Šesti kongres KPJ
Šesti kongres Komunističke partije Jugoslavije održan je od 2. do 7. novembra 1952. godine u Zagrebu. Kongresu je prisustvovalo 2.022 delegata, koji su predstavljali 779.382 člana KPJ. Pored delegata, Kongresu je prisustvovalo i oko 400 gostiju - političkih, društvenih i javnih radnika iz čitave Jugoslavije, kao i delegacije inostranih komunsitičkih i socijalističkih partija.
Glavni problem kojim se bavio Šesti kongres odnosio se na ulogu partije u uslovima radničkog samoupravljanja. Uvođenje radničkog samoupravljanja označeno je na Šestom kongresu kao preloman događaj u razvitku socijalističkih društvenih odnosa.[1] Šesti kongres je proklamovao novu društvenu ulogu Komunističke partije Jugoslavije, izraženu i promenom njenog naziva u Savez komunista Jugoslavije (SKJ). Novo ime trebalo je da naglasi približavanje Marksovom „savezu komunista" i pretvaranje u pokret koji bi se sve više odvajao od klasične političke organizacije.[1]
Šesti kongres SKJ je radikalno raščistio s oblicima izgradnje socijalizma na selu po ugledu na sovjetsku praksu, gde su seljačke radne zadruge stvarane pod uticajem niza prinudnih mera ekonomske, političke i psihološke prirode.[1]
Kongres je osudio blokovsku podelu sveta i metode hladnog rata, agresivnu politiku i kolonijalizam, izjašnjavajući se za miroljubivu koegzistenciju, nemešanje u unutrašnje poslove drugih država, davanje pomoći nerazvijenim zemljama, ravnopravnost u međunarodnim odnosima.[1]
Tok kongresa uredi
Na ovom Kongresu je promenjen naziv i uloga Komunističke partije Jugoslavije. Donet je novi Statut po kom je partiji promenjen je naziv u Savez komunista Jugoslavije. U Rezoluciji Šestog kongresa (tač. 9) doslovno je stajalo: „Savez komunista nije i ne može biti u svom radu neposredni operativni rukovodilac i naredbodavac ni u privrednom ni u državnom i društvenom životu, nego svojom politikom i idejnom aktivnošću, u prvom redu ubeđivanjem, deluje u svim organizacijama, organima i ustanovama da se usvajaju njegova linija i stavovi, ili stavovi pojedinih njegovih članova."[1] Savez komunista je, prema Rezoluciji, najsvesniji i najorganizovaniji deo radničke klase, radnog naroda. „Osobine i uloga komunista, člana Saveza komunista, ispoljavaju se u njegovoj svesnosti, političkoj i društvenoj aktivnosti, nesebičnosti, požrtvovanju, privrženosti ciljevima, ličnoj moralnosti i skromnosti."[1] Ojačana je nezavisnost osnovnih partijskih organizacija i nižih rukovodstava i ukinut je kandidatski staž za prijem u Partiju, kao i kandidatski staž za članove Centralnog komiteta.[1] Takođe Kongres je odlučio da se Narodni front Jugoslavije (NOF) pretvori u masovnu političku organizaciju i preimenuje u Socijalistički savez radnog naroda Jugoslavije.
U toku rada Kongresa podneta su dva referata. Prvi referat pod nazivom „Borba komunista Jugoslavije za socijalističku demokratiju“ podneo je Josip Broz Tito, a drugi referat pod nazivom „O predlogu novog Statuta Komunističke partije Jugoslavije“ podneo je Aleksandar Ranković.
Baveći se delovanjem zakona vrednosti u ekonomici socijalizma još od 1950. godine, Boris Kidrič je na Šestom kongresu još više produbio svoja gledišta o ovom centralnom pitanju socijalizma.[1]
Na kraju Kongresa je izabran novi Centralni komitet, od 109 članova i Centralna revizona komisija, od 23 člana. Na prvoj sednici Centralnog komiteta održanoj po završetku rada Kongresa, za genralnog sekretara SKJ izabran je Josip Broz Tito. Na istoj sednici izabrani su i članovi Izvršnog komiteta i Sekreterijata Izvršnog komiteta.
