Verzija na datum 16 februar 2015 u 17:04 uredi PANONIAN (razgovor \| doprinos) Autopatroleri 1.752 izmene m PANONIAN je premjestio stranicu Zapadni Rusini na Panonski Rusini preko preusmjeravanja ← Starija izmjena		Verzija na datum 16 februar 2015 u 17:05 uredi poništi PANONIAN (razgovor \| doprinos) Autopatroleri 1.752 izmene Nema sažetka izmjene Novija izmjena →
Red 1: {{narod\| '''Rusini''' su zapadnoslovenski narod, koji pretežno živi u srpskoj pokrajini [[Vojvodina\|Vojvodini]], u kojoj je njihov jezik jedan od 6 službenih jezika. Jezik ovih Rusina se govori uglavnom u Vojvodini, a spada u grupu zapadnoslovenskih jezika i sličan je slovačkom. Manji deo Rusina živi i na istoku [[Hrvatska\|Hrvatske]] ([[Slavonija]]) te na severu [[BiH\|Bosne i Hercegovine]]. \|ime = Panonski Rusini<br>Rusini \|slika = \|populacija = '''16.182''' (2011) \|region1 = {{zastava\|Srbija}} (uglavnom [[Vojvodina]]) \|pop1 = 14.246 (2011) \|region2 = {{zastava\|Hrvatska}} \|pop2 = 1.936 (2011) \|jezici = [[Srpski jezik\|srpski]], [[Hrvatski jezik\|hrvatski]] i [[Zapadnorusinski jezik\|rusinski]] \|religija = [[Grkokatolicizam\|grkokatoličanstvo]], [[pravoslavlje]] \|grupa = [[Rusini (Ukrajina)\|Rusini]] }} [[Datoteka:Etno-Vojvodina.jpg\|mini\|desno\|250p\|Etnički sastav Vojvodine 2002. godine. Na karti je prikazano područje na kojem etnički Rusini čine većinsko stanovništvo]] [[Datoteka:Vojvodina west east slavs.png\|mini\|desno\|250p\|Rusinska naselja u Vojvodini]] '''Panonski Rusini''' ili '''Rusini''' su narod istočnoslovenskog porekla<ref>[http://zavod.rs/sr/istorijat/]</ref>, koji pretežno živi u [[Srbija\|Srbiji]] (srpskoj pokrajini [[Vojvodina\|Vojvodini]], u kojoj je njihov jezik jedan od 6 službenih jezika) i manjim delom u istočnoj [[Hrvatska\|Hrvatskoj]]. Jezik ovih Rusina se govori uglavnom na ovim prostorima, a istorijski je nastao u karpatskom arealu, gde se seku izoglose istočnoslovenskih i zapadnoslovenskih jezika.<ref>[https://books.google.rs/books?ei=vCrhVK7yI8jmywPZwYCwDw&hl=sr&id=vwEqAQAAIAAJ&dq=rusini+zapadnoslovenski&focus=searchwithinvolume&q=%22+%D0%B4%D0%B0+%D1%81%D0%B5+%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8+%5D%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%BA+%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BE+%D1%83++%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BF%D0%B0%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC+%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D1%83%2C+%D0%B3%D0%B4%D0%B5+%D1%81%D0%B5+%D1%81%D0%B5%D0%BA%D1%83+%D0%B8%D0%B7%D0%BE%D0%B3%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%B5+%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D0%B8+%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85%22]</ref> Prema jednom mišljenju,{{neodređeno\|prema kom mišljenju?}} ovaj jezik se svrstava u zapadnoslovenske jezike<ref>[https://books.google.rs/books?ei=wBnhVLeYIITZywPEn4KYAQ&hl=sr&id=7iVWAAAAYAAJ&dq=%22rusinski+jezik%22+zapadnoslovenski&focus=searchwithinvolume&q=%22rusinski+jezik+u+zapadnoslovenske%22]</ref> i sličan je slovačkom jeziku, dok je, prema drugom mišljenju{{neodređeno\|čije mišljenje?}} on dijalekat književnog rusko-ukrajinskog jezika.