Žice (muzika)
Žice (od grčkog: χορδή preko latinskog: chorda= žica ili struna[1]) su važan dio svih kordofonih instrumenata, jer one svojim titranjem proizvode zvuk.
| Žice chorda | |
|---|---|
 | |
Historija i karakteristike uredi
Žice se izrađuju od biljnih vlakana, svile, osušenih i upletenih životinjskih crijeva i žila, dlake, metala i plastike. Žice od biljnih vlakana danas koriste za muzičke instrumente jedino plemena koje još nije dotakla civilizacija. Pradomovina žica od svile je Zapadna Azija, odakle su se proširile na istok, gdje se i danas koriste, kao u Indiji gdje Hindusi iz religijskih razloga ne žele koristiti crijeva.[2]
Drevni bliskoistočni i mediteranski narodi su žice od svile vremenom zamjenili žicama od ovčjih crijeva. S druge strane se zna da se za Antike nije znalo za metalne žice, pa se uzima da su izumljene u Evropi u 14. vijeku. Crijevne žice - ketgut opletene metalom pojavljuju se krajem 17. vijeka.[2]
Prvi veliki napredak u izradi žica bila je kombinacija crijeva i metala. G žica za violinu bila je prva kojoj se jezgra od crijeva omatala srebrenom žicom. Krajem 19. veka i vrlo tanka E žica počela se proizvoditi od čelika, jer su one od crijeva suviše često pucale.[3]
Početkom 20. vijeka sve violinske žice (G, D, A, E) počele su se proizvoditi od čvrstih metala (najčešće od čelika), ali se kasnije ustanovilo da su one čija je tanka čelična jezgra opletena nekim drugim mekšim metalom, daleko fleksibilnije i imaju bolji ton, iako je on ipak bio puno lošiji od crijevnih.[3] Danas muzičari za svoje instrumente upotrebljavaju tri vrste žica: crijevnate, čelične (opletene metalom; aluminij]], bakar, srebro)[2] i one od sintetičkih vlakana.
Crijevnate žice uredi
Brojni izvođači klasične muzike naročito gudači koji sviraju ranu baroknu muziku, još uvek preferiraju žice od crijeva zbog njihovog toplog zvuka, kompleksnosti i bogatsva međutonova.[4] Sa crijevnim žicama ima dosta problema, zbog njihove nestabilnosti, pa ih treba često ugađati (napinjati), naročito nakon montiranja zbog istezanja. Pored toga one su i skuplje od većine drugih žica, i vrlo osjetljive na promjene temperature i vlažnosti.[4]
Žice od metala uredi
Žice sa čeličnom jezgrom imaju vrlo stabilan ton, odmah nakon montaže, i zvuk bitno drugačiji od crijevnih; jednostavan čist, kristalni, malo tvrđi, sa samo nekoliko međutonova i bez komleksnosti.[4]
Žice od sintetičkih vlakana uredi
Od polovice 20. vijeka sve više muzičara počelo je koristiti umjesto crijevnih - žice od sintetičkih vlakana (najlon).
Taj tip žica ima dosta tonskih karakteristika crijevnih žica - stabilan ton i generalno bolju reakciju. Njih ne treba toliko puno ugađati kao crijevne, ali imaju neke nedostatke što se tiče kompleksnosti zvuka. Zbog tog neki muzičari i dalje preferiraju crijevnate žice.[4]
Gitarske žice uredi
| Ime | 1 (E) |
2 (B) |
3 (G) |
4 (D) |
5 (A) |
6 (E) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ekstra lake (10–47) | .010 | .014 | .023 | .030 | .039 | .047 |
| Prilagođeno lake (11–52) | .011 | .015 | .023 | .032 | .042 | .052 |
| Lagane (12–54) | .012 | .016 | .025 | .032 | .042 | .054 |
| Lagane/Srednje (12.5–55) | .0125 | .0165 | .0255 | .0335 | .0435 | .055 |
| Srednje (13–56) | .013 | .017 | .026 | .035 | .045 | .056 |
| Teške (14–59) | .014 | .018 | .027 | .039 | .049 | .059 |
(Napomena: Sve su od metala. Žice na tamnosivom su opletene broncom. Sve ostale su ravne.
Izvori uredi
- ↑ „Glazbala” (hrvatski). Hrvatska enciklopedija LZMH. Pristupljeno 30. 1. 2019.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 „Organografsko-povijesni aspekti” (hrvatski). Lutnja. Pristupljeno 30. 1. 2019.
- ↑ 3,0 3,1 „History of Strings” (engleski). Violin String Review. Pristupljeno 30. 1. 2019.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 „Kako izabrati žice za violinu i gudačke instrumente” (srpski). Lyra style. Pristupljeno 30. 1. 2019.
