Fok (mitologija)
Fok (starogrčki: Φῶκος) ime je eponimnog heroja Fokide u grčkoj mitologiji.[1] Antički izvori spominju više osoba istog imena, od kojih se za bar dvojicu navodi da je po njima nazvana Fokida. Na jednoj sholiji uz Ilijadu kao dva moguća eponimna heroja Fokide navode se Fok, sin Eaka i Psamate, i Fok, sin Posejdona i Pronoje.[2]
Eakov sin uredi
Fok sa Egine bio je sin Eaka i nereide Psamate, te suprug Asterijin ili Asterodijin, koja mu je rodila Panopeja i Krisa.[3][4][5][6] Fok je bio vrlo vešt u junačkim igrama i atletskim nadmetanjima, pa su njegova ljubomorna polubraća, Telamon i Pelej, uz podršku svoje majke, Endeide, odlučili da ga ubiju. Telamon (ili Pelej) ubio ga je diskom ili, prema drugim izvorima, kopljem. Dva brata skrivali su ovaj čin, ali je ubistvo ipak izašlo na videlo, nakon čega su morali bežati s Egine.[7][8][9] Psamata se kasnije osvetila za ubistvo svog sina tako što je među Pelejevu stoku poslala vuka, ali ga je neposletku, na Tetidin nagovor, pretvorila u kamen.[10][11] Fokov grob su pokazivali na Egini.[8][12]
Kasnije se pripovedalo da je Fok pre smrti napustio Eginu i nastanio se u centralnoj Grčkoj, gde se sprijateljio s Jasejem te da je svoju novu domovinu po svom imenu nazvao Fokidom. Tu se oženio Asterodijom (ili Asterijom ili Asteropejom), koja mu je rodila blizance Krisa i Panopeja, eponimne heroje istoimenih fokidskih gradova.[13]
Ornitionov sin uredi
Fok iz Korinta bio je sin Ornitionov ili, prema drugima, Posejdonov,[14] pa je možda identičan s Fokom koji se spominje na navedenoj sholiji uz Ilijadu. Fok je predvodio koloniste iz Korinta u oblast Titoreje i planine Parnasa, koja je po njemu nazvana Fokidom.[15] Za Foka se pričalo i da je Antiopu, Niktejevu kćerku, izlečio od ludila, kojim ju je kaznio Dionis, i zatim se njome oženio. Fokov i Antiopin grob pokazivao se u Titoreji.[16][17][13]
Reference uredi
- ↑ Stefan Bizantinac, s. v. Phōkis
- ↑ Sholija uz Homerovu Ilijadu, II, 517.
- ↑ Hesiod, Teogonija, 1003 sqq.
- ↑ Pindar, Nemejske ode, V, 23.
- ↑ Jovan Ceces uz Likofrona, 53, 939.
- ↑ Sholija uz Euripidovog Oresta, 33.
- ↑ Pseudo-Apolodor, Biblioteka, III, 12, 6.
- ↑ 8,0 8,1 Pausanija, Opis Helade, II, 29, 7.
- ↑ Plutarh, Parallela minora, 25.
- ↑ Jovan Ceces uz Likofrona, 901.
- ↑ Antonin Liberal, Metamorfoze, 38.
- ↑ Schmitz, Leonhard (1867), „Phocus (2)”, Smith, William, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, 1, Boston, pp. 8
- ↑ 13,0 13,1 Srejović & Cermanović-Kuzmanović 1989, s.v. Fok (1)
- ↑ Pausanija, Opis Helade, II, 4, 3.
- ↑ Pausanija, Opis Helade, II, 4, 3; II, 29, 2; X, 1, 1.
- ↑ Pausanija, Opis Helade, IX, 17, 4; IX, 25, 3.
- ↑ Schmitz, Leonhard (1867), „Phocus (1)”, Smith, William, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, 1, Boston, pp. 8
Literatura uredi
- Schmitz, Leonhard (1867), „Phocus (1)”, Smith, William, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, 1, Boston, pp. 8
- Schmitz, Leonhard (1867), „Phocus (2)”, Smith, William, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, 1, Boston, pp. 8
- Srejović, Dragoslav; Cermanović-Kuzmanović, Aleksandrina (1989). Rečnik grčke i rimske mitologije. Beograd: Srpska književna zadruga.