Wikipedija

Abdulazim Hasani

učenjak

Abdulazim Hasani (perz. عبدالعظیم حسنی; Medina?, 30. 8. 789? – Rej, 28. 10. 866?), poznat kao Šah Abdulazim (dosl. veliki rob) i Sejed al-Karim (dosl. gospodin dobročinitelj), učenjak je od potomaka Hasanija. Njegovo potomstvo preko četiri generacije seže do imama Hasana. Bio je učenjak u vjerskim pitanjima, priznavalac šijitskih vjerskih principa i prenosilac hadisa, poznat po bogobojaznosti, čuvanju onoga što mu je dato u povjerenje i iskrenosti u govoru. Šejh Saduk je njegovu zbirku predaja sakupio pod naslovom "Zbirka Abdulazimovih predaja" (perz. جامع اخبار عبدالعظیم; Džame-je ahbar-e Abdulazim).

Abdulazim Hasani
Mauzolej Abdulazima Hasanija u Reju na jugu Teherana
RođenjeAbdulazim ibn Abdulah ibn Ali ibn Hasan ibn Zejd ibn Hasan ibn Ali ibn Abu Talib
(789-08-30)30. 8. 789.
Medina?, Abasidski Kalifat
Smrt28. 10. 866. (dob: 77)
Rej, Abasidski Kalifat
PočivališteMauzolej Abdulazima Hasanija, Rej, Teheran, Teheranska pokrajina, Iran
35°35′6″N, 51°26′9″E
PrebivališteMedina, Bagdad, Samara, Tabaristan, Rej
Ostala imenaSejed al-Karim
Šah Abdulazim
EtnicitetArapin
Zanimanjevjerski učenjak, sakupljač hadisa
Titulasejed
Vjeroispovijestšijitizam
Suprug/aHatidža bint Kasim bint Hasan Amir
DjecaMuhamed (sin)
Umsalema (kćer)
RoditeljiAbdulah ibn Ali Kafa (otac)
Haifa bint Ismail (majka)
RodbinaHasan ibn Ali (praprapradjed)

Abdulazim Hasani živio je za vrijeme imama Reze i imama Džavada. Prenosi se da je svoje vjerovanje predstavljao po imamu Hadiju, za čijeg života je i umro. Abdulazimov mauzolej smješten je u gradu Reju (jug Teherana) i mjesto je hodočašća za šijite. U njihovim predajama stoji da je nagrada za posjećivanje Abdulazimovog mezara poput nagrade posjećivanja mezara imama Huseina.

Biografija uredi

Rođenje i porodica uredi

Prema većini knjiga izdanih tokom 20. vijeka, Abdulazim Hasani rođen je u četvrtak 4. rabiul-sanija 173. AH (30. augusta 789. AD), za vrijeme vladavine abasidskog kalifa Haruna al-Rašida.[1] O preciznom datumu njegovog rođenja (i smrti) postoje historijske nedoumice, npr. ajatolah Reza Ostadi uvjeren je da je najstariji izvor koji govori o rođenju i smrti Abdulazima Hasanija spomenut u knjizi Nur al-Afat (perz. نور الآفاق) Džavad-šaha Abdulazimija iz 1937. (1355. AH), koja vrvi nepotkrijepljenim informacijama i pogreškama, te da su njeni iskrivljeni datumi kasnije preuzeti u brojnim drugim knjigama o Hasaniju.[2] Ostadijeve opaske ranih 2010-ih dodatno je razradio iranski historičar Rasul Džafarijan, došavši do istih zaključaka.[3] Suvremeni stručnjaci svejedno ističu da se sa sigurnošću može utvrditi da je Hasani rođen prije 815. (200 AH),[4] odnosno najvjerojatnije između 787. i 791. godine (170–175 AH).[5]

