Đina Vrbica

Đorđina Đina Vrbica—Miodragović (Podgorica, 6. maj 1913 — Blatnica, kod Teslića, 29. maj 1943), učesnica Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.

Đina Vrbica
Đina Vrbica
Mesto rođenja	Podgorica Kraljevina Crna Gora
Datum smrti	29. 5. 1943. (30 godina)
Mesto smrti	Blatnica, kod Teslića ND Hrvatska
Suprug	Ljubiša Miodragović
Profesija	student ekonomije
Članica KPJ od	1934.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Narodni heroj od	24. jula 1953.

Biografija

Rođena je 24. aprila 1913. godine u Podgorici. Njena porodica potiče iz Cetinja, a njen deda Savo Vrbica, koji je bio oficir, preselio se u Podgoricu 1878. godine, posle oslobođenja Podgorice od Turaka. Đinin otac Lazar bio je činovnik - najpre je radio kao carinski službenik, a potom upravnik poljoprivrednog dobra „Kruševac“, kod Podgorice. Pošto mu je prva žena umrla na porođaju sa sinom Dragom on se ponovo oženio Anđom Drecun, sa kojom je dobio još četvoro dece - Božu, Bosu, Đinu i Dimitrija-Mitu. Godine 1915. Đinin otac se razboleo od španske groznice i umro, a brigu o porodici je preuzela majka Anđa.

Revolucionarni rad

Posle završetka osnovne škole, upisala se na tada tek osnovanu Trgovačku akademiju u Podgorici. U to vreme, u ovoj školi i podgoričkoj gimnaziji je postojao jak revolucionarni omladinski pokret, u kome između ostalih delovali - Budo Tomović, Vasilije Đurović Vako, Dragiša Ivanović, Risto Lekić i drugi istaknuti revolucionari. Godine 1932. je maturirala i primljena u člantvo Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ). Iako je imala veliku želju da nastavi školovanje, zbog loših materijalnih uslova to nije mogla pa je odlučila da se zaposli. Pošto dugo nije mogla da nađe posao, bila je prinuđena da se zaposli kao radnica u Duvanskoj stanici u Podgorici.

Kao mlada radnica, Đina je aktivno učestvovala u radničkom pokretu, a 1934. godine je primljena u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Posle jednog štrajka duvanskih radnika, bila je otpuštena sa posla. Tokom 1934. godine Đina je kao delegat učestvovala na Pokrajinskoj konferenciji SKOJ-a za Crnu Goru, koja je bila održana u Podgorici. Zbog nemogućnosti da nađe posao, 1935. godine je prešla u Sarajevu, gde se zaposlila u Finansijkoj direkciji.

Dolaskom u Sarajevo, Đina se odmah povezala sa partijskom organizacijom i aktivno učestvovala u radu sa ženama i omladinom. Početkom marta 1936. godine, prilikom policijske provale u sarajevsku partijsku organizaciju, bila je uhapšena. Pošto je u isto vreme izbila velika policijska provala u partijsku organizaciju u Crnoj Gori, u kojoj je uhapšeno oko 300 ljudi, Đina je bila terećena za učešće u obe partijske organizacije. Bila je zatvorena u sarajevskom zatvoru „Belediji“, a saslušavali su je poznati policijski agenti Đorđe Kosmajac i Svetozar Vujković, koji su za ovu priliku došli iz Beograda. Iako je bila mučena i zlostavljana, nije nikoga odala. Posle šest meseci, provedenih u pritvoru, izvedena je pred sud, koji ju je oslobodio zbog nedostatka dokaza.

U jesen 1936. godine, otišla je u Zagreb i upisala se na Visoku ekonomsku-komercijalnu školu. Za vreme studija, aktivno je učestvovala u radu revolucionarnog studentskog pokreta, kao i udruženju studenata iz Crne Gore „Lovćen“. Često je putovala za Crnu Goru, održavajući kurirsku vezu između PK KPJ za Hrvatsku i PK KPJ za Crnu Goru. Bila je veoma angažovana i na prikupljanju pomoći i dobrovoljaca za španski građanski rat. Učestvovala je i u studentskim demonstracijama, 14. aprila 1937. godine, tokom kojih je od strane frankovaca ubijen student Krsto Ljubičić. Tokom studija, družila se sa crnogorskim studentima Vidojem Đurovićem Kešom, njegovom devojkom Vasiljkom Lazović i Vojislavom Biljanovićem, a u Zagrebu se upoznala i sa studentom ekonomije Ljubišom Miodragovićem, budućim suprugom.

