Alhambra
Za ostala značenja, vidi Alhambra (razvrstavanje).
Alhambra (arapski: الْحَمْرَاء = Al Hamra što znači „crvena“, a potpuno ime je bilo الْقَلْعَةُ ٱلْحَمْرَاءُ = Al Kelat Al Hamra što znači „crvena tvrđava“; šp.: Alhambra = Alhambra) je dvorac i utvrđenje mavarskih vladara u Granadi u južnoj Španiji koje je izgrađeno u XIII i XIV veku. Utvrđenje se nalazi na brdskoj zaravni u jugoistočnom delu grada Granade.
| Alhambra, Heneralife i Albajzin, Granada | |
|---|---|
 Svjetska baština – UNESCO | |
 | |
 Španija (Evropa) | |
| Koordinate: | |
| Registriran: | 1984. (8. zasjedanje) |
| Dodatan upis: | 1994. |
| Vrsta: | Kulturna |
| Mjerilo: | i, iii, iv |
| Ugroženost: | no |
| Referenca: | UNESCO |
Dvorac i utvrđenje su nekada bili sedište muslimanskih vladara Granade, a danas su jedna od najvećih turističkih atrakcija Španije. Alhambra je najčuvenije delo islamske umetnosti na tlu Španije i jedini dvorac iz doba mavarskih vladara koji je gotovo nedirnut. Danas su na zgradama i baštama vidljive jedino sitne prepravke katoličkih vladara iz XVI veka i kasnije. Karlo V Habzburški (24. februar 1500 – 21. septembar 1558), car Svetog rimskog carstva je 1527. godine podigao dvorac unutar utvrđenja.
Kao jedan od najznačajnijih španskih srednjevekovnih kulturnih spomenika Alhambra je 1984. godine uvršćena na UNESKO-vu listu svetske baštine u sklopu zaštićene celine Alhambra, Heneralife i Albajzin, Granada.
Poreklo imena uredi
Današnje ime vodi poreklo od arapske reči Al-Hamra što znači „crvena“, a potpuno ime je bilo Al-Kelat al-Hamra što znači „crvena tvrđava“. Smatra se da ime grada vodi poreklo od boje crvene gline od koje je utvrđenje izgrađeno. Međutim, ranije je Alhambra bila prekrivena belom bojom pa postoje i mišljenja koja kažu da ime grada vodi poreklo od boje baklji koje su osvetljavale grad noću. Ostali autori zastupaju stav da je „Alhambra“ jednostavno žensko ime osnivača Abu Alahmar, što na arapskom znači „crvena“.[nedostaje referenca]
Istorija uredi
.JPG)
S obzirom da je Alhambra završena krajem muslimanske vladavine delovima Španije ona predstavlja odraz kulture poslednjih dana nasridskog emirata Granada. Kada je hrišćanska Španija pobeđivala Al-Andaluz na ovom mestu su svoje poslednje utočište pronašli umetnici i intelektualci. Alhambra predstavlja izvanrednu mešavinu prirodnih elemenata i elemenata napravljenih od strane ljudske ruke, što svedoči o umešnosti njenih graditelja. Alhambra je bila među 21-im kandidatom u izboru za Sedam novih svetskih čuda, ali na kraju nije izabrana.
„Crvena tvrđava“ se prema arapskim izvorima najranije pominje u dokumentima o bici između Arapa i Mulada tokom vladavine Abdulaha ibn-Muhameda (888 - 912). Muladi su bili žestoko poraženi od Arapa pa su sklonište potražili u maloj „crvenoj tvrđavi“ koja se nalazila u pokrajni Elvira, odnosno današnjoj Granadi. Od tog vremena utvrđenje je bilo zanemareno sve do XI veka kada ga je obnovio Samuel ibn Naghrala, vezir kralja Badisa iz dinastije Zirida, kako bi zaštitio malo jevrejsko naselje koje je bilo smešteno na brdu Sabikah. Međutim, iz arapskih tekstova je uočljivo da je današnja tvrđava podignuta u doba dinastije Nasrida.
