Derviš Korkut
Derviš ef. Korkut (Travnik, 5. maj 1888 – Sarajevo, 28. avgust 1969), bio je bosanskohercegovački teolog, bibliotekar, orijentalističar i travnički muftija albanskog porijekla. Bio je jedan je od čelnika Odbora narodnog spasa, koji je uspio spasiti Sarajevsku hagadu tokom Drugog svjetskog rata. Sin je naibu-reisa Ahmeda Muniba i brat Besima Korkuta.
| Derviš Korkut | |
|---|---|
 | |
| Mandat 1929–1930. | |
| Prethodnik | Mustafa Sakib Korkut |
| Nasljednik | Nusret Abdibegović |
| Rođenje | 5. maj 1888. |
| Smrt | 28. avgust 1969. |
| Zanimanje | teolog, bibliotekar, orijentalističar |
Biografija uredi
Korkut je rođen 5. maja 1888. godine u Travniku; otac mu je hadži Ahmed Munib i majka Šahida Biščević. Poticao je iz poznate ulemanske porodice Korkuta, koji su u Bosnu došli iz Turske tokom 16. vijeka.[1] Imao je četvoricu braće i pet sestara. Visoku gimnaziju u Sarajevu završio je 1909. godine, nakon čega je otišao na studije u Istanbulu i Sorboni. Teološki fakultet u Istanbulu završio je 1914. godine. Iako je kao vjerski službenik bio oslobođen vojske, u julu 1917. godine mobilizovan je u austrougarsku vojsku kao vojni imam u rangu kapetana II klase.
Od jula 1916. do januara 1921. godine radio je kao vjeroučitelj u Muškoj učiteljskoj školi u Derventi, nakon čega je neko vrijeme bio ekonom-prefekt Okružne medrese u Sarajevu. Kao načelnik u muslimanskom odjeljenju Ministarstva vjera u Beogradu radio je od 1921. do 1923. godine, kada je bio primoran dati otkaz zbog pritiska pripadnika Narodne radikalne stranke. Od septembra 1923. do oktobra 1925. godine bio je sekretar Jugoslavenske muslimanske narodne organizacije, okupljene oko Ibrahima Maglajlića. Od 1927. godine do postavljanja za travničkog muftiju u septembru 1929. godine, radio je kao kustos Zemaljskog muzeja BiH u Sarajevu. Zakonom o Islamskoj vjerskoj zajednici ukinuti su travničko i bihaćko muftijstvo, čime Korkut prestaje obavljati funkciju muftije. Do 1937. godine radio je kao kustos cetinjskog muzeja i u Vrhovnom starješinstvu Islamske zajednice u BiH.[2]
Od 1937. do 1944. godine ponovo je radio kao kustos Zemaljskog muzeja. Godine 1940. oženio se Servet Ljužom, Albankom iz Kosovske Mitrovice. Tokom Drugog svjetskog rata uspio je sakriti Sarajevsku hagadu od kradljivaca iz Trećeg Rajha. Takođe, spasio je djevojku Miru Papo, čiji su roditelji odvedeni u logor. Naime, porodica Korkut je Miru primila u svoj dom, obukla je kao muslimanku, nazvala je Amira i rekla joj da je Albanka koju su poslali njeni rođaci iz Kosovske Mitrovice da im pomaže u kući. Mira je tako preživjela, a kasnije se priključila partizanima.[3] Zbog ovog čina je sa suprugom 1999. godine proglašen Pravednikom među narodima.
Objavljivao je tekstove o manjinama u Bosni, Albancima i Jevrejima.[4] Pisao je sljedeće listove: La Tribune des Peuples, L'Abstinence, Gajret, Pravda, Iršada, Večernja pošta, Glasnik Saveza trezvene mladosti, Glasnik Zemaljskog muzeja, Narodna starina, cetinjski Zapisi, Novi behar i dr. U radovima se uglavnom bavio periodom osmanske vladavine. Bavio se i filologijom, naročito prikupljanjem turcizama. Od 1933. do 1936. godine bio je urednik publikacije Glasnik IVZ.