Izabrani rukovodioci uredi
- Članovi Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije, izabrani na Šestom kongresu:
Viktor Avbelj, Rista Antunović, Ljupčo Arsov, Vera Aceva, Spasenija Cana Babović, Vladimir Bakarić, Aleš Bebler, Vlajko Begović, Marko Belinić, Anka Berus, Antun Biber, Jakov Blažević, Ivan Božičević, Zvonko Brkić, Hasan Brkić, Josip Broz Tito, Jovan Veselinov, Veljko Vlahović, Svetozar Vukmanović, Strahil Gigov, Ivan Gošnjak, Pavle Gregorić, Uglješa Danilović, Peko Dapčević, Vladimir Dedijer, Stevan Doronjski, Ilija Došen, Ratko Dugonjić, Milovan Đilas, Veljko Zeković, Boris Ziherl, Vlado Janić, Blažo Jovanović, Isa Jovanović, Niko Jurinčić, Stane Kavčič, Osman Karabegović, Ivan Karaivanov, Edvard Kardelj, Nikola Kovačević, Lazar Koliševski, Slavko Komar, Ivan Krajačić, Boris Krajger, Sergej Krajger, Otmar Kreačić, Vladimir Krivic, Vicko Krstulović, Voja Leković, Franc Leskošek, Šefket Maglajlić, Pašaga Mandžić, Miha Marinko, Moma Marković, Božidar Maslarić, Ivan Maček, Cvijetin Mijatović, Miloš Minić, Nikola Minčev, Mitra Mitrović, Veljko Mićunović, Karlo Mrazović, Andrija Mugoša, Kosta Nađ, Naum Naumovski, Radisav Nedeljković, Milijan Neoričić, Džavid Nimani, Đoko Pajković, Slobodan Penezić Krcun, Puniša Perović, Dušan Petrović Šane, Moša Pijade, Krsto Popivoda, Vlado Popović, Koča Popović, Milentije Popović, Jože Potrč, Mile Počuča, Srđa Prica, Đuro Pucar Stari, Dobrivoje Radosavljević Bobi, Aleksandar Ranković, Ivan Regent, Paško Romac, Ivan Rukavina, Đuro Salaj, Nikola Sekulić, Vidoje Smilevski, Petar Stambolić, Dragi Stamenković, Svetislav Stefanović, Velimir Stojnić, Borko Temelkovski, Mijalko Todorović, Vida Tomšič, Cvetko Uzunovski, Janez Hribar, Josip Hrnčević, Avdo Humo, Josip Cazi, Krste Crvenkovski, Rodoljub Čolaković, Mihailo Švabić, Vlado Šegrt, Lidija Šentjurc, Pal Šoti i Mika Špiljak.
- Članovi Centralne revizione komisije, izabrani na Šestom kongresu:
Mitar Bakić, Milutin Baltić, Tomo Brejc, Savo Brković, Vančo Burzevski, Dobrivoje Vidić, Dmitar Vlahov, Dimitrije Georgijević, Milinko Đurović, Grga Jankes, Pavle Jovićević, Hajro Kapetanović, Jovo Kapičić, Dušanka Kovačević, Leo Mates, Ljubinka Milosavljević, Milosav Milosavljević, Mara Naceva, Grujo Novaković, Radovan Papić, Ante Roje, Janko Rudolf i Fadilj Hodža.
- Članovi Izvršnog komiteta Centralnog komiteta SKJ, po završetku Šestog kongresa:
Vladimir Bakarić, Josip Broz Tito, Svetozar Vukmanović, Ivan Gošnjak, Milovan Đilas, Edvard Kardelj, Boris Kidrič Lazar Koliševski, Franc Leskošek, Moša Pijade, Đuro Pucar Stari, Aleksandar Ranković i Đuro Salaj.
- Članovi Sekreterijata Izvršnog komiteta Centralnog komiteta SKJ, po završetku Šestog kongresa:
Josip Broz Tito, Ivan Gošnjak, Milovan Đilas, Edvard Kardelj, Boris Kidrič i Aleksandar Ranković.
Analize uredi
Britanski izveštaji i analize o Šestom kongresu koje je objavio Čedomir Štrbac stavljaju naglasak na Titovu ocenu kongresa kao „punog izraza jugoslovenske pobede nad Kominformom". Verovalo se da su jugoslovenski vođi spremni da se udaljavaju od staljinizma, da iskreno grade „novi socijalizam" u formi radničkih saveta, ali ne i da ispuste vrhovnu kontrolu partije nad društvom.[1]
Reference uredi
Literatura uredi
- Borba komunista Jugoslavije za socijalističku demokratiju - VI kongres Saveza komunsita Jugoslavije. „Kultura“ Beograd 1952. godina.
- Pregled Istorije Saveza komunsta Jugoslavije. „Institut za izučavanje radničkog pokreta“, Beograd 1963. godina.
- Hronologija Radničkog pokreta i SKJ 1919-1979. „Institut za savremenu istoriju“ Beograd i „Narodna knjiga“ Beograd, 1980. godina.
- Istorija Saveza komunsita Jugoslavije. Istraživački centar „Komunist“ Beograd, „Narodna knjiga“ Beograd i „Rad“ Beograd, 1985. godina.
- Branko Petranović: ISTORIJA JUGOSLAVIJE, knjiga III - SOCIJALISTIČKA JUGOSLAVIJA 1955-1988