Abdulazimovo rodno mjesto također nije pouzdano poznato, no najizglednije je da se radi o arabijskoj Medini.[6] Otac mu je bio Abdulah ibn Ali Kafa, a majka Haifa, kćerka Ismaila ibn Ibrahima.[7] Njegovo puno ime je Abdulazim ibn Abdulah ibn Ali ibn Hasan ibn Zejd ibn Hasan ibn Ali ibn Abu Talib,[8] a temelji se na genealogiji koju je zabilježio šijitski učenjak Nadžaši:[5]

Nakon njegove smrti, za vrijeme gusula [obrednog pranja], na njegovoj odjeći bila je cedulja na kojoj je o njegovom porijeklu pisalo ovako: Ja sam Abul Kasim, sin Abdulaha, sina Alijevog, sina Hasanovog, sina Zejdovog, sina Hasanovog, sina Alijevog, sina Abu Talibovog.

– Nadžaši[9]

Osim Nadžašija, identičnu genealogiju daju još Buharija i ibn Inaba.[5] Učenjak Mir Damad iz 17. vijeka također navodi da je Abdulazim "čistog i uglednog porijekla".[10] Hasanijeva supruga bila je Hatidža, kćer njegovog strica Kasima ibn Hasana Amira, poznatog i kao Abu Muhamed. Par je imao dvoje djece, sina Muhameda i kćer Umsalemu.[11] Opisujući Hasanijevog sina Muhameda, šejh Abas Komi piše: "On je bio častan čovjek, poznat po asketizmu i ibadetu".[12]

Druženje s imamima uredi

Detalji Abdulazimovog života slabo su poznati s obzirom da postoji malo sačuvanih biografskih podataka, međutim, poznato je da je prijateljevao s više šijitskih imama.[8] Ajatolah Tehrani navodi da su njegovi suvremenici bili imam Reza i Džavad, odnosno da je vjeru učio od imama Hadija za čijeg je života i umro.[13] S druge strane, ajatolah Hoji tvrdi da nije bio suvremenik imama Reze.[14] Šejh Tusi u svom djelu spominje ga kao ashaba imama Askarija.[15] Na temelju vlastitog proučavanja hadisa, Atarodi Kučani pak zaključuje da je Abdulazim Hasani živio u vrijeme imama Kazima, Reze, Džavada i Hadija.[16] Neovisno o različitim procjenama, evidentno je da je od 818. do 835. (203–220 AH) bio pratilac Džavada, a nakon toga i Hadija.[4] Prema predaji, kada bi Abdulazim išao na njihova okupljanja, s potpunim poštovanjem, poniznošću, skrušenošću i stidom izvadio bi ruke iz haljine i upućivao selam imamima, a oni bi ga nakon uzvraćanja pozdrava pozivali da im priđe i sjedne kod njih, koljena uz koljena, i raspitivali bi se za njegovo zdravlje. Ovakvo ophođenje prema njemu izazivalo je zavist kod drugih.[16]

Progonstvo uredi

Za vrijeme Abdulazimovog života šijiti su bili ugnjetavani od strane vladajućih Abasida, a sam on je (kao i njegov otac i djedovi) godinama bio protjerivan naredbama kalifa al-Mutavakila i al-Mutaza.[17] Nakon što se imam Hadi 848. (233. AH) pod prisilom al-Mutavakila preselio iz Medine u Samaru, Abdulazim Hasani je pošao za njim.[4] Kratko vrijeme boravio je i u Bagdadu, konstantno krijući uvjerenja od vlasti,[17] a kasnije je po Hadijevoj naredbi (vjerojatno u doba vladavine al-Mutaza 866–869) otišao u egzil u iranski Tabaristan.[4]

