Aleksandrijska biblioteka

Aleksandrijska biblioteka je bila najveća biblioteka antičkog sveta. Nalazila se u Aleksandriji, na obali Sredozemnog mora, u današnjem Egiptu.

Osnovana je početkom III veka pre nove ere od strane kraljeva iz dinastije Ptolemeja. Duhovni pokretač i prvi organizator bio je Grk Demetrije iz Falerona. Tokom njenog postojanja upravnici biblioteke bili su veoma učeni ljudi i književnici, kao priređivač klasičnih epova: Zenodot iz Efesa, pesnik i gramatičar Likofron iz Halkisa i kritičar i filolog Aristarh iz Samotrake.

Bibliotekarski fond uredi

Zapis nastao oko 56. godine potvrđuje da je Aleksandrijska biblioteka u nekom obliku postojala još u 1. veku

U Aleksandrijskoj biblioteci nalazile su se knjige iz ondašnjeg celokupnog civilizovanog sveta: dela iz grčke književnosti i filozofije, prevedene knjige iz egipatske, persijske i drugih književnosti. Prevodilo se i u suprotnim pravcima, od kojih su posebno važni prevodi na aramejski i hebrejski, pošto je na taj način sačuvan deo grčkih knjiga. Knjige su se nalazile u impozantnom kompleksu zgrada, uključujući dve glavne: Muzej i Serapis. Centralni deo u kome su se odvijala istraživanja činilo je deset velikih sala. Pesnik Kalimarh iz Kirene načinio je katalog biblioteke u 120 knjiga. Procene broja knjiga i sličnog materijala u Aleksandrijskoj biblioteci se dosta razlikuju i kreću do 700 hiljada.^{[nedostaje referenca]}

Kada je bibliotekar Filaret u 3. veku pne hteo da uvrsti Stari zavet u fond biblioteke, okupio je sedamdeset dvojicu Jevreja koji dobro poznaju grčki radi prevođenja, što svedoči o nivou učenosti te epohe.^[1]

Uništavanje biblioteke uredi

Sudbina biblioteke je tragična. Ona je uništavana više puta sa više raznih strana.

Cezarovo uništavanje 48. godine uredi

Smatra se da je Cezarova vojska 47. godine pre nove ere uništila glavni deo, onaj u Museionu.

Hrišćansko uništavanje 391. godine uredi

Ubrzo nakon što je 387. godine hrišćanstvo postalo državna religija Rimskog carstva, car Teodosije I 391. godine naređuje unuštavanje svih paganskih hramova. Tada hrišćani, na čelu sa aleksandrijskim patrijarhom Teofilom, spaljuju Aleksandrijsku biblioteku.^[2]

Navodno arapsko uništavanje 642. godine uredi

Kada je muslimanska armija osvojila Aleksandriju 642. godine nakon što je porazila vizantijsku vojsku u bici kod Heliopolisa, komandant je upitao kalifa Umara šta da rade sa bibliotekom, odnosno sa knjigama. On je dao čuveni odgovor: "One ili su u suprotnosti sa Kuranom, što znači da su jeres, ili se slažu sa njim, što znači da su suvišne". Ovakav scenario većina današnjih naučnika odbacuje^[3], s obzirom da nema nikakvih dokaza da je biblioteka bila u funkciji nakon 4. veka.^[4]

Obnavljanje biblioteke uredi

Glavni članak: Biblioteka Aleksandrina

2002. godine od stare biblioteke, na obali mora među oronulim stambenim zgradama, stvorena je jedanaestospratnica od stakla i betona, delo norveške arhitektonske firme Snoheta. Oblikom podseća na ogromni solarni disk, okrenut Mediteranu. Na granitnom zidu koji gleda na jug uklesana su slova većine svetskih pisama, što predstavlja svojevrsnu promociju nacionalne, kulturne i jezičke šarolikosti koja se čuva u ovoj građevini. Ukupna površina se procenjuje na 40.000 kvadratnih metara. U svom sklopu poseduje najveću javnu čitaonicu na svetu, kao i specijalizovane dečje, čitaonice retkih knjiga, rukopisa, mikrofilmova, a njen sastavni deo je i Muzej (rađen takođe po antičkom uzoru). Jedna od posebnih poslastica je "Nobelova soba", smeštena na trećem spratu, u kojoj možete uživati u biserima svetske književnosti, delima nastalim (i od švedske kraljevske Akademije nagrađenim) od 1901. do 2001. godine. Realizacija ovakvog jednog ambicioznog projekta koštala je investitore 220 miliona dolara i trajala je oko 20 godina.

Napomene uredi

↑ „Filosofska poglavlja Jovana Damaskina”. Arhivirano iz originala na datum 2008-05-05. Pristupljeno 2009-09-16.
↑ Navedeno prema: Knjižnica Nag Hammadi, Hrvatsko izdanje, Biblioteka Svjetlost, Predgovor Jamesa Robinsona
↑ Trumble, Kelly; MacIntyre Marshall, Robina (2003). The Library of Alexandria. Houghton Mifflin Harcourt. str. 51.. ISBN 978-0395758328.
↑ MacLeod, Roy (2004). The Library of Alexandria: Centre of Learning in the Ancient World (2 izd.). I.B.Tauris. str. 71. ISBN 978-1850435945.

Vanjske veze uredi

[1] „Filosofska poglavlja Jovana Damaskina”. Arhivirano iz originala na datum 2008-05-05. Pristupljeno 2009-09-16.

[2] Navedeno prema: Knjižnica Nag Hammadi, Hrvatsko izdanje, Biblioteka Svjetlost, Predgovor Jamesa Robinsona

[3] Trumble, Kelly; MacIntyre Marshall, Robina (2003). The Library of Alexandria. Houghton Mifflin Harcourt. str. 51.. ISBN 978-0395758328.

[4] MacLeod, Roy (2004). The Library of Alexandria: Centre of Learning in the Ancient World (2 izd.). I.B.Tauris. str. 71. ISBN 978-1850435945.

[1]

[2]

[3]

[4]