Bitka kod Ktesifona (363)

Bitka kod Ktesifona se odigrala 29. maja 363. u Mezopotamiji između rimskih snaga pod carem Julijanom na jednoj i perzijske vojske pod kraljem Šapurom II na drugoj strani. Predstavljala je kulminaciju velikog pohoda koga je Julijan organizirao sa ciljem da porazi Perzijance, koji su nekoliko godina prije bili zauzeli dio rimskih teritorija na Bliskom Istoku i napali satelitsku Armeniju. Julijan je prethodne sakupio ogromnu vojsku od 90.000 ljudi te je podijelio u dva odreda - manji, pod Prokopijem, je poslao u Armeniju; dok je veći prodro u Mezopotamiju i, usprkos Šapurovih pokušaja da ga zaustavi strategijom spaljene zemlje, stigao pod zidine perzijske prijestolnice Ktesifon. Iako grad nije branila glavnina perzijskih snaga, snage pod Spahbodom Merenom su bila dovoljno snažna i imale veliki broj izvrsnih katafrakta da su Julijanovi oficiri bili protiv bitke; Julijan nije prihvatio njihove argumente nego ih je naredio opći napad u kome je koristio borbeni poredak polumjeseca. Perzijska vojska je, suprotno očekivanjima, potpuno razbijena, što su morali priznati čak i prema Juliijanu neprijateljski raspoloženi kršćanski suvremenici. Julijan je tada odbio Šapurovu ponudu za mir. Međutim, vrlo brzo se ispostavilo kako njegovoj vojsci nedostaju opsadne sprave nužne za zauzimanje Ktesifona; to, kao i kašnjenje Prokopijevih pojačanja uz logističke probleme, natjeralo je Julijana da nakon nekoliko dana naredi povlačenje. Perzijanci su se dali u gonjenje što je 16. juna kod Samare dovelo do taktički neodlučene bitke u kojoj je Julijan smrtno ranjen. Demoralizirana vojska je za cara izvikala Jovijana koji je sa Šapurom odmah potpisao mir kojim Rimsko Carstvo predaje Perziji značajne teritorije na Bliskom Istoku i u Maloj Aziji. Tako je završila posljednja velika ofanziva Rimljana na Perziju.

Bitka kod Ktesifona (363)
Segment rimsko-perzijskih ratova
Detalj sasanidskog reljefa krunidbe Ardašira II koji pokazuje poraženog Julijana.
Datum 29. maj 363 Lokacija Ktesifon, Mezopotamija Ishod taktička rimska pobjeda
Sukobljene strane
Rimsko Carstvo	Sasanidsko Carstvo
Komandanti i vođe
Julijan	Merena
Snage
60.000	nepoznati
Žrtve i gubici
70 mrtvih	2.500 mrtvih