<ref>[https://books.google.rs/books?ei=vCrhVK7yI8jmywPZwYCwDw&hl=sr&id=vwEqAQAAIAAJ&dq=rusini+zapadnoslovenski&focus=searchwithinvolume&q=%22+%D0%B4%D0%B0+%D1%81%D0%B5+%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8+%5D%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%BA+%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0%D0%BE+%D1%83++%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%BF%D0%B0%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BC+%D0%B0%D1%80%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D1%83%2C+%D0%B3%D0%B4%D0%B5+%D1%81%D0%B5+%D1%81%D0%B5%D0%BA%D1%83+%D0%B8%D0%B7%D0%BE%D0%B3%D0%BB%D0%BE%D1%81%D0%B5+%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85+%D0%B8+%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85%22]</ref>{{neodređeno\|čije mišljenje?}} ==Geografija== Prema popisu iz 2002. godine, u Vojvodini je živelo oko 15.000 Rusina (Prema popisu iz 1981. godine bilo ih je oko 23.000). Rusini su pretežno grkokatoličke veroispovesti. Kulturni centar Rusina u Vojvodini je [[Ruski Krstur]]. U Srbiji, Rusini čine najveći deo stanovništva u naseljima [[Ruski Krstur]], [[Kucura]] i [[Bikić Do]]. U Hrvatskoj čine većinu u naseljima [[Petrovci (Bogdanovci)\|Petrovci]] i [[Mikluševci]]. Kulturni centar Rusina u Vojvodini je [[Ruski Krstur]]. Pored toga, Rusina u značajnijem broju ima i u [[Novi Sad\|Novom Sadu]], [[Đurđevo\|Đurđevu]], [[Vrbas]]u, [[Šid]]u, [[Berkasovo\|Berkasovu]] i [[Bačinci]]ma. ~~Rusini su se u Vojvodinu naselili sa područja današnje istočne Slovačke u 18. veku.~~ <gallery> Pored ovog imena, Rusini se u istorijskim dokumentima pominju i pod imenima '''Ruteni''' i '''Malorusi'''. Postoje takođe i [[Istočni Rusini\|Rusini]] u Ukrajini, čiji jezik spada u grupu istočnoslovenskih jezika i sličan je ukrajinskom. Vojvođanski Rusini su u Srbiji priznati kao posebna nacija, ali ih neki smatraju delom ukrajinskih Rusina, koje opet neki smatraju delom [[Ukrajinci\|ukrajinskog naroda]]. Međutim, za razliku od Ukrajinaca i ukrajinskih Rusina, koji govore istočnoslovenske jezike, Rusini u Vojvodini govore zapadnoslovenski jezik. Datoteka:Vojvodina-Rusyns-Ukr-1948.GIF\|Rusini i Ukrajinci u Vojvodini, 1948. Datoteka:Vojvodina-Rusyns-Ukr-1961.GIF\|Rusini i Ukrajinci u Vojvodini, 1961. </gallery> ==Populacija== ~~[[Kategorija:Narodi]]~~ Kretanje broja Rusina u Vojvodini prema različitim popisima: ~~[[Kategorija:Slaveni]]~~ 1948: 22.077 ~~[[Kategorija:Vojvodina]]~~ 1953: 23.038 1961: 24.548 1971: 20.109 1981: 19.305 1991: 17.652 2002: 15.626 2011: 13.928 ==Istorija== [[Datoteka:Teritorio de rutenoj.jpg\|mini\|levo\|Rusinsko etničko područje na Karpatima]] [[Datoteka:Vojvodina-GreekCatholic-1931.GIF\|mini\|levo\|Grkokatolici u Vojvodini 1931.]] Preci Rusina bili su [[pravoslavlje\|pravoslavne vere]]. Krajem 16. veka, [[katolicizam\|katolički]] [[jezuiti]] su vodili propagandu i agitaciju među pravoslavnim vernicima [[Podkarpatska Rusija\|Podkarpatske Rusije]] da se priključe [[unijati\|uniji]]. 1590. godine. tri pravoslavna episkopa su donela odluku o priključenju Katoličkoj crkvi. Jezuiti su nakon početnih uspeha, pokrenuli kampanju zavađanja i terora nad pravoslavnim vernicima i sveštenicima Podkarpatske Rusije. U tim uslovima, pravoslavni mitropolit Podkarpatske Rusije, Ragoza, se službeno izjasnio za priključenje Pravoslavne crkve Katoličkoj. S obzirom na otpor pravoslavnog stanovništva, proces širenja unije u Podkarpatskoj Rusiji trajao je dugo, od 1590. do 1665. godine, a nastavio se čak i do 18. veka. Rusini su se na područje današnje [[Vojvodina\|Vojvodine]] naselili u 18. veku (1750-1784), a potiču iz kraja koji su sami nazivali "Hornjica" (u značenju "gornji predeo"), odnosno sa prostora ispod Karpata i [[Karpati\|Karpata]]. Rusinski etnički prostori na Karpatima danas su administrativno