Univerzitet u Lavovu
Univerzitet u Lavovu (ukrajinski: Lьvіvsьkiй unіversitet; lat. Universitas Leopoliensis; rus. Lьvovskiй nacionalьnый universitet; poljski: Lwowski Uniwersytet; njemački:Universität Lwiw), pod punim nazivom Nacionalni univerzitet Ivana Franka u Lavovu je najstariji univerzitet u Ukrajini koji djeluje i danas. Sjedište univerziteta nalazi se u Lavovu, u Lavovskoj oblasti u zapadnoj Ukrajini.
| Univerzitet u Lavovu | |
|---|---|
| Lьvіvsьkiй unіversitet | |
| lat. Universitas Leopoliensis | |
 grb univerziteta | |
 centralna zgrada univerziteta | |
| Historija | |
| Moto | Ratriae desori sіvibus educandis |
| Moto (sh.) | Obrazovani građani su slava otadžbine |
| Osnivanje | 1661. |
| Generalno | |
| Vrsta | javni univerzitet |
| Administracija | |
| Rektor | Vladimir Meljnik |
| Studenti | |
| Broj studenata | 11 649 |
| Boje | Plava i zlatna |
| Lokacija | |
| Sjedište – grad – pokrajina – država | Lavov Lavovska oblast Ukrajina |
| Službene stranice | |
| lnu.edu.ua | |
Istorija uredi
Počeci uredi
Univerzitet je osnovan 20. januara 1661. godine kada je Jan II Kazimir kralj i knez Državne zajednice Poljske i Litve izdao diplomu kojom lokalnom isusovačkom kolegijumu osnovanom 1608. dodjeljuje "čast akademije i titulu univerziteta". Isusovci su i prije toga 1589. neuspješno pokušali osnovati univerzitet. Tome su se tada protivile vlasti u Krakovu koje su u novom univerzitetu na području tadašnje Poljske vidjeli konkurenciju njihovom Jagelovskom univerzitetu.
Kralj i knez Jan II Kazimir bio je simpatizer isusovačkog pokreta što je bilo presudno za usješno pokretanje univerziteta 1661. godine. Osnivanje univerziteta bilo je obaveza i na osnovu Hajdačkog sporazuma iz 1658. godine koji je zahtijevao da se u Kijevu osnuje Rutenska akademija, i druga u Lavovu (Lavov nije eksplicitno određen ali se podrazumijevao) koji je bio značajan centar Istočne katoličke crkve.
Pod austrijskom vlašću uredi
1772. Lavov je anektiran od strane Habsburške Monarhije za vrijeme Prve podjele Poljske. 1773. papa Kliment XIV izdao je bulu Dominus ac Redemptor kojom je dokinuo rad Isusovaca što je potrajalo sve do 1814. i pape Pia VII. Podjela Državne zajednice Poljske i Litve rezultirala je izlaskom institucije iz nadležnosti Komisije za narodno obrazovanje koja je funkcionirala kao ministarstvo obrazovanja zajednice. Austrijanci su dali instituciji novi naziv Theresianum te je postala državna akademija. 21. oktobra 1784. austrijski car Josif II potpisao je odluku o osnivanjeu sekularnog univerziteta. Njegova je administracija započela i sa germanizacijom institucije dovodeći neophodne profesore i eksperte iz raznih dijelova imperije. Univerzitet je bio podijeljen na teološki, filozofski, medicinski i pravni fakultet. Jezik predavanja u to je vrijeme bio latinski, dok su se kao pomoćni jezici koristili njemački i poljski.
1805. univerzitet je privremeno zatvoren zbog austrijskog sudjelovanja u Napoleonskim ratovima. Univerzitet je ponovo otvoren 1817. godine kako bi se ograničio uticaj pro-poljske politike koju je u toj regiji podržavao ruski car Aleksandar I. Univerzitet je tada prešao na njemački kao jezik podučavanja, ali je ukupna razina rada bila vrlo niska budući da je institucija smatrana provincijalnom i nepoželjnom za rad uglednih profesora.
