Organsko jedinjenje – razlika između verzija

[[Organska hemija]] se bavi proučavanjem organskih jedinjenja. [[Organska sinteza]] se bavi načinom njihovog dobijanja.

 

==Vitalistička teorija==

Naziv organska jedinjenja je nastao u doba kada se smatralo da se jedinjenja nađena u živoj prirodi ([[biljke|biljnom]] i [[životinje|životinjskom]] svijetu) mogu nastati samo u živim organizmima pod uticajem životne sile (vis vitalis) i ta su jedinjenja nazvana organska a takvo shvatanje se nazivalo doktrina vitalizma. Ostala jedinjenja nađena u mineralnom svijetu tj. neživoj prirodi su nazvana neorganska.

Nakon Velerove sinteze slijedili su i drugi [[eksperiment]]i u kojima su dobijene i druge organske supstance.

 

I nakon što je osporena vitalistička teorija, zadržana je podjela na organska i neorganska jedinjenja. Iz godine u godinu broj sintetizovanih ugljenikovih jedinjenja se povećavao, neka od njih nisu bila nađena u prirodi a imala su osobine slične ostalim do tada poznatim organskim jedinjenjima. S obzirom na sve veći broj sintetizovanih ugljenikovih jedinjenja, radi lakšeg proučavanja je podjela hemijskih jedinjenja na organska i neorganska je zadržana ali joj je dat novi smisao : organska jedinjenja su jedinjenja ugljenika, a jedinjenja svih ostalih elemenata su neorganska jedinjenja.

Mnoga danas poznata organska jedinjenja nemaju veze nemaju puno veze sa jedinjenjima nađenim u živim organizmima.

 

Organska jedinjenja mogu biti klasifikovana na razne načine. Prema strukturi ugljenikovog niza (skeleta) organska jedinjenja su podijeljena u dvije velike grupe: aciklična jedinjenja ([[atom]]i ugljenika grade otvoren niz) i ciklična (atomi ugljenika grade prsten).

Ciklična jedinjenja se dijele na karbociklična (prsten je izgrađen samo od C-atoma) i [[heterociklična jedinjenja|heterociklična]] (prsten je izgrađen iz C-atoma i jednog ili više heteroatoma, a najčešće [[azot]]a,[[kiseonik]]a ili [[sumpor]]a).

Takođe se mogu podijeliti po veličini molekula na male molekule i [[polimer]]e.

 

Prirodna jedinjenja se odnose na ona koja su proizvedena u biljkama ili životinjama. Mnoga od njih se i dalje ekstrakuju iz prirodnih izvora zato što bi bilo preskupo da se proizvode vještački. Primjeri ovih jedinjenja su većina [[ugljeni hidrati|šećera]], neki [[alkaloid]]i i [[terpenoid]]i, određeni hranljivi sastojci kao što je [[vitamin B12|vitamin B₁₂]], i u opštem slučaju prirodna jedinjenja sa velikim ili [[stereoizomer]]no komplikovanim [[molekul]]ima koja se nalaze u značajnijim koncentracijama u živim organizmima.

 

Druga jedinjenja koja su značajna u [[biohemija|biohemiji]] su [[antigen]]i, [[ugljeni hidrati]], [[enzim]]i, [[hormoni]],[[lipidi]] i [[masne kiseline]], [[neurotransmiteri]], [[nukleinske kiseline]], [[protein]]i, [[peptid]]i i [[aminokiseline]], [[lektini]], [[vitamini]] i jestive masti i ulja.

 

Sintetička jedinjenja se odnose na jedinjenja koja se dobijaju u laboratoriji reakcijom između drugih jedinjenja. Mogu biti jedinjenja koja su već nađena u biljkama ili životinjama ili ona jedinjenja koja se ne nalaze u prirodi.

 

== Vidi јoš ==

 

 

 

{{reflist|2}}

 

 

[[ar:مركب عضوي]]

[[az:Üzvi maddələr]]

[[bg:Органично съединение]]

[[bn:জৈব যৌগ]]