Grigorije Niski – razlika između verzija

 

== Životopis ==

Grigorije, mlađi brat Vasilija Velikog, rodio se u uglednoj porodici u [[Cezareja|Cezareji]], glavnom gradu [[rimske provincije]] [[Kapadokija|Kapadokije]]. Tu je dobio i osnovno obrazovanje, ali je na njega mnogo više uticalo filozofsko [[obrazovanje]] koje je stekao od druge dvojice Kapadokijaca – Vasilija Velikog i Grigorija Nazijanskog. Počeo je kao učitelj [[Retorika|retorike]], a možda se i oženio – premda se nekoliko zapisa koji sugerišu takvu mogućnost mogu interpretirati i na druge načine, a čini se da tome u prilog ne govori ni njegov negativni stav prema [[brak]]u u traktatu ''O nevinosti''. Šezdesetih godina 4. veka okrenuo se verskim pitanjima i posvetio hrišćanstvu, možda čak i monaškom životu, pod vodstvom svoga brata Vasilija. Kao deo Vasilijeve borbe s [[episkop]]om [[Antim iz Tijane|Antimom iz Tijane]] – čiji je grad [[372]]. godine postao [[metropola]] (tj. civilna pa prema tome i [[Crkva|crkvena]] prestonica) zapadne Kapadokije – Grigorije je bio posvećen za episkopa [[Nisa|Nise]], gradića koji se nalazio u novoosnovanoj provinciji Kapadokiji drugoj ''(Cappadocia secunda)'', u kojoj je Vasilije želeo da zadržio svoju crkvenu jurisdikciju. Međutim, [[375]]. godine Grigorija je upravnik provincije optužio za zloupotrebe u upravi, što je bio deo [[Arijanstvo|proarijanske]] kampanje [[Popis rimskih careva|rimskoga cara]] [[Valens]]a, odnosno deo njegovih nastojanja da prisili crkvu da prihvati gledišta jeretika [[Arije|Arija]], koji je poricao božansku prirodu [[Hris]]ta. Grigorija je [[376]]. godine jedan [sinod] episkopa smenio i proterao, ali se nakon Valensove pogibije u [[Bitka kod Hadrijanopolja|bici kod Hadrijanopolja]] [[378]]. godine vratio uz entuzijastički doček njegove pastve.

 

 

== Teologija i dela ==

Grigorije je pre svega bio učenjak, čije glavne zasluge leže u spisima koje je ostavio za sobom. Pored kontroverznih odgovora [[Jeres|jereticima]], posebno arijancima – u kojima je formulisao doktrinu [[Trojstvo|Svetog trojstva]] (Oca, Sina i [[Sveti duh|Svetoga duha]]) kao jasan odgovor arijancima – završio je Vasilijev ''Šestodnev'' ''(Hexaëmeron)'', propovedi o danima stvaranja sveta, dodavši ''Stvaranje čoveka'', a takođe je sastavio klasični prikaz ortodoksne teologije u delu ''Velika [[katiheza]]'', koja je poznata i pod nazivom ''Poslanica o verskom obrazovanju''. Ovo delo je posebno značajno po tome što se u njemu sistematski razvija mesto koje [[sakrament]]i zauzimaju u hrišćanskom pogledu na ponovno uspostavljanje božje slike u ljudskoj prirodi – koja je izugbljena [[Adam]]ovim padom. Grigorijev kratki traktat ''O tome da nema tri boga'' nastoji da uspostavi vezu između kapadokijske teologije o tri osobe u jednom božanstvu (tj. Trojstva) i [[Platon]]ovog učenja o Jednom i Mnoštvu. Kao hrišćanin-platoničar, Grigorije je sledio velikog [[Aleksandrija|aleksandrijskog]] teologa [[Origen]]a, ali ne ropski; najznačajnije je to što je delio Origenovo uverenje da je [[čovek]]ova materijalna priroda posledica njegovog pada, kao i Origenovu nadu u konačno univerzalno spasenje. Ugledajući se na Platonovog ''[[Fedon]]a'', Grigorije je svoje učenje o [[Vaskrsenje|vaskresenju]] predstavio u obliku razgovora sa svojom sestrom, [[monah]]injom [[Makrina Mlađa|Makrinom]], koja leži na samrti.

 

Grigorije, međutim, nije zanemarivao ni svoje praktične [[Sveštenik|svešteničke]] dužnosti, kako se vidi po sačuvanim pismima i [[homilija]]ma, od kojih su mnoge napisane u slavu [[svetitelj]]a koji su se poštovali u Kapadokiji ili u slavu velikih dana crkvene godine. U drugim pak homilijama, kao što su napadi na zelenaštvo i na odlaganje [[Krštenje|krštenja]], bave se etičkim problemima tadašnje crkve. U intimnijim govorima o Molitvi Gospodnjoj i Blaženstvima ([[Evanđelje po Mateju|Matej]] 5:3-12) spajaju se njegovi etički i bogoslužni interesi, a isto se može reći i za njegov komentar uz ''Pesmu [[Solomon]]ovu''. Grigorije nije voleo da pohađa skupove episkopa, ali je povremeno bio pozivan da u takvim prilikama održi propovedi. Njegovo poslednje pojavljivanje u javnosti bilo je na jednom saboru u [[Carigrad]]u. Grigorijeva crkvena karijera nije bila tako uspešna kao karijera Vasilija Velikog ili Grigorija Nazijanskog, ali se on pokazuje kao bolji [[Vizantijska književnost|književnik]] i od jednog i od drugog.

 

* [http://www.bhsu.edu/artssciences/asfaculty/dsalomon/nyssa/home.html Gregory of Nyssa Home Page] includes many English translations of his writings, with introductions

* [http://www.ccel.org/fathers2/NPNF2-05/TOC.htm Alternate online source] [[19. vek|19th century]] translations of most of Gregory's most important works

 

{{Crkveni oci}}

 

[[Kategorija:Bizantski pisci]]