Anastasije I – razlika između verzija

 

[[Datoteka:Diptych Barberini Louvre OA3850.JPG|thumb|300px|Barberinijeva slonovača: Diptih iz Luvra sa početka 6. veka prikazuje Anastasija I ili [[Justinijan|Justinijana]]. Car na konju, u pobedničkoj pozi, iza koplja se nalazi poraženi Persijanac, sa leve strane prilazi mu krilata boginja pobede Viktorija/Nika, a Gea (Zemlja), koja mu pridržava desnu nogu, nudi mu svoje plodove.]]

 

==Uspon na presto==

Anastasije je došao na presto nakon smrti cara [[Zenon (car)|Zenona]] [[11. april|11. aprila]] [[491]]. godine po volji prethodnikove udovice Elije Arijadne. Carica je bila kći [[Lav I|Lava I]] i majka prerano preminulog [[Lav II|Lava II]], tako da je carigradska svetina na [[Hipodrom u Carigradu|hipodromu]] aklamacijom zatražila da ona odredi novog "''pravoslavnog, bezgrešnog i velikodušnog''" cara. Carica se zatim povukla u palatu i pred senatorima i ostalim dostojanstvenicima, Urbicije, uticajni veliki komornik je, uz podršku patrijarha Eufemija (490-496), obezbedio da Arijadni pripadne pravo da odredi novog vladara. Njen izbor pao je na šezdesetogodišnjeg velikodostojnika, silentarija Anastasija.

 

 

==Pobuna Isavrijanaca==

{{main|Isavrijski rat}}

 

 

==Rat sa Persijom==

Tokom 5. veka dva velika carstva, Vizantijsko i [[Sasanidsko carstvo|Persijsko]], su bila u miru pošto su i jednom i drugom pretili nomadski narodi sa donjeg [[Dunav|Dunava]], odnosno iz Zakavkazja. Štaviše, carigradski dvor je redovno isplaćivao sitan danak sasanidskom kralju kako bi ta suma bila upotrebljena za odbranu kavkaskih prolaza od Huna. Kada se [[483]]. godine navršio rok od 120 godina na koliko je [[363]]. car [[Jovijan]] prepustio važnu pograničnu tvrđavu Nizibis [[Šapur II|Šapuru II]], Zenon je odbio da isplaćuje danak dalje ako mu se ne vrati Nizibis. Najzad, kada se kralj [[Kavad I]] po drugi put popeo na [[Sasanidi|sasanidski]] presto [[498]]., zatražio je isplatu danka od Anastasija ne bi li isplatio svoje hunske najamnike. Anastasije, prirodno, nije želeo da Kavad učvrsti svoj položaj i odbio je da ga isplati. Tada je persijski kralj prekršio Stogodišnji mir iz [[422]]. godine i u avgustu [[502]]. upao u Jermeniju.

 

 

== Monetarne i fiskalne reforme ==

[[Datoteka:Semissis-Anastasius I-sb0007.jpg|thumb|300px|Predstava cara Anastasija I na aversu. Na reversu kombinacija paganskih i hrišćanskih simbola. Boginja Viktorija sedi dok je pored nje u zemlju poboden hrišćanski vojni steg - labarum; ]]

 

 

