, za koga historičari navode da je bio izuzetno dobro obrazovan, te da je osim maternjim velškim znao govoriti latinskim i engleskim, iza sebe je ostavio daleko trajniju baštinu od političkog jedinstva Walesa kada je oko 945. sazvao veliku skupštinu svih velških vođa. Na njima je odredio da se svi velški zakoni zapišu, odnosno kodificiraju. Taj zakonik, poznat kao Cyfraith Hywel, postao je temelj velškog prava, koje se primjenjivalo sve do 16. vijeka kada je engleski kralj Henry VIII, koji je za sebe tvrdio da je Hywelov potomak, odredio da se u Engleskoj i Walesu primjenjuje jedinstveni pravni sistem.
Nakon Hywelove smrti, njegovo se kraljevstvo raspalo na tri djela: Gwynedd su preuzeli sinovi Idwala Foela, a ostatak su podijelili Hywelovi sinovi.
Literatura uredi
- Koch, John T. (2006). Celtic Culture: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO.
- Lloyd, John Edward (1912). A History of Wales from the Earliest Times to the Edwardian Conquest. Longmans, Green, and Co.. Pristupljeno 7. VII 2010.
Hywel Dda Dinastija Dinefwr Rođen/a: 880? Umro/la: 950
| ||
| Prethodi: Idwal Foel |
kralj Brita 942–950 |
Slijedi: Domnall mac Eogain |
| Prethodi: Idwal Foel |
princ Gwynedda 920–950 |
Slijedi: Iago ab Idwal Ieuaf ab Idwal |
| Prethodi: Llywarch ap Hyfaidd |
kralj Dyfeda 905–909 |
Kraljevine spojene |
| Prethodi: Cadell ap Rhodri |
Princ Seisyllwga 909 | |
| Nova titula stvoren od Dyfeda i Seisyllwga
|
Princ Deheubartha 909–950 |
Slijedi: Owain ap Hywel Rhodri ap Hywel Edwin ap Hywel |
| Prethodi: Llywelyn ap Merfyn |
kralj Powysa 942–950 | |