podeljeni između [[Ukrajina\|Ukrajine]], [[Slovačka\|Slovačke]], [[Poljska\|Poljske]] i [[Rumunija\|Rumunije]]. Rusini su naseljeni u nekoliko naselja u [[Bačka\|Bačkoj]] ([[Doroslovo\|Doroslovu]], [[Kulpin]]u, [[Ruski Krstur\|Krsturu]], [[Kucura\|Kucuri]], [[Kula\|Kuli]] i [[Novi Sad\|Novom Sadu]]) i [[Srem]]u ([[Petrovci (Bogdanovci)\|Petrovcima]], [[Mikluševci]]ma, [[Bačinci]]ma i [[Šid]]u). Pored Rusina unijata, na područje današnje Vojvodine su se doseljavali i pravoslavni Rusini. U Velikom Krsturu je 1757. godine bilo 27,3% domova pravoslavne veroispovesti. ==Ime i identitet== Pored ovog imena, Rusini se u istorijskim dokumentima pominju i pod imenima '''Ruteni''' i '''Malorusi'''. Postoje takođe i [[Istočni Rusini\|Rusini]] u Ukrajini, čiji jezik spada u grupu istočnoslovenskih jezika i sličan je ukrajinskom. Vojvođanski Rusini su u Srbiji priznati kao posebna nacija, ali ih neki smatraju delom ukrajinskih Rusina, koje opet neki smatraju delom ukrajinskog naroda. Međutim, za razliku od Ukrajinaca i ukrajinskih Rusina, koji govore istočnoslovenske jezike, Rusini u Vojvodini govore jezik, koji se može klasifikovati kao zapadnoslovenski.<ref>[https://books.google.rs/books?ei=wBnhVLeYIITZywPEn4KYAQ&hl=sr&id=7iVWAAAAYAAJ&dq=%22rusinski+jezik%22+zapadnoslovenski&focus=searchwithinvolume&q=%22rusinski+jezik+u+zapadnoslovenske%22]</ref> ==Jezik== [[Datoteka:Vojvodina rusyn croatian czech map.png\|mini\|300p\|Opštine Vojvodine u kojima je rusinski jezik u službenoj upotrebi]] [[Rusinski jezik]] je jedan od 6 službenih jezika [[Vojvodina\|AP Vojvodine]]. Na lokalnom nivou, rusinski je u službenoj upotrebi u opštinama [[Opština Kula\|Kula]], [[Opština Vrbas\|Vrbas]], [[Opština Šid\|Šid]], [[Opština Bačka Topola\|Bačka Topola]] i [[Opština Žabalj\|Žabalj]], kao i u [[Grad Novi Sad\|Gradu Novom Sadu]]. ==Religija== Rusini su pretežno grkokatoličke veroispovesti. Manjim delom su pravoslavni. <gallery> Datoteka:Ruski Krstur, Uniate church.jpg\|Rusinska crkva u Ruskom Krsturu Datoteka:Kucura, Uniate church.jpg\|Rusinska crkva u Kucuri Datoteka:Rusinska crkva.JPG\|Rusinska crkva u Novom Sadu </gallery> == Vidi još == * [[Karpatski Rusini\|Rusini]] * [[Zapadnorusinski jezik]] == Izvori == {{Sređivanje referenci}} {{reflist}} == Literatura == * Ramač, Яnko. Kratka istoriя Rusnacoh. Novi Sad: Grekokatolїcka parohiя Sv. Petra i Pavla, 1993 * Žiroš, Miron. Bačvansko-srimski Rusnaci doma i u švece (1745–1991) tom 1 - 5. Novi Sad: Grekokatolїckaparohiя Sv. Petra i Pavla 1997 - 2003 * Laboš, Fedor "Istoriя Rusinoh Bački, Srimu i Slavoniї 1745-1918”, Novi Sad, 1978 * Ranko Bugarski, Jezici, Novi Sad, 1996. * Stevan Konstantinović, Priče o Rusinima, Šid, 1995. * Vladimir Kirda Bolhorves, Na debelom ledu, Beograd, 1996. * Vladimir Biljna, Rusini u Vojvodini, Novi Sad, 1987. * Borislav Jankulov, Pregled kolonizacije Vojvodine u 18. i 19. veku, Novi Sad - Pančevo, 2003. == Spoljašnje veze == * [http://www.rusini.rs// Rusini u Srbiji] * [http://www.sriu.hr/hrvatski/RusiniHrvatske.htm Rusini u Hrvatskoj] * [http://www.ruskikerestur.org/ Ruski Kerestur] * [http://www.ruskikerestur.net/ Ruski Krstur] {{Etničke grupe Vojvodine}} {{Etničke grupe Srbije}} {{Etničke grupe Hrvatske}} {{Istočni Sloveni}} {{Zapadni Sloveni}} [[Kategorija:Rusini\|*]] [[Kategorija:Istočni Sloveni]] [[Kategorija:Zapadni Sloveni]] [[Kategorija:Etničke grupe Vojvodine]] [[Kategorija:Etničke grupe Srbije]] [[Kategorija:Etničke grupe Hrvatske]]

Panonski Rusini – razlika između verzija