Verzija na datum 6 oktobar 2011 u 21:58 uredi Ranko15 (razgovor \| doprinos) 4 izmene Nema sažetka izmjene ← Starija izmjena		Verzija na datum 23 oktobar 2011 u 13:15 uredi poništi OC Ripper (razgovor \| doprinos) Birokrati, Administratori interfejsa, Administratori 279.275 izmena m popravak loših linkova, replaced: pescanik.net/ → pescanik.info/ (2) using AWB Novija izmjena →
Red 1: {{Infobox Orthodox Church\| \| show_name = Српска православна црква <br />Srpska pravoslavna crkva \| image = [[Datoteka:~~Flag_of_the_Serbian_Orthodox_Church~~Flag of the Serbian Orthodox Church.svg\|250px]] \| image = [[Datoteka:Cathedral of Saint Sava, Belgrade.jpg\|250px]] \| caption = [[Hram Svetog Save]] Red 20: Preteča Srpske pravoslavne crkve je [[Žičko-pećka arhiepiskopija]], koja je zalaganjem [[Sveti Sava\|Svetog Save]] stekla upravnu samostalnost [[1219]]. godine. Srpska pravoslavna crkva kao svoju preteču navodi i [[Pećka patrijaršija\|Pećku patrijaršija]], [[autokefalna crkva\|autokefalnu]] pravoslavnu crkvu sa sedištem u [[Peć (grad)\|Peći]], koja je postojala u periodu između [[1346]]-[[1463]] i [[1557]]-[[1766]] godine. Savremena Srpska pravoslavna crkva je uspostavljena [[1920]]. godine ujedinjenjem [[mesna crkva\|mesnih]] pravoslavnih crkava na teritoriji novoosnovane [[Kraljevina SHS\|Kraljevine SHS]].<ref>[http://pescanik.~~net~~info/content/view/7244/94/ Mirko Đorđević, Dijalektika hodanja natraške]</ref> Pre toga su postajale samostalne ([[autokefalnost\|autokefalne]]) crkve: [[Beogradska mitropolija]], [[Karlovačka patrijaršija]] i [[Cetinjska mitropolija]], te polusamostalne: [[pravoslavna crkva u Dalmaciji\|dalmatinska]] i [[Pravoslavna crkva u Bosni i Hercegovini\|bosansko-hercegovačka]] (pod jurisdikcijom [[Carigrad]]a).<ref name="Mikić6">[http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%A1%D1%80%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D1%86%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0_6 Grigorije Mikić, Ujedinjenje Srpske Crkve i obnova Patrijaršije]</ref> Nadležnost nad pravoslavnim vernicima [[Makedonija\|Makedonije]] je stečena isplatom [[Carigradska patrijaršija\|Carigradskoj patrijaršiji]]<ref>[http://books.google.com/books?id=ppbuavUZKEwC&pg=PA90&dq=Serbianisation Hugh Poulton, Who are the Macedonians?]</ref>, te zabranom [[Bugarska egzarhija\|Bugarske crkve]].<ref name="Banac">Ivo Banac, "[http://www.promacedonia.org/en/ib/i_banac.html The Macedoine]", "The National Question in Yugoslavia. Origins, History, Politics", Cornell University Press, 1984, pp. 307-328. {{en}}</ref> Danas, Srpska pravoslavna crkva je u rangu patrijaršije i ima [[eparhija\|eparhije]] i [[parohija\|parohije]] u svim republikama bivše [[SFRJ\|Jugoslavije]] kao i u drugim zemljama u [[Evropa\|Evropi]], [[Sjeverna Amerika\|Sjevernoj Americi]], [[Australija\|Australiji]] i svugdje po svijetu gdje žive njeni vjernici. U novije vrijeme, došlo je do pokušaja osamostaljenja [[Makedonska pravoslavna crkva\|Makedonske]] i [[Crnogorska pravoslavna crkva\|Crnogorske crkve]], sa kojima SPC trenutno ima problem. Red 32: [[Srbi]] su izvorno, kao i svi [[Slaveni]], bili sledbenici [[stara slovenska vera\|stare slovenske vere]]. Dolaskom na Balkansko poluostrvo u [[5. vijek]]u, Srbi su, kao i ostali [[Južni Sloveni]], zatekli razvijene crkvene organizacije.