Bula
Ovo je članak o glavnom značenju bule. Za druga značenja, vidi bula (razvrstavanje). Bula (latinski bulla = mjehurić) je izvorno bio etrurski ukrasni privjesak, najčešće kružnog ili ovalnog oblika, ukrašen glavom lava ili satira.[1]
| Bula Bulla | |
|---|---|
 | |
One su bile šuplje, često s filigranski ukrašenim rubovima, sa pomičnom alkom na vrhu, koja je služila za vješanje bule. Smatra se da je ona služila i kao čep, jer se pretpostavlja da se u njima čuvala tekućina, vjerojatno parfem.[1]
Historija uredi
Kod Etruščani se taj običaj izgleda razvio još iz brončanog doba, kad su se nosile male školjke.[2] Vremenom su se počele izrađivati od metala, od dviju udubljenih pločica, promjera od 4 - 6 cm[2], ili kao kožne vrećice.
Rimljani su preuzeli običaj nošenja bula od Etruščana, i zadržali ga do kraja 4. vijeka.[2] Ispočetka su bulama ukrašavali djecu patricija, kasnije se taj običaj proširio i na djecu senatora, i istaknutih legionara, a nakon Drugog punskog rata, taj običaj proširio se na svu djecu, s tom razlikom da su djeca patricija, senatora i viših slojeva društva, nosila bule od zlata, a običnih građana od kože.[2]
U njima se nosila amajlija (praebia) i zavjet kućnim bogovima larima. Bule su dječaci nosili obješene oko vrata do sedamnaeste godine života, njih su izgleda nosile i djevojčice (pored ostalog nakita) sve do udaje. A i odrasli prilikom trijumfalnih povorka, kao amajliju protiv zavisti. Bule su se izrađivale od zlata, srebra, bronce, kože i jantara. Velik broj jantarnih i brončanih bula pronađen je po antičkim grobnicama, ali se počevši od 7. vijeka pne. one uglavnom izrađuju od plemenitih metala, najčešće od zlata. Što se tiče formi, najčešće su izrađivane u obliku kruga ili ovala, ali bilo je i onih u obliku srca i polumjeseca. Neke su bile potpuno glatke - bez ikakvog ukrasa, ali je dobar dio bio ukrašen gravurama ili reljefima.[2]
Za vrijeme ranog srednjeg vijeka bulama se počinju nazivati pečati - plombe kojima su bizantski carevi počeli ovjeravati svoje značajne dokumente, a od 13. vijeka na taj način su ovjeravali svoje dokumente i pape, monarsi, brojni krupni feudalci i visoki crkveni prelati, pa se vremenom počeo tako zvati i sam dokument.[1] Te bule bile su dvostrani olovni (ili keramički) pečati koji su se stavljali na dokument od većeg značaja, kao što je bila Zlatna bula Bele IV. iz 1242.