Kada je Proljeće naroda stiglo do Lavova sa sobom je donijelo i zahtjeve za polonizacijom univerziteta. Austrijske vlasti odgovorili su na ove zahtjeve upotrebom sile kada su trupe generala Hamerštajna u bombardiranju grada oštetili i zgrade univerziteta, posebno zgradu biblioteke. Ovi su događaji doveli do novog zatvaranja institucije. Univerzitet je ponovo otvoren u januaru 1850. te mu je akademska autonomija ograničena. Nakon godina otpora, austrijska je vlast ipak pristala na promjene i 4. je jula 1871. uvela poljski i rutenski (ukrajinski) kao službene jezike univerziteta. Ova je odluka potakla osnivanje germanofonog Univerziteta u Červincima. Nakon osam godina odluka je promijenjena pa je isključivo poljski postao službeni jezik dok su njemački i rutenski postali pomoćni jezici na kojima su se mogli provoditi ispiti jedino ukoliko ih je profesor govorio. Ova je odluka dovela do otpora među rutenskim studentima koja su poprimila i nasilne karakteristike kada je 1908. rutenski student filozofskog fakulteta izvršio atentat na poljskog guvernera Galicije. Paralelno sa rutenskim otporom, univerzitet je postao uticajna institucija kao jedan od dvije institucije na poljskom jeziku (uz Jagelonski univerzitet) koja je okupljala poljsku intelektualnu elitu onoga vremena.
Univerzitet Jana II Kazimira uredi
U vrijeme Druge Poljske Republike od 1919. do septembra 1939. godine, univerzitet je bio preimenovan i u čast svoga osnivača nosio je naziv Univerzitet Jana II Kazimira, vladara nekadašnje Državne zajednice Poljske i Litve. Odluku o promjeni imena donijela je Vlada Poljske 22. novembra 1919. godine. Univerzitet je bio treći najveći u zemlji (nakon Univerziteta u Varšavi i Jagelovskog univerziteta). 1920. vlasti su univerzitetu predali zgradu skupštine bivše Kraljevine Galicije i Lodomerije koja od tada do danas služi kao centralna zgrada univerziteta. Prvi rektor nakon dolaska poljske vlasti bio je pjesnik Jan Kasprovič, sudionik pokreta Mlade Poljske. Ovaj je period ponovo obilježila i diskriminacija prema lokalnom nepoljskom stanovništvu. Ukrajinski profesori koji su odbili datizakletvu na lojalnost Poljskoj izgubili su svoja radna mjesta. Iako su kandidati koji su bili etnički Poljaci činili tek 15% ukupno prijavljenih kandidata, za njih je bila garantovana kvota od najmanje 50% od ukupnih dostupnih mjesta na univerzitetu.
Državni Univerzitet Ivana Franka u Lavovu uredi
Nakon Sovjetske invazije na Poljsku Lavov i njegov univerzitet našli su se u okviru Sovjetskog Saveza koji je dozvolio nastavak postojećih predavanja na univerzitetu. Do kasne 1939. godine univerzitet je nastavio raditi po postojećem poljskom sistemu. Ipak, 18. oktobra tadašnji poljski rektor je smijenjen i na njegovo je mjesto došao ugledni ukrajinski istoričar Mihajlo Marčenko. Njegova je namjera bila da Univerzitet u Lavovu preobrazi u ukrajinski nacionalni univerzitet i sa tom je namjerom insitucija još jednom preimenovana 8. januara 1940. u Državni Univerzitet Ivana Franka u Lavovu. Značajan dio poljskih profesora u ovim je godinama uklonjen sa univerziteta, a njihova su mjesta zauzeli etnički Rusi i Ukrajinci. Univerzitet se u ovome periodu specijalizovao u oblastima marksizma, Lenjinovog učenja, političke ekonomije kao i ukrajinske i sovjetske književnosti, istorije i geografije.