==Anastasijeva verska politika==

Kao što je već pomenuto, Anastasije je još pre dolaska na presto bio poznat po svojim monofizitskim uverenjima. Novi car je pokušao da nastavi politiku njegovog prethodnika Zenona koji je [[482]]. izdao ''Henotikon'' (Edikt o ujedinjenju) u kome su potvrđeni zaključci prva tri vaseljenska sabora, ali ne i Halkedonskog koji je osudio monofizitizam. ''Henotikon'' je bio nepopularan i kod pravoslavnih i kod monofizita, a doveo je i do prvog raskida između crkvenih središta Rima i Konstantinopolja do tzv. ''Akakijeve šizme'' (484.-519.). U svakom slučaju, Anastasijeva u početku pritajena podrška monofizitizmu je dovodila do čestih nemira u Carigradu. Patrijarh Eufemije, koji se od samog početka nije mogao računati u careve saveznike, održavao je tajne veze sa papom Feliksom od koga je tražio podršku protiv cara. Sa druge strane, patrijarsi [[Aleksandrija|Aleksandrije]] i [[Jerusalim|Jerusalema]] su optužili Eufemija za privrženost nestorijanstvu, osuđenom na [[Treći vaseljenski sabor|Trećem vaseljenskom saboru]], tako da je carigradski patrijarh svrgnut na sinodu u Carigradu [[496]]., a Henotikon je potvrđen. Na mesto patrijarha doveden je asketa [[Makedonije II]], pristalica halkedonskog simbola vere, koji je na početku pontifikata ipak potpisao ''Henotikon''. Vremenom su odnosi između cara i patrijarha zahladneli, Makedonije je javno napao cara kao manihejca, a zauzvrat je nateran da napusti mesto patrijarha u avgustu [[511]]. godine, na novom sinodu u prestonici. Pored toga, car je dobio nazad svoju izjavu o privrženosti pravoslavlju koju je potpisao prilikom dolaska na presto, a koja je do tada bila čuvana u patrijaršijskoj riznici. Najzad, Anastasije je uspeo da na mesto patrijarha dovede pristašu monofizitizma, [[Timotej I|Timoteja I]].

 

 

==Vitalijan i Anastasijeve poslednje godine==

Nezadovoljstvo neisplaćenih vojnika, pravoslavnih vernika i seljaka opterećenih porezima našlo je svog zatočnika u vojskovođi Vitalijanu, sestriću svrgnutog patrijarha Makedonija. [[Vitalijan]] je bio rodom iz [[Donja Mezija|Donje Mezije]] (današnja [[Bugarska]]) i i pored svog varvarskog porekla (Got?) i niskog stasa, važio je za hrabrog i prepredenog vojskovođu. U Trakiji, gde je komandovao savezničkim odredima varvara, Vitalijan je [[513]]. podigao pobunu protiv Anastasija i proglasio se za cara. Na čelu vojske od oko 50 000 ljudi, uzurpator je potom krenuo na [[Carigrad]]. Međutim, stari Anastasije je još uvek čvrsto držao prestonicu, obezbedio je poreskim olakšicama vernost azijskih provincija i potkupio oficire koje mu je Vitalijan poslao kao pregovarače. Nemoćan da uđe u Konstantinov grad, Vitalijan se zatim povukao u rodnu Donju Meziju gde je uspešno reorganizovao vojsku. U nekoliko navrata je [[514]]. teško potukao carevu vojsku i zarobio Anastasijeve vojskovođe uključujući i carevog sestrića Ipatija. Iste godine je Vitalijan ponovo pritisnuo Carigrad i ovoga puta je iznudio ustupke od cara. Anastasije ga je imenovao za vrhovnog vojnog zapovednika [[Trakije]], isplatio mu 9 000 funti zlata na ime otkupnine za Ipatija i najzad, obećao održavanje novog vaseljenskog sabora. Početak sabora je zakazan za 1. jul [[514]]. godine, ali su poslanici pape Hormizda naišli na opstrukciju koju je sprovodio car. Od sabora dakle, nije bilo ništa, a bez sabora car nije hteo da obezbedi povratak pravoslavnih episkopa. Vitalijan je sada ponovo poveo svoju vojsku na Carigrad, ovoga puta je nametnuo pomorsku bitku u zalivu Zlatni Rog. Carska flota je ipak odnela pobedu zahvaljujući pronalasku izvesnog Prokla iz Atine, hemijskom rastvoru pomoću kojih su neprijateljski brodovi zapaljeni (prethodnica "grčke vatre"). Nakon poraza, Vitalijan i većina njegove vojske se povukla u Anhijal na obali Crnog mora. Odatle je ponovo uznemirio carsku vladu [[518]]., godine, poslednje godine Anastasijeve vladavine.