Preseljenje u Rej uredi

Ubrzo nakon dolaska u Iran, Abdulazim Hasani se preselio u grad Rej i prema pisanju njegovog suvremenika Barkija iz Koma (u. 274. ili 280. AH), živio je u Sekat al-Mavaliju u kvartu Sarbananu, skrivajući se u kući jednog šijita.[4] Pojedini primarni izvori navode da je Abdulazim imao namjeru posjetiti svetište imama Reze u Mašhadu i preseliti se u Horasan, a usputno je otišao u Rej da posjeti svetište Hamze ibn Muse (sin imama Kazima), gdje je i ostao da bi se sakrio.[18]

Prenoseći predaju Barkija, Nadžaši opisuje navedene događaje:[4]

Abdulazim, bježeći od vladara dolazi u Rej i naseljava se u podrum kuće jednog čovjeka, koji je bio šijit, u mjestu Sekat al-Mavali. Tu se posvetio ibadetu. Danima bi postio, a noći bi provodio u molitvi. Krišom bi izlazio iz kuće i posjećivao mezar govoreći: 'Ovo je mezar čovjeka koji je bio potomak Muse ibn Džafara'. Uvijek je boravio u tom podrumu, a vijest o njegovom dolasku sljedbenicima Ahl al-bajta stizala bi jednom po jednom sve dok se većina šijita nije upoznala s njim.

– Nadžaši[9]

Njemu nepoznati potomak imama Kazima poslije će biti identificiran kao Hamza, a u neposrednoj blizini njegovog mezara kasnije će biti pokopan i sam Abdulazim Hasani.[4]

Smrt uredi

Tradicionalno navođen datum smrti Abdulazima Hasanija je 15. ševala 252. AH (28. oktobra 866. AD),[19] prema čemu je umro za vrijeme života desetog imama Hadija.[4] Međutim, ukoliko se kao točan uzme Murtazin i Tusijev podatak da je bio ashab jedanaestog imama Askarija, ispada da je Abdulazim bio živ između 868. i 874. godine (254–260. AH).[4] O uzrocima njegove smrti postoje dvije predaje, prva je da je umro prirodnom smrću, a druga da je ubijen. Nadžaši tako piše da se Abdulazim "razbolio i umro",[9] što potvrđuje i šejh Tusi navodeći samo da je "umro i pokopan u gradu Reju".[20] S druge strane, postoji i predaja koja veli da je živ zakopan i tako postao šehid. Turajhi piše: "Od potomaka Abu Taliba, onaj tko je zakopan živ u Reju bio je Abdulazim Hasani".[21] Ipak, Vaiz Kodžuri osporava takav scenario jer istraživajući njegov život nije pronašao niti jedan vjerodostojan i točan podatak koji bi mu išao u prilog.[22]

Ostavština uredi

Mauzolej uredi

Glavni članak: Mauzolej Abdulazima Hasanija
 
Skica mauzoleja u kadžarsko doba
(E. Flandin, 1840)
 
Obilježavanje Eid al-Gadira u svetištu (2016)

Abdulazim Hasani sahranjen je u mauzoleju u Reju, danas na jugu Teherana.[4] Kako prenosi muhadis Nuri, jedan je šijitski vjernik u snu posjetio Muhameda, i on mu je rekao: "Sutra će jednom od mojih potomaka u vrtu jabuka u kući Abduldžebara ibn Abdulvehaba Razija klanjati dženazu". On je potom kupio taj vrt i uvakufio ga za Abdulazima i druge šijite koji su tu pokopani.[23] Upravo na temelju ove priče, groblje je poznato pod imenom "Masdžid-e šedžere" ili Mezar kraj drveta.[24] Šejh Saduk u poglavlju "Kamel al-Zijarat" spominje predaju da je neki čovjek iz Reja došao kod imama Hadija i rekao mu da je bio u posjeti mezaru Abdulazima Hasanija, na što mu je Hadi odgovorio: "Nagrada za posjetu Abdulazimovom mezaru je kao da si posjetio mezar imama Huseina".[25] Iz ovih razloga Hasanijev mauzolej predstavlja jedno od najpopularnijih šijitskih svetišta i dnevno ga posjećuju hiljade ljudi, a hodočašća su počela neposredno nakon Abdulazimove smrti.[4] Sama centralna građevina podignuta je krajem 10. vijeka za vrijeme vladavine vezira ibn Abada i nadograđivana je tokom seldžučkog, safavidskog i kadžarskog perioda.[4] Tokom 19. i politički turbulentnog 20. vijeka, mauzolej je bio utočište raznim disidentima.[26]