Mohamed-ibn Nazar (ili Nasr), osnivač dinastije Nasrida, je morao da prebegne u Haen (šp. Jaén) kako bi izbegao progon od strane kralja Ferdinanda III (1217 – 1252), kralja Leona i Kastilje, koji je pokušavao da oslobodi Španiju od Mavara. Ibn Nasr je 1238. godine ušao u Granadu, kroz vrata Elvire (šp. Puerta de Elvira). Nakon povlačenja do Granade, ibn Nasr je za svoje prebivalište izabrao Alhambru. Nekoliko meseci kasnije je odlučio da započne izgradnju nove Alhambre koja bi više odgovarala kao sedište kralja. Planovi su predviđali izgradnju šest palata, od kojih je pet grupisano u severoistočni deo čineći kraljevski kvart, dve kružne kule i brojnih kupatila. Tokom vladavine dinastije Nasrida Alhambra je pretvorena u dvorski grad koji poseduje sisteme za navodnjavanje koji se sastoje od kanala za zalivanje vrtova Heneralifea koji se nalazi izvan utvrđenja. Ibn Nasr je izgradio jezgro prve palate, a njegov sin Mohamed II je izgradio utvrđenje.
Alhambru su 1492. godine bez borbe zauzeli Katolički kraljevi, kraljica Izabela I od Kastilje (1474—1504) i kralj Fernando II od Aragona (1479 - 1556), s obzirom da su do tada osvojili sve okolne teritorije. Nakon toga ona je postala kraljevska palata.
Izgled uredi
Zaravan na kojoj se nalazi Ahambra je dugačka 740 m, a na najširem delu široka 205 m, odnosno zauzima površinu od 142.000 m². Smeštena je na čvrsto utvrđenom položaju, a utvrđenje je u osnovi imalo odbrambenu funkciju. Kasnije su na ostalom delu zaravni izgrađeni brojni dvorci koje su smeštene uz relativno slabo utvrđen zid koji ima trinaest kula. Većina kula je imala odbrambenu ulogu, mada ima i onih koje su predstavljale vidikovac.
Utvrđenje uredi
U utvrđenju se nalazila vojna zona koja je činila centar odbrane i nadzora, a tu su smeštene i najstarije građevine celog kompleksa. Neki od prvih objekata su podignuti u XI veku kada su Arapi planirali da Granadu pretvore u prestonicu kraljevstva Taif (šp. Taifas). Glavni objekti u utvrđenju su:
- Kula Kubo (šp. Terraza de la Torre del Cubo) je polukružna kula koja je građena oko 1586. godine.
- Adarve je u XVII veku pretvoren u vrt kada je opao njegov značaj kao odbrambenog dela utvrđenja. Na njegovom kraju se nalazi terasa sa koje se pruža prelep pogled. Nalazi se na severnoj strani utvrđenja.
- Kula Bdenja (šp. Torre de la Vela) je odbrambeni toranj od najvećeg vojnog značaja. Svojom visinom dominira iznad ravnice Granade. Ime kule potiče od zvona koje su postavili hrišćani nakon osvajnja Alhambre.
- Kula Pomena (šp. La Torre del Homenaje) se nalazi na najvišem delu utvrđenja, visoka je 22 m, a unutar nje se nalazi šest spratova. Na vrhu ove kule je bio smešten osmatrač koji je imao značajnu ulogu prilikom odbrane.
- Kula Španskih plemića (šp. Torre de los Hidalgos)
- Trg Oružja (šp. Plaza de Armas) i terasa trga oružja (šp. Terraza de la plaza de Armas),
- Kula Useka (šp. La Torre Quebrada)
- Kula Adarguero (šp. La Torre Adarguero).
Dvorski kompleks Nasrida uredi
Dvorski kompleks Nasrida čini Dvorac Komares (šp. Palacio de Comares), koji je najpre izgrađen, i Dvorac Lavova (šp. Palacio de los Leones). U ovim dvorcima se nalazilo sedište uprave Nasrida, kao i njihove privatne odaje za život i uživanje. Kompleks je izgrađen u prvoj trećini XIV veka u okviru čega se nalaze sledeće građevine:
Meksuar uredi
Meksuar (šp. Mexuar) je najstarija dvorana u kompleksu, koja je tokom arapske ere bivala i sudnica za najvažnije slučajeve. Imala je prostoriju koja je bila zaštićena visokim rešetkama u kojoj je boravio sultan i pratio suđenja. Na sredini je krov bio otvoren. U pozadini se nalazila mala prostorija orjentisana suprotno od zida. Ova prostorija je služila za molitvu, a iz nje se vidi Albajzin. Unutrašnjost ove dvorane je izmenjena intervencijama u XVI i XX veku. Nakon hrišćanskoj osvajanja Meksuar je služio kao kapela. Na izlazu iz dvorane se nalazi bašta sa fontanom u sredini - Bašta Meksuar (šp. Patio del Mexuar) i sobom sa leve strane - Zlatasta soba (šp. Cuarto Dorado).
