Kovin
Kovin je grad i sedište istoimene opštine u južnom Banatu, u Vojvodini. Prema popisu iz 2011. godine 13.515 stanovnika. Nalazi se 3 kilometra udaljen od Dunava, a rukavac Dunava, Dunavac, dolazi do ivica grada i na njemu je pristanište. Nadmorska visina lesne terase na kojoj je Kovin sagrađen je 79 metara. Nalazi se na 13 kilometara udaljenosti od Smedereva, 34 kilometara od Pančeva i 50 kilometara od Beograda. Posle Pančeva je najznačajniji grad u banatskom Podunavlju.
| Kovin | |
|---|---|
|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Srbija
|
| Pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Južnobanatski |
| Opština | Kovin |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo (2022) |  13515
|
| Gustina stanovništva | 168 st./km² |
| Geografija | |
| Koordinate | 44°44′31″N 20°58′20″E / 44.741833°N 20.972333°E |
| Nadmorska visina | 67 m |
| Površina | 84,9 km² |
  Kovin Kovin (Srbije) | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski kod | 26220 |
| Pozivni broj | 013 |
| Registarska oznaka | KO |
Koordinate: 44° 44′ 31" SGŠ, 20° 58′ 20" IGD
Nazivi uredi
Kovin je poznat po još nekim nazivima na drugim jezicima: rum. Cuvin, mađ. Kevevára, nem. Kubin.
Istorija uredi
Istorija Kovina govori da se prvi zemljoradnici i stočari naseljavaju u Banat u mlađem kamenom dobu - neolitu. Nalazišta neolita su pronađena kod Kovina, Gaja i Dubovca, a ostaci bronzanog doba otkriveni su kod Kovina, Gaja, Dubovca i Mramorka.
Ovo područje bilo je i na udaru keltskih plemena koja su se naseljavala u Podunavlju i donosila latensku kulturu. Deo keltskih plemena Skordisci, stalno se naseljavaju u Podunavlju, a iz latenskog doba u opštini Kovin otkrivena su nalazišta kod Pločice, Kovina i Dubovca. Iz rimskog doba tragovi rimskih utvrđenja otkriveni su između Dunavca i Ponjavice, a na terioriji Kovina predmeti iz rimskog doba. Utvrđenje, koje se danas zove Stari Grad, je postojalo još u rimsko doba jer su tu pronađeni novčići sa raznim likovima uključujući i Julija Cezara. Opeka od koje je sazidano utvrđenje je nosila žig VII Klaudijeve legije, a pretpostavlja se da se utvrđenje zvalo Kontra Margum (lat. Contra Margum) jer je bilo smešteno nasuprot ušća Morave u Dunav, gde je bilo utvrđenje pod nazivom Margum. Postoje pisani tragovi da je utvrđenje tokom vremena imalo naziv Castra Augusto Flaviciusa i Constantin.
Pod današnjim imenom se prvi put pominje u 12. veku i kasnije, promenom gospodara se menjao i naziv grada. Mađari su ga zvali Keve, Kevin, Kev, a u 19. veku Temeš-Kubin, dok je 1910. dobio zvaničan naziv Kevevara; Nemci su ga zvali Kubin, a Srbi uvek - Kovin.
Na mestu prelaza preko Dunava je nastalo zemljano pa kameno utvrđenje, a u njegovoj blizini se formirala i varoš. Tako je funkcionisao grad sa utvrđenjem u doba ugarskih i turskih vladara. Kovin je 1518. godine dobio status slobodnog grada[1].
Početkom 18. veka je kao posledica mirovnog sporazuma između Austrije i Turske srušena kovinska tvrđava a stradala je i varoš. Posle toga gubi na značaju mada je ovde bilo sedište granične kompanije, a početkom 19. veka postaje i sresko središte.
Železnica je došla 1894. godine kada je sagrađena pruga Vršac-Alibunar-Kovin. Pruga se završavala kod Dunava i roba se pretovarala na skele i prevozila preko. Zgrada železničke stanice još uvek postoji ali pruga već dugo vremena nije u upotrebi.
Izmislivši vest, da su Srbi otvorili vatru na austrougarsku vojsku kod Kovina, austrougarski ministar inostranih dela, grof Berhtold, uzeo je to kao povod za rat i objavio ga je 28. jula 1914.[2]
Drumski most preko Dunava je sagrađen 1976. godine i od tada Kovin postaje tranzitno mesto i saobraćajna raskrsnica a Kovin sve više oseća gravitacione uticaje Smedereva, koje je bliže od Pančeva.
Srednjovekovni Kovin uredi
Srednjovekovni grad Kovin podignut je na levoj obali Dunava, na nasutom veštačkom uzvišenju koje dominira širim prostorom. Kovina je tada imao veliki značaj za odbranu južne granice ugarske države. Tvrđava postoji sve do njegovog rušenja odredbom Beogradskog mira 1739. godine. Izgled osnove utvrđenja, odnosno njegove najmlađe faze, sačuvan je na Marsiljijevom crtežu iz XVIII veka. Činila su ga dva dela odvojena odbrambenim jarkom. Južni deo, koji je skoro uništen, imao je osnovu nepravilnog trougaonog oblika, a severni deo utvrđenja je pravougaoni prostor dimenzija 130x150 m.
Ostaci tvrđave su od 1995. godine upisani kao spomenik kulture od velikog značaja u Republici Srbiji[3].
Geografija uredi
Kovin je smešten na rtu diluvijalne terase koje duboko zadire prema koritu Dunava, iznad aluvijalne terase koja se prostire od Ivanova do Dubovca i prema podeli koju je sačinio Branislav Bukurov predstavlja Banatsko naselje ivičnog tipa.