Vrline i reputacija uredi

Abdulazim Hasani je još za života uživao ugled kao potomak Muhameda odnosno sejed, pratilac imama Hadija i prenosilac hadisa, zbog čega je evidentno imao položaj autoriteta među malom imamitskom šijitskom zajednicom u Reju.[4] Alame Hili u svojoj knjizi (ridžalu) Abdulazima predstavlja kao vrlog učenjaka.[27] Muhadis Nuri, prenoseći tekstove ibn Abada, piše: "Bio je bogobojazan i pobožan, poznat po povjerljivosti, iskrenosti u govoru, učenjak u vjerskim pitanjima, vjerovao je u tevhid (monoteizam) i pravdu, i imao je mnogo predaja".[28] Zbog ovih vrlina, Hasani je bio cijenjen i kod Ahl al-bajta.[29] Primjerce, u predajama imama navodi se da mu se imam Hadi, prilikom Abdulazimovog dolaska u Samaru, obratio riječima: "O Abul Kasime! Ti si na istini jer nas priznaješ kao nasljednike... Ti si one vjere koju Bog voli, koju si od nas uzeo... Tebe je Uzvišeni Bog s ispravnim govorom učvrstio na dunjaluku i ahiretu".[30] Ovaj razgovor između imama i Abdulazima poznat je kao "hadis obrazlaganja vjere" (Hadis-e arz-e din). Također, zabilježeno je i da je imam Hadi jednom prilikom posjetitelja iz Reja posavjetovao da se o bilo kakvim težim vjerskim pitanjima konzultira upravo s Abdulazimom Hasanijem.[31]

Opus uredi

U knjizi hadisa i predaja, više od stotinu hadisa prenosi se od Abdulazima Hasanija. Ibn Abad navodi da je intenzivno prenosio predaje od imama Džavada i Hadija.[32] Napisao je i najmanje tri knjige:[4]

  • "Dan i noć" (perz. یوم و لیله; Jeum va lejl),[33] sastoji od praktičnih djela na osnovu predaja Ahl al-bajta i opisa dnevnih i noćnih rituala,[4] prema kojima svaka osoba može obavljati mustehabe i vadžibe.[34]
  • "Hutbe zapovjednika pravovjernih" (perz. خُطَب امیرالمؤمنین‌; Hotab amir al-mo'menin), knjiga o govorima imama Alija.[35]
  • "Predaje Abdulazima Hasanija" (perz. روایات عبدالعظیم حسنی‌; Revajat-e Abdulazim Hasani), zbirka njegovih ličnih predaja.[36]

Nijedno od tri navedena djela nije u potpunosti sačuvano, međutim, odlomke i sažetke istih do 11. vijeka prenosili su al-Kolajni, ibn Abad, ibn Babavajh (Saduk) i brojni drugi učenjaci.[4] Njegove stavove o konceptima adla i tevhida posebno je hvalio ibn Abad, bujidski veliki vezir stacioniran u Reju.[4] Abdulazimove napore kasnije je nastavio ibn Babavajh koji mu je posvetio (danas izgubljenu) biografiju "Zbirka Abdulazimovih predaja" (perz. جامع اخبار عبدالعظیم; Džame-je ahbar-e Abdulazim).[37] Broj predaja koje su prenesene preko Abdulazima Hasanija od imama su: dvije predaje od imama Reze, 26 predaja od imama Džavada, devet predaja od imama Hadija, te 65 hadisa koje je sam prenio.[5]