Na fasadi sobe se ističu stubovi ulaznih vrata. Unutra je plafon izrađen od kedrovine, borovine i ukrašen školjkama. Sa strana su postavljene pravougaone pločice od keramike. Soba je ukrašena gotskim slikama, amblemima i grbovima iz doba Katoličkih kraljeva. Iz sobe vodi dvoja vrata, jedna vode ka dvorcu, dok druga ne vode nikuda i imala su ulogu zbunjivanja uljeza i lopova.
Dvorac Komares uredi
Dvorac Komares (šp. Palacio de Comares) je izgrađen 1370. godine po naredbi Mohameda V. On se sastoji od:
- Dvorište blagoslova ili Arajanes (šp. Patio de la Alberca o de los Arrayanes) je centralni deo dvorca Komares. Sa obe strane bazena, koji zauzima najveći deo dvorišta, je zasađena Mirta (lat. Myrtus communis). I u ovoj bašti je prisutna voda u kojoj se ogleda veličanstvena kula dvorca Komares. Sa jedne strane bazena se nalazi galerija, a iz nje se ulazi u brodsku sobu.
- Brodska soba (šp. Sala de la Barca) je dobila ovo ime zato što ima oblik brodskog trupa. Soba ima oblik pravougaonika dužine 24 m, a širine 4,35 m. U ovoj sobi se nalazi polukupola koja je uništena u požaru 1890. godine, a obnovljena je 1964. godine. Zidovi sobe su ukrašeni bogatom plastikom, a dominiraju arapske reči „blagoslov“ i moto dinastije Nasrida „Samo je bog pobednik“.
- Kula dvorane Komares ili Salon Ambasadora (šp. Torre de Comares Salón de Comares o Salón de los Embajadores).
Dvorac Leona uredi
Dvorac Leona čine: Dvorana Mocarabes (šp. Sala de los mocárabes), Bašta Lavova (šp. Patio de los Leones), Izvor Lavova (šp. Fuente de los Leones), Dvorana Abenserahes (šp. Sala de los Abencerrajes), Dvorana kraljeva (šp. Sala de los Reyes), Dvorana dve sestre (šp. Sala de las Dos Hermanas) i vidikovac Lindahara (šp. Mirador de Lindajara).
Vidi još uredi
Vanjske veze uredi
- http://www.alhambra[mrtav link]-patronato.es] Zvanična strana odbora za zaštitu i konzervaciju Alhambre
- http://www.alhambradegranada.org Informacije o Alhambri i Granadi
- http://www.alhambra.org/eng/index.asp?secc=/inicio&popup=1 Informacije za turiste o Alhambri
- http://www.turgranada.es/cultural-monumental/cultural-monumental-nivel3.php?id_seccion=509&tipo=secciones&id_idioma=2] Zvanični turistički sajt okruga Granada
- http://www.freedigitalphotos.net/gallery.php?gid=113 Fotografije Alhambre
- http://www.gardenvisit.com/ge/alham.htm Arhivirano 2008-07-04 na Wayback Machine-u Informacije o istoriji i uređenju bašta Alhambre
- http://maps.google.com/maps?hl=en&ie=UTF8&z=17&ll=37.176578,-3.588538&spn=0.003881,0.010815&t=k&om=1] Satelitski snimak Alhambre na Google Maps
- http://www.360travelguide.com/360VirtualTour.asp?iCode=sol31 Arhivirano 2008-12-19 na Wayback Machine-u Virtuelna šetnja Alhambrom
Koordinate: 37° 10‘ S. 3° 35‘ Z.