Kovin je grad četvrtog ranga i predstavlja lokalni gravitacioni centar u pančevačkom mezopodručju[4].
Stanovništvo uredi
Velike promene u broju i etničkoj strukturi stanovništva južnog Banata nastaju tokom 18. veka. Kolonizacija Nemaca je počela posle Požarevačkog mira, masovnije naseljavanje Srba izvršeno je 1739. godine nakon Beogradskog mira. Intenzivnije naseljavanje Mađara počelo je posle 1779. godine, a plansko naseljavanje Rumuna bilo je u drugoj polovini 18. veka. Krajem 18. i početkom 19. veka naseljavaju se Česi, Slovaci, Poljaci i drugi narodi. Godine 1919. na početku života Kraljevine SHS varoš Kovin je imao 6.720, a selo Bavanište 6.173 žitelja. Više od 4000 stanovnika imali su Mramorak, Deliblato i Skorenovac, a u Ostrovu koje sada pripada opštini Požarevac, u to vreme živelo je samo 1.208 stanovnika.
Prema popisu iz 1900. godine Kovin je imao 7,345 stanovnika i tokom čitavog 20. veka broj je rastao uz dva prekida zbog ratova.
Struktura uredi
U naselju Kovin živi 11362 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,0 godina (37,7 kod muškaraca i 40,4 kod žena). U naselju ima 4663 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,98.
Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Etnički sastav prema popisu iz 2002. | ||||
|---|---|---|---|---|
| Srbi | 11513 | 80.79% | ||
| Mađari | 786 | 5.51% | ||
| Rumuni | 418 | 2.93% | ||
| Romi | 286 | 2.00% | ||
| Jugosloveni | 180 | 1.26% | ||
| Crnogorci | 132 | 0.92% | ||
| Makedonci | 72 | 0.50% | ||
| Hrvati | 66 | 0.46% | ||
| Slovaci | 33 | 0.23% | ||
| Bugari | 28 | 0.19% | ||
| Slovenci | 27 | 0.18% | ||
| Nemci | 22 | 0.15% | ||
| Muslimani | 14 | 0.09% | ||
| Česi | 13 | 0.09% | ||
| Vlasi | 13 | 0.09% | ||
| Rusi | 5 | 0.03% | ||
| Ukrajinci | 4 | 0.02% | ||
| Rusini | 2 | 0.01% | ||
| Bunjevci | 2 | 0.01% | ||
| Bošnjaci | 2 | 0.01% | ||
| Albanci | 2 | 0.01% | ||
| nepoznato | 185 | 1.29% | ||
| m | ž | |||
| ? | 38 | 30 | ||
| 80+ | 84 | 150 | ||
| 75-79 | 135 | 248 | ||
| 70-74 | 261 | 346 | ||
| 65-69 | 335 | 422 | ||
| 60-64 | 326 | 427 | ||
| 55-59 | 348 | 388 | ||
| 50-54 | 598 | 579 | ||
| 45-49 | 638 | 645 | ||
| 40-44 | 544 | 570 | ||
| 35-39 | 471 | 472 | ||
| 30-34 | 470 | 425 | ||
| 25-29 | 497 | 454 | ||
| 20-24 | 539 | 487 | ||
| 15-19 | 514 | 502 | ||
| 10-14 | 455 | 456 | ||
| 5-9 | 401 | 374 | ||
| 0-4 | 320 | 301 | ||
| prosek | 37.7 | 40.4 | ||
|
|
|
|
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija | Proizvodnja i snabdevanje... | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 2896 | 387 | 9 | 18 | 797 | 116 | 226 | 358 | 68 | 230 |
| Ženski | 1991 | 105 | - | 1 | 440 | 39 | 25 | 385 | 83 | 49 |
| Oba | 4887 | 492 | 9 | 19 | 1237 | 155 | 251 | 743 | 151 | 279 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 27 | 55 | 248 | 73 | 139 | 57 | - | - | 88 | |
| Ženski | 58 | 59 | 128 | 153 | 380 | 46 | 6 | - | 34 | |
| Oba | 85 | 114 | 376 | 226 | 519 | 103 | 6 | - | 122 |
Galerija uredi
-
Pogled na Dunavac, ka šljunkari -
Pogled na Dunavac, ka šećerani -
Ostaci starog grada, srednjovekovnog utvrđenja -
Katolička crkva -
Rumunska pravoslavna crkva -
Srpska pravoslavna crkva sv. Arhanđela -
Katolička crkva svete Tereze od Avile -
Kovin na karti iz 1769-72
Vidi još uredi
- Tvrđava Kovin, srednjovekovna tvrđava u blizini Prijepolja
- Srpski Kovin (mađ. Rác-Keve), mesto u Mađarskoj
- Banat
- Manastir Bavanište
Reference uredi
- ↑ Tada je slobodan grad bio još samo Stari Slankamen.
- ↑ Ćorović, Vladimir. Istorija srpskog naroda. Beograd. Pristupljeno 19. 3. 2013.
- ↑ Ostaci tvrđave grada Kovina[mrtav link] Nacionalni centar za digitalizaciju
- ↑ Naselja Banata, geografske karakteristike, Slobodan Đurić, Matica srpska, 2004, Novi Sad
- ↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, maj 2004, ISBN 86-84433-14-9
- ↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, februar 2003, ISBN 86-84433-01-7
Literatura uredi
- Ćorović, Vladimir. Istorija srpskog naroda. Beograd. Pristupljeno 19. 3. 2013.
Spoljašnje veze uredi
- Sajt opštine Kovin (sh)
- Lokalna radio stanica - Radio Bus Arhivirano 2019-11-14 na Wayback Machine-u (sh)
- Lokalne novine - Kovin Ekspres (sh)
- Centar za kulturu Kovin (sh)
- Geografske reference