Šefik Bešlagić
Šefik Bešlagić, (Tuzla, 1906 – Sarajevo, 1990) je bosanskohercegovački naučni radnik, jedan od najboljih poznavalaca fenomena stećaka.
Završio je Učiteljsku školu 1928. godine u Sarajevu i Višu pedagošku 1937. u Zagrebu. Tokom drugog svjetskog rata svrstao se u antifašističke redove i iz rata izašao sa činom kapetana. Vanredno je studirao na Filozofskom fakultetu Beogradu 1949-1950. Godine 1955. dobio je zvanje stručnog saradnika, 1959. zvanje savjetnika, a 1961. zvanje višeg stručnog saradnika.
Bio je direktor gimnazije u Doboju, referent u Ministarstvu za nauku i kulturu.
Preokupacija Bešlagićevog interesa je kamen, djelo ljudskog stvaralaštva u kamenu. To su stećci, nišani, stolice i korita, pretežno nadgrobni spomenici, ali i natpisi, način izrade, simbolika ukrašavanja, pripadnost, rasprostranjenost, evidentiranje, konzerviranje, zaštita i upotrebna vrijednost kamena. Višegodišnja tematska specijaliziranost rezultirala je ostvarenjima koja ga svrstavaju među najpoznatije historičare materijalne kulture Bosne i Hercegovine.[1]
Stećci uredi
Od 1952. do 1967. radio je kao direktor Zavoda za zaštitu spomenika kulture BiH. Tada je sa saradnicina Zemaljskog muzeja Sarajevo i drugih ustanova, prikupljao terenske podatke sa oko 300 nekropola stećaka u Jugoslaviji. Od tada je veliki broj nekropola i pojedinačnih stećaka po prvi put registrovano. Nakon toga se penzionisao.[1]
Sukcsivno je sređivao prikupljenu građu i objavljivao rezultate. Imao je jedinstvenu sposobnost u sistematizaciji opsežnog materijala. Tako je stvorio sigurnu podlogu za daljnja istraživanja fenomena stećaka, i 1971 objavio knjigu STEĆCI, KATALOŠKO-TOPOGRAFSKI PREGLED[2]
Potreba za naučnom sintezom i sveobuhvatnom monografskom studijom, kojom bi se odgovorilo na niz pitanja oko kojih se u to vrijeme vodila rasprava, pa i konfrontacija, navela ga je da 1983. god. napiše knjigu STEĆCI – KULTURA I UMJETNOST[3]. Pitanja vremena nastanka, teritorijalne raširenosti i pripadnosti, u ovoj knjizi dobilo je tumačenje koje je danas opšte prihvaćeno. Te stavove prihvatio je i UNESCO u svom obrazloženju stavljanja stećaka na Listu svjetske baštine.
- Stećci su srednjovjekovni nadgrobni spomenici, nastali od XII-XVI vijeka na teritoriji jugoistočne Evrope na kojoj su danas Bosna i Hercegovina, zapadna Srbija, zapadna Crna Gora i srednja i južna Hrvatska. Značajni su po svojoj interkonfesionalnosti, i korišteni su kod ukopa pripadnika sve tri srednjovjekovne hrišćanske zajednice (Pravoslavna crkva, Katolička crkva i Crkva bosanska).[4]
Bešlagić je objavio i naučne monografije o sudačkim stolicama i prvim nišanima u Bosni i Hercegovini, pojava koje su u uskoj vezi sa umjetnošću stećaka. [5]
Odlikovanja uredi
- U toku rata odlikovan je Ordenom za hrabrost
- Ordenom zasluga za narod III reda,
- Poslije rata Ordenom rada II reda
- Ordenom zasluga za narod sa srebrnom zvijezdom.
- Dobitnik je Dvadesetsedmojulske nagrade BiH za 1972. god.
- Dobitnik je Plakete grada Sarajeva,
- Plakete grada Doboja i
- Povelje Turističkog saveza Bosne i Hercegovine.
Djela uredi
- Kupres 1954.
- Stećci u dolini Trebišnjice, Naše Starine 2, Sarajevo 1954, 180-212
- Mastan Bubanjić, GDI BiH 7, Sarajevo 1955, 67-80.
- Stari krstovi u Drežnici, NS 3, Sarajevo 1956, 179-188.38.
- Stećci kod Raške Gore, NS 3, Sarajevo 1956, 253-260
- Stećci na Nekuku kod Stoca, GEM 21, Beograd 1958, 155-175.48.