Izvori uredi

Reference uredi

  1. ↑ Vidi:
    • Tehrani (1983), str. 169.
    • MFAMHA (1996), str. 5.
  2. ↑ Nur (br. 50-51), str. 297-301.
  3. ↑ IBNA (28.8.2014)
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 4,14 4,15 4,16 Vidi:
    • Calmard (1997), str. 191.
    • Madelung (13.7.2011)
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Mesgar; Lahouti; Sajjadi (2008)
  6. ↑ Vidi:
    • Tehrani (1983), str. 169.
    • MFAMHA (1996), str. 5.
    • Calmard (1997), str. 191.
    • Mesgar; Lahouti; Sajjadi (2008)
    • Madelung (13.7.2011)
  7. ↑ Ibn Inaba (1961), str. 94.
  8. ↑ 8,0 8,1 Vidi:
    • Calmard (1997), str. 191.
    • Mesgar; Lahouti; Sajjadi (2008)
    • Madelung (13.7.2011)
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Nadžaši (1998), str. 248.
  10. ↑ Mir Damad (2002), str. 86.
  11. ↑ Vidi:
    • Ibn Inaba (1961), str. 94.
    • Vaiz Kodžuri (2003), str. 390.
  12. ↑ Komi (2011), str. 585.
  13. ↑ Tehrani (1983), str. 190.
  14. ↑ Hoji (1992), str. 53.
  15. ↑ Tusi (1997), str. 401.
  16. ↑ 16,0 16,1 Atarodi Kučani (1994), str. 37.
  17. ↑ 17,0 17,1 MFAMHA (1996), str. 7.
  18. ↑ Vaiz Kodžuri (2003), str. 131.
  19. ↑ Tehrani (1983), str. 290.
  20. ↑ Tusi (1997), str. 193.
  21. ↑ Turajhi (1959), str. 8.
  22. ↑ Vaiz Kodžuri (2003), str. 360.
  23. ↑ Vidi:
    • Nuri (1987), str. 405.
    • Calmard (1997), str. 191.
    • Madelung (13.7.2011)
  24. ↑ Vidi:
    • Ibn Inaba (1961), str. 94.
    • MFAMHA (1996), str. 12.
    • Calmard (1997), str. 191.
    • Madelung (13.7.2011)
  25. ↑ Vidi:
    • Babavajh (1989), str. 99.
    • Calmard (1997), str. 191.
    • Madelung (13.7.2011)
  26. ↑ Calmard (1997), str. 192.
  27. ↑ Hili (1997), str. 226.
  28. ↑ Nuri (1987), str. 404.
  29. ↑ MFAMHA (1996), str. 9.
  30. ↑ Vidi:
    • Babavajh (1997), str. 419-420.
    • Nišapuri (2008), str. 31-32.
  31. ↑ Vidi:
    • Nuri (1987), str. 406.
    • Madelung (13.7.2011)
  32. ↑ Atarodi Kučani (1989), str. 302.
  33. ↑ Vidi:
    • Tehrani (1983), str. 190.
    • Calmard (1997), str. 191.
    • Vaiz Kodžuri (2003), str. 182.
    • Madelung (13.7.2011)
  34. ↑ Vaiz Kodžuri (2003), str. 182.
  35. ↑ Vidi:
    • Calmard (1997), str. 191.
    • Nadžaši (1998), str. 247.
    • Madelung (13.7.2011)
  36. ↑ Vidi:
    • Nuri (1987), str. 404.
    • Calmard (1997), str. 191.
    • Madelung (13.7.2011)
  37. ↑ Vidi:
    • Calmard (1997), str. 191.
    • Babavajh (1998), str. 174.

Literatura uredi

Monografije
Enciklopedije

Vanjske veze uredi

Ostali projekti
 U Wikimedijinoj ostavi ima još materijala vezanih za: Abdulazim Hasani
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Abdulazim_Hasani&oldid=41463114