Maja 1937. godine, prilikom rasturanja ilegalnih partijskih letaka, bila je uhapšena i u policiji podvrgnuta strašnom mučenju. Mesec dana je provela i samici, uz saslušanja i mučenja. Pred Okružnim sudom u Zagrebu, juna 1937. bila je terećena zbog „komunističke delatnosti“, ali joj je suđenje zbog nedostatka dokaza odloženo za april 1938. godine. Na ponovnom suđenju, 1938. godine bila je osuđena na mesec dana zatvora (što je već izdržala u istražnom zatvoru). Ubrzo potom, bila je ponovo uhapšena u prostorijama studentskog kluba „Svjetlost“, gde je učestvovala u pripremama za obeležavanje godišnjice smrti Krste Ljubičića. Posle ponovne torture u zagrebačkoj policiji, bila je puštena na slobodu.

Polovinom 1938. godine, formiran je Privremeni pokrajinski komitet SKOJ-a za Crnu Goru, u čije je članstvo uključena i Đina. Godinu dana kasnije, održana je Četvrta pokrajinska konferencija SKOJ-a za Crnu Goru, Boku i Sandžak na kojoj je izbaran novi PK SKOJ-a, u čijem je članstvu opet bila Đina. U maju 1939. uključila se i u rad Komisije za rad među ženama pri PK KPJ za Crnu Goru, čijim je radom rukovodila Lidija Jovanović. Zajedno sa Ljubišom Miodragovićem, sredinom 1939. godine, prešla je u Beograd, gde je na Viskoj školi za ekonomiju i trgovinu nastavila studije. Aktivno je učestvovala u revolucionarnom studentskom pokretu na Beogradskom univerzitetu, kao i beogradskoj partijskoj organizaciji. Novembra 1939. je učestvovala u radu Druge konferencije Univerzitetskog komiteta KPJ, na kojoj je za sekretara bio izabran Vlado Popović.

Po zadatku Mesnog komiteta KPJ za Beogradu, politički je radila sa tekstilnim radnicama, a početkom 1940. godine Đina je osnovala prvu partijsku ćeliju na Višoj ekonomskoj školi i bila njen sekretar. Često je putovala za Crnu Goru, gde se takođe angažovala u partijskom radu, pogotovo u revolucionarnom omladinskom i ženskom pokretu. Avgusta 1940. prisustvovala je Petoj pokrajinskoj konferenciji SKOJ-a za Crnu Goru, Boku i Sandžak na kojoj je ponovo izabrana za člana Pokrajinskog komiteta.

Početkom 1941. godine, apsolvirala je i 6. februara se venčala sa Ljubišom Miodragovićem, a potom su zajedno otišli u Podgoricu. Tu se uključila u rad Mesnog komiteta KPJ za Podgoricu.

Narodnooslobodilačka borba

Posle Aprilskog rata i okupacije Kraljevine Jugoslavije, 1941. godine, bila je veoma aktivna u pripremama i organizovanju oružanog ustanka u Crnoj Gori. Učestvovala je u Trinaestojulskom ustanku, a zatim se u avgustu prebacila u Sandžak, gde je sa suprugom Ljubišom, radila na pripremama naroda za oružanu borbu protiv okupatora. Prilikom italijanskog napada na grupu partizana, u kojoj su se nalazili Đina i Ljubiša, kod sela Sedobro 27. septembra 1941. godine, poginuo je Ljubiša i još dvojica partizana, braća Bojović - Radoš i Pero.