<ref name="Istorijat">[http://www.inecco.net/spc-bl/Istorijat.htm Istorijat SPC]</ref> U početku je prihvatanje hrišćanstva teklo spontano, i Sloveni prvo prihvataju hrišćanstvo na mestima starih crkvenih zajednica u Makedoniji, Dalmaciji i Bosni.<ref>[http://www.serbianna.com/features/entry_of_slavs/entry_of_slavs_into_christendom.pdf Entry of Slavs Into Christendom]</ref> Prvo masovno krštavanje Srba zbilo se u [[7. vek]]u, u vreme cara [[Heraklije\|Heraklija]] ([[610]]-[[641]]).<ref name="Istorijat"/> [[Rim]] je redovno slao misionare na prostore Balkana, te su mnogi Srbi prihvatili [[latinsko hrišćanstvo]] u [[8. vek]]u.<ref name="Catholic Encyclopedia">[http://www.newadvent.org/cathen/13732a.htm Servia, Catholic Encyclopedia]</ref> Srpska crkva je bila pod nadležnošću [[~~Splitske nadbiskupije\|~~Splitske nadbiskupije]], a kasnije [[barska nadbiskupija\|Barske nadbiskupije]], sve do prelaska pod kontrolu grčke crkve.<ref name="Catholic Encyclopedia"/> [[Datoteka:BasileiosCroatsSerbs.jpg\|thumb\|right\|Izaslanstvo Srba i Hrvata caru [[Vasilije I Makedonac\|Vasiliju I]]]] Red 41: === Uspostavljanje pravovjerja === {{main\|Progoni bogumila u Raškoj}} Krajem [[12. vek]]a, veliki župan [[Stefan Nemanja]] definitivno zavodi hrišćansko [[pravoverje]] u [[Raška (država)\|Raškoj državi]]. Iako je [[Hrišćanska crkva]] već podeljena na istočnu i zapadnu, podele još nisu toliko izražene, pa on balansira između istočnog i zapadnog hrišćanstva, sarađujući, po potrebi, sa [[rim]]skim [[papa\|Papom]] i sa [[Vizantija\|Vizantijom]].<ref name="~~Tomanić~~Catholic Encyclopedia"/><ref name="~~Catholic Encyclopedia~~Tomanić"/> [[1186]]. godine u [[Ras]]u Nemanja saziva [[Sabor protiv bogumila u Raškoj\|crkveno-državni sabor]], kojim započinju surovi [[progoni bogumila u Raškoj\|verski progoni]] [[bogumili\|bogumila]], koji su uključivali telesne kazne, [[spaljivanje na lomači\|spaljivanja na lomači]], žigosanja po licu, [[progoni\|progone]] iz zemlje, oduzimanje imanja i druge drakonske mere.<ref name="Žitije Svetog Simeona">[http://www.rastko.org.rs/knjizevnost/liturgicka/stefan-sabrana/stefan-sabrana_03_c.html Stefan Prvovenčani, Žitije Svetog Simeona]</ref> U to vreme bogumili imaju uporište ne samo među običnim [[puk]]om, već i među samim velmožama.<ref name="Fajfrić"/> Nemanjina vojna akcija se pretvorila u pravi [[građanski rat]] koji je besneo jedno vreme po Raškoj.<ref name="Fajfrić"/> Nakon što je vojska Stefana Nemanje u Raškoj istrebila bogumile, među Srbima je učvršćeno vizantijsko [[pravoverje]], vremenom odomaćeno kao [[pravoslavlje]]. Red 56: === Pećka patrijaršija u Nemanjićkoj državi (1346-1463) === {{main\|Pećka patrijaršija}} [[Datoteka:Patriarchat de Peć église de la Vierge Hogeditria.jpg\|thumb\|[[~~manastir Pećka patrijaršija\|~~Manastir Pećka patrijaršija]].]] Nakon što je kralj [[Stefan Dušan\|Dušan]] iskoristio nemire u Vizantiji, osvojio neke teritorije i proglasio se za [[car]]a Srba i Grka u [[Skoplje\|Skoplju]] [[1346]]. godine, [[arhiepiskopija]] je proglašena [[patrijaršija\|patrijaršijom]]. Dušanovim ukazom njegov [[logotet]] [[Joanikije II\|Joanikije]] postaje prvi [[pećki patrijarh]].