- Stećci na Duvanjskom polju, Starinar 7-8, Beograd 1958, 375-396
- Stećci na Blidinju 1959.
- Nekropola stećaka Boljuni[6]
- Kalinovik 1962.
- Grborezi 1964.
- Stećci u Ziemlju, Starinar 15-16, Beograd 1964-1965, 279-292.
- Popovo 1966.
- Trnovo, srednjovjekovni nadgrobni spomenici, Naše starine 11, Sarajevo 1967,101-135
- Stećci u Gornjem Hrasnu[7]
- Stećci okoline Kladnja, NS 12, Sarajevo 1969, 155-177
- Stećci u Opličićima[8]
- Ljubinje - srednjovjekovni nadgrobni spomenici[9]
- Stećci Centralne Bosne 1967.
- Stećci - Kataloško-topografski pregled (1971.)[10][11]
- Stećci i njihova umjetnost 1971.
- Nišani XV i XVI vijeka u Bosni i Hercegovini 1978.,[12]
- Stećci u okolini Žabljaka, GEM 36, Beograd 1973, 111-138
- Stećci - kultura i umjetnost 1982.[13][14]
- Kamene stolice u srednjovjekovnoj Bosni 1985.[15]
- Dijaci stećaka, Odjek XLI/18, Sarajevo 1988, 16
- Leksikon stećaka 2004.[16]
Reference uredi
- ↑ 1,0 1,1 Esad Kurtović: BIBLIOGRAFIJA ŠEFIKA BEŠLAGIĆA (1908 - 1990), Hercegovina, časopis za kulturnoi historijsko naslijeđe
- ↑ „Šefik Bešlagić: STEĆCI, KATALOŠKO-TOPOGRAFSKI PREGLED”. Sarajevo: Veselin Masleša, 1971. Pristupljeno 9. 2. 2017.
- ↑ „Šefik Bešlagić: STEĆCI – KULTURA I UMJETNOST”. Sarajevo: Veselin Masleša, 1971. Pristupljeno 9. 2. 2017.
- ↑ „Stećci Medieval Tombstone Graveyards”. UNESCO, WORLD HERITAGE LIST. Pristupljeno 13. 9. 2018.
- ↑ „Šefik Bešlagić NIŠANI XV I XVI VIJEKA U BOSNI I HERCEGOVINI”. ANUBIH – Sarajevo, 1978. Pristupljeno 9. 2. 2017.
- ↑ „Šefik Bešlagić: Uređenje nekropole stećaka u Boljunima”. komisija za nacionalne spomenike. Pristupljeno 9. 10. 2022.
- ↑ „Šefik Bešlagić: Stećci u Gornjem Hrasnu”. Sarajevo: Veselin Masleša, 1971. Pristupljeno 9. 2. 2022.
- ↑ „Šefik Bešlagić: Stećci u Opličićima”. www.fmks.gov.ba. Pristupljeno 9. 10. 2022.
- ↑ „Šefik Bešlagić: LJUBINJE — SREDNJOVJEKOVNI NADGROBNI SPOMENICI”. Pristupljeno 9. 2. 2017.
- ↑ „Šefik Bešlagić: Kataloško topografski pregled”. Internet archive. Pristupljeno 9. 2. 2022.
- ↑ „Šefik Bešlagić: Kataloško topografski pregled”. "Veselin Masleša", 1971, Sarajevo. Pristupljeno 9. 2. 2022.
- ↑ „Šefik Bešlagić: Nišani XV i XVI vijeka u Bosni i Hercegovini”. "Veselin Masleša", 1971, Sarajevo. Pristupljeno 9. 2. 2022.
- ↑ „Šefik Bešlagić: Stećci – kultura i umjetnost”. "Veselin Masleša", 1971, Sarajevo. Pristupljeno 9. 2. 2022.
- ↑ „Šefik Bešlagić: Stećci – kultura i umjetnost”. Internet archive. Pristupljeno 9. 2. 2022.
- ↑ „Šefik Bešlagić: Kamene Stolice Srednjovjekovne Bosne I Hercegovine”. ANUBiH, Sarajevo, 1985. Pristupljeno 9. 2. 2022.
- ↑ „Šefik Bešlagić: Leksikon stećaka”. Svjetlost, Sarajevo, 2004. Pristupljeno 9. 2. 2022.