Posle suprugove smrti, Đina se vratila u Crnu Goru, gde je u svojstvu delegata Pokrajinskog komiteta KPJ za Crnu Goru, Boku i Sandžak upućena na teritoriju Lovćenskog partizanskog odreda. Radila je i na organizovanju Crnogorske narodne omladine, a na Prvoj pokrajinskoj konferenciji Crnogorske omladine, održanoj 30. novembra 1941. godine u selu Kopilju, kod Podgorice, izabrana je za člana Pokrajinskog i Izvršnog odbora. Pored Đine, članovi Izvršnog odbora bili su još Budo Tomović i Đoko Vujošević. Tokom zime 1941/42. godine radila je na učvršćivanju organizacija SKOJ-a, kao i na formiranju prvih odbora žena na području Podgorice i Cetinja.

Marta 1942. godine, iako pred porođajem, povlačila se sa partizanskim jedinicama iz Crne Gore prema zapadnoj Bosni. Tada je obavljala dužnost političkog komesara Centralne bolnice. Porodila se 10. juna, u toku odstupnih borbi tokom Treće neprijateljske ofanzive. Pošto je devojčica koju je rodila bila isuviše slaba, ostavili su je na čuvanje jednoj porodici u Mratinju. Đina je partizanki Nadi Jovović rekla: „Ako poginem, a ti ostaneš živa, uzmi, molim te, moje dijete. Ti znaš gdje sam ga ostavila. Kasnije će, možda, da se nađe neko od moje porodice, ako ko pretekne, pa da mi to dijete podigne“. Pružila joj je svoju fotografiju: „Ovo ćeš dati mojoj djevojčici da vidi kako je njena majka izgledala“. Sudbina nije odredila da fotografija bude uručena u ruke Đinine ćerke jer je ona umrla, od promrzlina.

Đina je nastavila svoj ratni put sa Trećom proleterskom sandžačkom brigadom i stigla u glamočki srez. Od jula 1942. do aprila 1943. godine radila je kao član Sreskog komiteta KPJ zadužena za agitaciju i propagandu i rad sa ženama. Bila je član Sreskog odbora AFŽ-a i Okružnog odbora AFŽ za Jajački okrug. Učestvovala je, kao delegat, na Prvoj konferenciji Antifašističkog fronta žena (AFŽ), održanoj 5. decembra 1942. godine u Bosanskom Petrovcu, na kojoj je izabrana za člana Centralnog odbora.

Aprila 1943. godine, posle završetka Četvrte neprijateljske ofanzive, tražila je da se vrati u Crnu Goru, u nadi da će naći svoju ćerku, ne znajući da ona više nije živa. Dobila je odobrenje i sa Drugom krajiškom brigadom, u kojoj je bila član Politodjela, krenula u pravcu centralne Bosne. Poginula je u borbama sa Nemcima i ustašama u blizini sela Blatnice kod Teslića, 29. maja 1943. godine, kada joj je granata raznela telo. Od iste granate, poginuo je i Munib Maglajlić, zamenik političkog komesara brigade (brat narodnog heroja Vahide Maglajlić ), dok je teško ranjen komandant brigade Đurađ Predojević, koji je izgubio desnu ruku.

Najpre je bila sahranjena u blizini pogibije, a 1951. godine njeni posmrtni ostaci su preneti u Teslić. Godine 1957. njeni posmrtni ostaci su, zajedno sa posmrtnim ostacima drugih narodnih heroja iz Crne Gore, preneti u Titograd, gde su sahranjeni u grobnicu narodnih heroja na Gorici.

Ukazom predsednika Federativne Narodne Republike Jugoslavije Josipa Broza Tita, 24. jula 1953. godine, proglašena je za narodnog heroja.

Đinin rođeni brat Dimitrije Migo Vrbica bio je takođe učesnik Narodnooslobodilačke borbe, a posle rata je bio general-potpukovnik JNA.

Literatura

• Krkeljić, Branko (1978). Đina Vrbica: životni put i revolucionarno djelo. Gornji Milanovac: Dečje novine. (COBISS)
• „Narodni heroji Jugoslavije”. Beograd: Mladost. 1975. 
• Heroine Jugoslavije. „Spektar“, Zagreb 1980. godina.
• Branko J. Krkeljić Sandžačke legende. Istorijski institut SR Crne Gore, Titograd 1988. godina.