Kasta – razlika između verzija

 

== Nastanak, istorija i podela kasta ==

Sredinom [[2. milenijum pne.|2.milenijuma pre nove ere]], [[Arijci|Arijevci]], jedan od [[Indoevropljani|indoevropskih naroda]], prodiru na područje [[Južna Azija|indijskog poluostrva]]. Arijevci su, iako malobrojni, imali nadmoć: bronzani mač i brza bojna kola. Uspostavljaju dominaciju nad sedelačkim stanovništvom [[Dravidi|Dravida]], uvode na indijskom tlu indoevropski jezik [[sanskrt]], te, da bi očuvali osvajački identitet vlastitog naroda u odnosu na pokorene Dravide, uspostavljaju kruti društveni poredak zasnovan na podeli prema boji kože, položaju u društvu, bogatstvu, zanimanju i veri. Iz te podele indijskog drustva na kaste nazire se da je tu upravo reč o ekonomsko-društvenom procesu deobe rada, koji se odigrao u jednom primitivnom društvu, a pod utecajem povlašćivanja jednih društvenih grupa nad drugima. Društvo se delilo na kaste:

* '''[[Bramani]]''', svestenstvo ( danas i učitelji), bili su na vrhu društvene lestvice, zaduženi za tumačenje verskih tekstova i vođenje obreda; visoko obrazovanje omogućilo im je bavljenje zakonodavnim i pravosudnim poslovima te podučavanjem; s vremenom brahmani preuzimaju vođenje svih važnijih poslova u državi

* '''[[Kšatrije]]''' su činile ratničke i vladarske porodice koje upravljaju zemljom

* '''[[Vajšije]]''' su bile celokupno slobodno arijevsko proizvodno stanovništvo: poljoprivrednici, preduzimaci i trgovci

* '''[[Šudre]]''' su bile porobljeno, tamnoputo dravidsko stanovništvo koje je obavljalo najteže fizičke poslove, smatralo se da šudre nemaju dušu, te da ne mogu ucestvovati u bogosluženju; danas su oni radnici

* '''[[Parije]]''', “nedodirljivi”, bili su potpuno izbačeni iz kastinskog sastava; smatrani su nedostojnima života u zajednici zbog poslova koje su obavljali, pa su tako i danas parije osuđene na najteže i tzv. “nečiste” poslove koji uključuju fizički dodir s krvlju, izmetom i drugim telesnim “nečistoćama” definiranim indijskim zakonom: parije su štavitelji kože, spaljuju mrtve, čiste nužnike, seku pupčane vrpce, odnose uginule životinje s cesta, metu đubre i sl. Ti se poslovi prenose s' kolena na koleno zajedno sa statusom nedodirljivosti: u skladu sa strogim hinduističkim odredbama, roditelji parije rađaju decu parije, osuđenu kao nečistu od trenutka rođenja. Parije su izopštenici, ljudi koje važe za previse nečiste i okaljane da bi ih pripadnici visih kasta smatrali bićima vrednim spomena. Predrasude određuju njihove živote, narocito u ruralnim područjima gde živi gotovo tri četvrtine indijskog stanovništva. Parije se izbegavaju, vređaju, zabranjuje im se ulaz u hramove i domove pripadnika više kaste, uskraćuje im se pristup bunarima viših kasta, na javnim mestima moraju jesti i piti iz posebnih posuda, a u ekstremnim, premda ne i retkim slučajevima, pripadnici viših kasta ih siluju, linčuju i pucaju na njih.

 

U istom periodu nastaje i religija [[hinduizam]]. Raslojavanje u hinduističkom društvu potiče iz svetih tekstova prema kojima su se glavne društvene skupine, to jest varne, iznedrile iz prabića. Iz usta su izašli brahmani, iz ruku su nastale kšatrije, iz bedara su nastale vajšije (vaišje), a iz stopala su nastale šudre. Svaka se varna dodatno deli na stotine naslednih kasta i podkasta sa vlastitom hijerarhijom. Peta skupina obuhvata ljude koji su ačuta, odnosno nedodirljivi. Oni nisu nastali od prabića.

 

== Obeležja kastinskog drustva ==

Pripadnost jednoj kasti određuje samo rođenje. Prelaženje iz niže kaste u višu (hipergamija) je bilo dopušteno samo u retkim slučajevima. Pripadnici iste kaste se žene međusobno i rađaju decu koja rođenjem postaju pripadnici te iste kaste.

 

 

== Kaste danas ==

Indijci ukazuju na činjenicu da su najsuroviji i najotvoreniji oblici diskriminacije uglavnom nestali nakon reformatskih pokreta pre i posle [[1947]]., kada je [[Indija]] stekla nezavisnost. Nekada bi parije istukli ako bi dodirnuli senku pripadnika više kaste, morali su nositi klepetuše da bi upozorili druge ljude na svoj dolazak te kantice kako njihova pljuvačka ne bi onečistila zemlju. Parije nisu smeli ući u školu ili sesti na klupu do pripadnika više kaste.

 

[[Mahatma Gandhi]], inače šudra prema kastinskoj podeli, predvodio je jednu od prvih i najodvažnijih kampanja za ukidanje nedodirljivosti, ali ni on nikada nije odbacio hinduističku kastinsku podelu. [[Bhimrao Ramji Ambedkar]] (Bhimra Ramdži Ambedkar), sastavljač indijskog ustava, tvorac pozitivne diskriminacije, želeo je iskoreniti kastinsku podelu iz hinduizma, a budući da to nije uspevao, javno se odrekao hinduizma i prešao na [[budizam]].

 

* http://www.idsn.org International Dalit Solidarity Network

* http://www.dalits.org National Campaign on Dalit Human Rights