<ref name="vesti">[https://www.vesti-online.com/Stampano-izdanje/19-01-2010/Feljton/22317/Prvi-patrijarh- Prvi patrijarh]</ref> U sastav nove patrijaršije su ušle i mitropolije u osvojenim grčkim oblastima, kao i [[Sveta gora]], do tada pod nadležnošću [[carigradska patrijaršija\|vaseljenske patrijaršije]]. Tada vaseljenski patrijarh [[Kalist I Carigradski\|Kalist]] baca anatemu na Dušana, Joanikija i srpsko sveštenstvo.<ref name="vesti"/> Red 73: Pećki patrijarh [[Arsenije III Čarnojević]] (stolovao od [[1674]]-[[1690]]) je bio izuzetno angažovan u [[veliki bečki rat\|austro-turskom ratu]] na strani [[Austrijsko carstvo\|Austrije]]. Nije bio sklon [[Makarije Sokolović\|makarijevskoj]] politici i saradnji sa [[Carigrad]]om, čak je pretio [[izopštenje]]m iz Crkve svima koji su u vezi sa Turcima.<ref>[http://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/6_8_l.html Vladimir Ćorović, Istorija Srba, Velika seoba Srba u Austriju]</ref> Nakon poraza Austrije, plašeći se osvete Turaka, Crnojević predvodi [[Kosovo\|kosovske]] Srbe u [[Velika seoba Srba\|Veliku seobu]] ka Ugarskoj. Posle velike seobe Srba, 1690. godine, kosovsko-metohijsko stanovništvo je vrlo razređeno.<ref name="Cvijić">[http://www.promacedonia.org/serb/cvijc/cvijic_balkansko_poluostrvo_1.pdf Jovan Cvijić, Balkansko poluostrvo i Južnoslovenske zemlje (1. deo)]</ref> Par decenija kasnije, njegov naslednik [[Arsenije IV Jovanović]] (patrijarh od [[1725]]-[[1737]]) se povodi za istom politikom pomaganja Austriji u borbi protiv Otomanske države. Godine [[1737]]. izbija novi [[Rusko-austrijsko-turski rat (1735–1739)\|austrijsko-turski rat]] ([[1737]]-[[1739]]), tokom kojeg se kosovski Srbi na poziv pećkog patrijarha ponovo dižu na ustanak, u želji da se priključe austrijskoj [[Kraljevina Srbija (1718-39)\|pokrajini Srbiji]]. Ali, kao i u slučaju njegovog prethodnika, Austrija ubrzo doživljava poraz te Arsenije IV predvodi drugu [[Velike seobe Srba\|veliku seobu Srba]] na sever, u [[Ugarska\|Ugarsku]]. Usled ovih migracija, srpsko stanovništvo na Kosovu krajem [[18. vek]]a postaje manjinsko.<ref name="Bebler">[http://www.pescanik.~~net~~info/content/view/2171/66/ Anton Bebler, Propuštena prilika]</ref> Političko angažovanje pećke patrijaršije u [[Austro-Turski ratovi\|Austro-Turskim ratovima]] je ubrzalo odluku [[Porta\|Porte]] da ukine ovu crkveno-političku instituciju.<ref name="Bogdanović"/> Patrijaršija je ukinuta [[1766]], a sledeće godine je isto učinjeno sa ohridskom arhiepiskopijom [[1767]]. Eparhije i celokupnu imovinu ovih crkava preuzela je [[carigradska patrijaršija]].<ref name="Bogdanović">[http://www.kosovo.net/sk/rastko-kosovo/istorija/knjiga_o_kosovu/index.html Dimitrije Bogdanović, Knjiga o Kosovu]</ref> Crkvu su od tada vodili episkopi Grci ([[fanarioti]]).