Dizenterična ameba
Dizenterična ameba (lat. Entamoeba histolytica) je anaerobna parazitska protista, vrsta amebe iz roda Entamoeba. Većinom parazitira u primatima. Pretpostavlja se da je oko 50 miliona ljudi zaraženo ovim parazitom. I drugi sisari (poputa pasa i mačaka) se mogu inficirati dizenteričnom amebom, ali se pretpostavlja da nisu značajni prenosioci ove bolesti.
| Dizenterična ameba | |
|---|---|
| |
| Trofozoiti dizenterične amebe sa ingestovanim eritrocitima | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | Amoebozoa |
| Red: | Entamoebida |
| Porodica: | Entamoebidae |
| Rod: | Entamoeba |
| Vrsta: | E. histolytica |
| Dvojni naziv | |
| Entamoeba histolytica Schaudinn, 1903 | |
Aktivni stadijum dizenterične amebe (trofozoit) postoji samo u krajnjem domaćinu i u „svežem“ fecesu, dok ciste uspevaju da prežive u vodi, vlažnom zemljištu i hrani. Posle ingestije (gutanja) cisti, razvija se stadijum trofozoita i uzrokuje infekciju u digestivnom traktu.
Infekcija ovom vrstom amebe može dovesti do različitih bolesti, poput amebijaze, amebne dizenterije, ili amebnog apscesa jetre. Simptomi infekcije uključuju dizenteriju, dijareju, gubitak mase, nesvestice, bol u stomaku i prisustvo ameba. Amebe se mogu zarivati u zid (epitel) creva, uzrokujući karakteristične flašolike lezije, i potom dospeti u krvotok. Putem krvi, amebe dospevaju do ostalih vitalnih organa domaćina, najčešće do jetre i pluća, a ponekad i do mozga ili slezine.
Dizenterična ameba je slična ostalim crevnim amebama, naročito intestinalnim komensalima iz istog roda (Entamoeba), te sâm mikroskopski pregled nije dovoljan za razlikovanje vrsta i ustanovljavanje infekcije. Ponekad se u citoplazmi dizenteričnih ameba mogu videti ingestovana crvena krvna zrnca.
Osobine vrste i parazitske manifestacije uredi
| vrsta | Entamoeba histolytica |
| uzročnik bolesti: | amebijaza; amebna dizenterija; ekstraintestinalna amebijaza, akutni amebni hepatitis; pleuropulmonalna amebijaza; amebijaza kože |
| infektivni stadijum | cista |
| krajnji domaćin | čovek |
| način zaražavanja | preko usta (oralno) |
| nalin transmisije | ingestija (gutanje) stare ciste u zaraženoj hrani ili vodi |
| stanište | tanko i debelo crevo |
| patogeni stadijum | trofozoit |
| način kretanja | pseudopodije |
| pokreti | aktivni, progresivni i usmereni |
| jezgra | izgled „Ring and dot" (prsten i tačka): periferni hromatin i sentralni kariosom |
| razmnožavanje | mitotička binarna fisija |
| patogeneza | litička nekroza (nalik na flašolike rupe u presecima gastointestinalnog trakta |
| načini stvaranja ciste (incistiranje) | zaštitni i reproduktivni |
| dijagnostika u laboratoriji | najčešće direktnim razmazom stolice (DFS) i bojenjem (ne omogućava determinaciju do nivoa vrste); enzim-imunoesej (EIA); indirketna hemaglutinacija (IHA); antigenska detekcija monoklonalnih antitelima; PCR za determinaciju vrste. Uzgajanje u kulturi: uzorci stolice na Robinsconocom ili Džonsovom medijumu |
| stadijum trofozoita | |
| dijagnostički karakteri | ingestovani eritrociti; jasno odvojena jezgra |
| stadijum ciste | |
| hromatoidno telo | telašca u obliku cigarâ (izgrađena od kristalizovanih ribozoma) |
| broj jedara | 1 u ranim fazama, 4 u starim cistama |
| dijagnostički karakteri | „Ring and dot“ izgled jedra, hromatoidno telo u citoplazmi |