Političko delovanje Srpske pravoslavne crkve – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
uvod |
{{radovi}} |
||
Red 1:
{{radovi}}
{{POV}}
[[Datoteka:Eparhije-SPC.JPG|thumb|Područje nadležnosti [[Srpska pravoslavna crkva|Srpske pravoslavne crkve]]]]
Tokom [[Otomanska Srbija|otomanskog perioda]], srpska crkva ([[pećka patrijaršija]]) se našla u posebnim okolnostima te je često preuzimala ne samo [[vera|versko]] nego i [[politika|političko]] vođstvo.<ref name="Mikić6">[http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%A1%D1%80%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D1%86%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0_6 Grigorije Mikić, Istorijski udeo Srpske Crkve u kulturnom, političkom i nacionalnom životu našega naroda]: "''Srpska Crkva je izvršila još jednu posebnu istorijsku zadaću, kakvu Crkve na drugim stranama nisu imale, barem ne u tolikoj meri. Kada smo ostali bez svoje države naša je Crkva, čim se snašla u novim prilikama, preuzela voćstvo svoga narodi, ne samo versko nego i političko''".</ref> Čak i u kasnije, uključujući i XX vek, Crkva je ostavljala po strani svoje primarne dužnosti, kako bi se aktivno uključila u borbu za "[[Velika Srbija|ujedinjenje srpstva]]".<ref>intervju patrijarha Pavla, Danas, 5.-7. januar 2001: "''Crkva je tokom cele svoje istorije, uključujući i XX vek, morala da ostavi po strani svoje primarne dužnosti, kako bi se aktivno uključila u borbu za ujedinjenje srpstva, u kojoj je sveštenik morao da bude i učitelj, i sudija, i da uzme pušku da brani sebe i svoju porodicu''."</ref> Aktivna uloga u politici predstavlja konstantu u istoriji Srpske pravoslavne crkve.<ref name="aspiracije">[http://www.scribd.com/doc/67416682/Politi%C4%8Dke-aspiracije-Srpske-pravoslavne-crkve Političke aspiracije Srpske pravoslavne crkve]</ref>
Na međunarodno-političkom planu, Srpska pravoslavna crkva je najviše podložna uticajima [[Moskovska patrijaršija|Moskovske]] i [[Carigradska patrijaršija|Carigradske patrijaršije]], odnosno među arhijerjima ima nekoliko struja od kojih su "proruska" i "proekumenistička" najjače.<ref>[http://www.nspm.rs/crkva-i-politika/srpska-pravoslavna-crkva-izmedju-moskovske-i-carigradske-patrijarsije.html Српска православна црква између Московске и Цариградске патријаршије]</ref>▼
▲U novijoj istoriji, [[beograd]]ska vlast je neretko uticala na izbor poglavara SPC.<ref>[http://www.nspm.rs/crkva-i-politika/klerikalizacija-drustva-ili-odjeci-klirofobije-q.html Клерикализација друштва или одјеци клирофобије?]</ref> Na međunarodno-političkom planu, Srpska pravoslavna crkva je najviše podložna uticajima [[Moskovska patrijaršija|Moskovske]] i [[Carigradska patrijaršija|Carigradske patrijaršije]], odnosno među arhijerjima ima nekoliko struja od kojih su "proruska" i "proekumenistička" najjače.<ref>[http://www.nspm.rs/crkva-i-politika/srpska-pravoslavna-crkva-izmedju-moskovske-i-carigradske-patrijarsije.html Српска православна црква између Московске и Цариградске патријаршије]</ref>
Poslednjih godina, političko delovanje SPC izaziva brojne kritike, koje uglavnom dolaze iz [[ljevičar]]skih i [[Građanska Srbija|građanskih]] krugova u Srbiji, zbog promovisanja [[klerikalizacija|klerikalizma]], [[nacionalizam|nacionalizma]] i [[monarhija|monarhije]], kao i zbog protivljenja [[Evropa|evropskim]] integracijama, [[žene|ženskoj]] ravnopravnosti, pravima [[LGBT|seksualnih manjina]] i dr.
Linija 15 ⟶ 18:
== Ideološka pozadina ==
{{main|Nebeska Srbija|Svetosavski nacionalizam|Kosovski mit|Sabornost}}
Iako ideologija Srpske pravoslavne crkve nije otvoreno izložena u njenim formativnim dokumentima, neki proučavaoci nastoje da utvrde ideološke koncepcije kojima se njeni pripadnici upravljaju.
Unutar SPC su dominantne političke ideje srpske [[desnica|desnice]], bliske [[organicizam|organicističkom]] konceptu društva i države.<ref name="aspiracije"/><ref name="Ratni krst"/> Prema organicističkoj teoriji, drustvo predstavlja [[organizam]] – “nacionalni organizam”, a pojedinci u njemu samo “ćelije” u funkciji tog organizma. Među teolozima SPC, taj koncept je najdoslednije razvijen u delima [[Nikolaj Velimirović|Nikolaja Velimirovića]] i [[Justin Popović|Justina Popovića]]. Ovo učenje odbacuje [[individualizam|individualističko]] načelo a usvaja principe [[kolektivizam|kolektivizma]], odnosno, u srpskoj varijanti, “[[sabornost]]” i “domaćinsko-pravoslavnu” etiku.<ref name="aspiracije"/> Crkveni ideolozi instrumentalizuju pojedine teološke pojmove, kao npr. [[svetosavlje]] i [[sabornost]], kojima pridaju novo političko značenje.<ref name="izvori"/> Tako se teološki pojam sabornost po ključu [[organicizam|organicističke]] misli pretvara u ideološko pokriće za [[kolektivizam]] i [[autoritarnost]].<ref name="Ratni krst"/> Po pitanju odnosa crkve i države, upadljivo je idealizovanje vizantijskog srednjevekovlja, pa tako crkveni autori često govore o "[[Simfonija (teologija)|simfoniji]]" (ili [[Teodulija|teoduliji]]) kao o željenom modelu.<ref>[http://www.republika.co.rs/310-311/11.html Mirko Đorđević, Muke sa simfonijom]</ref>
| |||