<ref name="Mikić">[http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%A1%D1%80%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D1%86%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0_5 Grigorije Mikić, Srpska Crkva u kraljevini Srbiji i Staroj Srbiji i Makedoniji]</ref> Red 92: [[Beogradska mitropolija]] je bila [[Pomjesna crkva\|pomjesna]] autonomna (od [[1831]].) te [[autokefalna crkva]] (od [[1879]]. do [[1920]]. godine). Prije toga je bila [[eparhija]] [[Vaseljenska patrijaršija\|Vaseljenske patrijaršije]] u Otomanskom carstvu pod nadležnošću grčkih [[fanariot]]a. Nakon što je [[1830]]. godine [[sultan]] priznao Srbiji samostalnu unutrašnju upravu, carigradski patrijarh je pristao da mu knez predlaže episkope, a da ih on potvrđuje. [[1832]]. g. je Srbija sklopila sa carigradskom patrijaršijom sporazum o samoupravi srpske Crkve.<ref name="Mikić"~~>[http:~~/~~/sr.wikisource.org/sr-el/%D0%A1%D1%80%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D1%86%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0_5 Grigorije Mikić, Srpska Crkva u kraljevini Srbiji i Staroj Srbiji i Makedoniji]</ref~~> Mitropolija je bila umešana u međudinastičke borbe u Srbiji, pa je prvi [[mitropolit Petar Jovanović]], kao protiv Obrenovićevac, nakon povratka kneza Miloša na vlast bio prinuđen da podnese ostavku [[1859]]. godine, nakon čega je otišao u [[karlovačka mitropolija\|karlovačku mitropoliju]] i postao je episkop gornjokarlovački.<ref name="Mikić"/> Godine [[1878]]. priznata je nezavisnost Srbije, a godinu dana, [[1879]]. godine je Beogradska mitropolija dobila [[autokefalnost]]. Početkom [[20. vijek]]a Beogradska mitropolija je imala nadležnost na čitavom području tadašnje Kraljevine Srbije, sa upravnom podjelom na sljedeće eparhije: [[Beogradska eparhija\|Beogradska]], [[Šabačka eparhija\|Šabačka]], [[Žička eparhija\|Žička]], [[Niška eparhija\|Niška]] i [[Timočka eparhija\|Timočka]]. Beogradski episkop je bio arhiepiskop i mitropolit Srbije. Red 101: {{main\|Pravoslavna crkva u Crnoj Gori\|Cetinjska mitropolija}} [[Datoteka:Cetinje monastery.jpg\|thumb\|desno\|[[Cetinjski manastir]]]] Sa ukidanjem [[Pećka patrijaršija\|Pećke patrijaršije]] ([[1766]]), obrazovana u [[Crna Gora\|Crnoj Gori]] samostalna ''[[Mitropolija cetinjska]]''. Crnogorski crkveni poglavari ujedno su bili i političke vođe tadašnje crnogorske države iz dinastije [[Dinastija Petrović-Njegoš\|Petrovića]]. U Crnoj Gori je postojala neka vrsta pravoslavne [[teokratija\|teokratske]] vladavine, sa jakim osloncem na [[~~Rusiju\|~~Rusiju]]. [[Danilo I]] (1851—1860) je odvojio crkvenu vlast od svjetovne. Opisujući istoriju Crkve u Crnoj Gori, protojerej dr [[Radoslav Grujić]] kaže da je ona često bila uključena u borbe protiv Turaka: Red 134: # [[Bačka eparhija]] ([[Novi Sad]]) # [[Bihaćko-petrovačka eparhija]] ([[Bosanski Petrovac]]) # [[Braničevska eparhija]] ([[Požarevac]]), # [[Britansko-skandinavska eparhija]] ([[Stokholm]]) # [[Budimska eparhija]] ([[Sentandreja]])

Srpska pravoslavna crkva – razlika između verzija