Uz brata Besima bio je jedan od potpisnika Sarajevske rezolucije, kojom se osuđuju zločini nad Srbima i Jevrejima. Dao je doprinos stručnom elaboratu u kojem se tvrdi da su Romi „arijevci” te da su tzv. „bijeli Cigani” sastavni dio bošnjačkog naroda, zbog čega je Ministarstvo unutarnjih poslova Nezavisne Države Hrvatske (NDH) avgusta 1941. godine naredilo obustavljanje progona Roma.[2] I pored toga, poslije rata je u namještenom suđenju proglašen za „saradnika okupatora”. U septembru 1947. godine počelo je suđenje muslimanskim alimima i intelektualcima, na čelu sa Kasimom Dobračom, a među njima je bio i Derviš Korkut. U optužnici stoji da su se, uz Dobraču i Korkuta, Kasim Turković, Jusuf Tanović i Mehmed Handžić „stavili tokom okupacije u službu fašističke Njemačke” i da su nakon rata formirali ilegalnu organizaciju. Korkut je osuđen na osam godina zatvora.[3] Odležao je šest godina u zatvoru u Zenici. Od puštanja na slobodu do kraja života radio je kao kustos Muzeja grada Sarajeva.
Umro je u Sarajevu, 28. avgusta 1969. godine. Imao je troje djece, sina Muniba i kćerke Abidu i Lamiju.
Spašavanje Hagade uredi
Kako poslije rata nikada nije pričao o spašavanju Hagade, postoji nekoliko priča o Korkutovom spašavanju Hagade. Ono što se sigurno zna jeste da je Hagada početkom Drugog svjetskog rata bila u Zemaljskom muzeju, gdje je u to vrijeme Korkut bio kustos i glavni bibliotekar. Kod njega, kao glavnog bibliotekara, nalazili su se reversi za Hagadu do kraja 1943. godine, kada ju je on navodno predao novoimenovanom direktoru Vejsilu Čurčiću, nakon čega je Hagada pohranjena u sef Narodne banke, a u avgustu 1945. godine ponovo vraćena u Zemaljski muzej.
Moguće je i da ju je Korkut izmjestio iz zgrade Zemaljskog muzeja i prebacio negdje izvan Sarajeva. Pri tome, postoji i treća mogućnost; to je zapravo da je Hagada ostala u Zemaljskom muzeju, ali da je bila smještena negdje gdje je niko nije mogao naći.
Nova vlast već u maju 1945. godine hvali upravu i ljude koji su radili u Zemaljskom muzeju za njihov doprinos u spašavanju kulturnog blaga. U sarajevskom listu Oslobođenje je tada objavljen i članak u kojem je iznesena priča o tome, a novinari su u posebno istaknutom pasusu naveli kako je istaknut doprinos u spašavanju predmeta u biblioteci Zemaljskog muzeja dao glavni bibliotekar. Nije navedeno ime, ali je bilo poznato da je riječ o Dervišu Korkutu.[3]
Djela o Korkutu uredi
- Alija Bejtić, Derviš M. Korkut kao kulturni i javni radnik, Sarajevo, 1974
- Mahmud Traljić, Istaknuti Bošnjaci, Zagreb, 1994
- Mustafa Gafić, Kazivanja o Travniku : Derviš M. Korkut, Travnik, 1998
- Hajrudin A. Haračić, Derviš ef. A. Korkut - Ibnul Ajn: život i djelo, Sarajevo, 2005
- Hikmet Karčić, Derviš M. Korkut: a biography: rescuer of the Sarajevo Haggadah, Sarajevo, 2020
Reference uredi
- ↑ Korkuti porijeklo vode iz Ortiješa kod Mostara. Kasnije su se neki preselili na posjede u Rabini između Blagaja i Nevesinja, a neki u Nevesinje.
- ↑ 2,0 2,1 „Derviš Efendija Korkut”. travnicki.info.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 „Pola vijeka od smrti Derviša Korkuta: Spasilac Hagade i Pravednik među narodima”. aa.com.tr. 2017-08-05. Pristupljeno 2020-12-30.
- ↑ „Derviš Korkut: Musliman koji je spasio Hagadu”. radiosarajevo.ba. Arhivirano iz originala na datum 2017-05-01. Pristupljeno 2017-09-24.