Wikipedija

Tekstualna kritika – razlika između verzija

Interaktivna pretraga historije
← Starija izmjenaNovija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
struktura
Red 12:
Tekstologija u današnjem smislu nastaje u [[XIX vek]]u. Tekstualna kritika je zauzimala centralno mesto u [[pozitivizam|pozitivizmu]]. Prema [[Rene Velek|Reneu Veleku]] i [[Ostin Voren|Ostinu Vorenu]] najviše je vezana za [[istorija književnosti|istoriju književnosti]]. U [[pozitivizam|pozitivizmu]] se praktični rad uglavnom svodio na: kritičko izdavanje književnih tekstova, istraživanje izvora i istorijata nastanka dela i ispitivanje okolnosti u kojima je živeo autor.
 
[[Viša kritika]] je utemeljena u [[Nemačka|Nemačkoj]] gde su vršena proučavanja [[Biblija|Biblije]]. Značajan je [[tekstolog]] [[Karl Lachmann|Karl Lahman]]. Zadatak filološke kritike se najbolje ostvaruje preko materijalnih dokaza, nikako preko [[estetika|estetike]].
 
[[Johann Albrecht Bengel]] ([[1687]]-[[1752]]), nemački teolog poznat po izučavanju [[biblijski rukopisi|biblijskih rukopisa]], je nakon intenzivnog proučavanja otkrio da mnoštvo kriterijuma može sumirati u jednostavnu rečenicu: „''Proclivi scriptioni praestat ardua''" - teže čitanje ima prednost nad lakšim. On se vodio sledećom logikom: kada su [[pisar]]i prepisivali tekstove, bili su skloni da ih ispravljaju. Ako bi videli nešto što su smatrali pogrešnim, oni bi to ispravili. Stoga da bismo znali koji je stariji i izvorniji tekst, ne smemo dati prednost tekstu sa ispravljenim greškama, usklađenom pričom ili poboljšanom teologijom, već naprotiv, težem tekstu koji „vapi" da bude objašnjen.<ref name="Ehrman">[http://www[Bengel]] je takođe zapazio da su određeni rukopisi sličniji nekim rukopisima od drugih, odnosno da su rukopisi bili najsličniji primercima sa kojih su prepisani i drugim prepisima načinjenih sa istog izvornika.scribd Dakle, svi [[dokument]]i se mogu urediti u neku vrstu [[Genealogija|genealoškog]] odnosa, u kojoj postoje grupe dokumenata koji su medusobno sličniji.com/doc/60185745/Bart-Ehrman-Isus-to-nije-rekao BartTako Ehrmanse -[[Hipoteza|hipotetički]] Isusmože touspostaviti nijeneka rekaovrsta genealoškog stabla i pratiti poreklo dokumenata do njihovog izvora. Kasnije se grupisanje tekstova u [[familija|familije]] (scribd)</ref>razvilo u formalniji [[metodološki]] princip koji pomaže [[tekstolozi]]ma da uspostave originalni tekst.▼
 
== Metodologija ==
Linija 30 ⟶ 32:
Prvi unutarnji dokaz se naziva '''unutarnja verovatnoća''', i određuje koju varijantu je autor teksta verojatnije napisao. Tekstolozi proučavaju [[stil]] pisanja, [[rečnik]] i [[teologija|teologiju]] jednog autora. Kada se u rukopisima nađe više varijanti, a jedna od njih koristi reči ili stilističke crte koje se ne nalaze nigde drugde u delu tog autora, ili predstavlja gledište koje se ne slaže sa onim što autor zastupa, onda nije verovatno da je to tekst autora.
 
Druga vrsta unutrašnjeg dokaza se naziva '''verovatnoća transkripcije''', i određuje koju varijantu je verovatno napisao prepisivač. Pisari su bili skloni da isprave ono što smatraju pogrešnim, da usklade pasuse koje smatraju protivrečnim i da približe gledišta u tekstu svojim gledištima. Prepisivači su češće tekst koji je težak za razumevanje činili lakšim, nego što su lak tekst činili težim. Stoga “teža”"teže varijantačitanje ima prednost nad “pitkijom”lakšim". Ovaj kriterijum se ponekad izražava na sledeći način: ''Varijanta koja najbolje objašnjava postojanje drugih varijanti je verovatnije original''. Neki naučnici smatraju da je to najosnovniji i najpouzdaniji od svih principa tekstologije.
 
=== Prednost težeg čitanja ===
 
▲[[Johann Albrecht Bengel]] ([[1687]]-[[1752]]), nemački teolog poznat po izučavanju [[biblijski rukopisi|biblijskih rukopisa]], je nakon intenzivnog proučavanja otkrio da mnoštvo kriterijuma može sumirati u jednostavnu rečenicu: „''Proclivi scriptioni praestat ardua''" - teže čitanje ima prednost nad lakšim. On se vodio sledećom logikom: kada su [[pisar]]i prepisivali tekstove, bili su skloni da ih ispravljaju. Ako bi videli nešto što su smatrali pogrešnim, oni bi to ispravili. Stoga da bismo znali koji je stariji i izvorniji tekst, ne smemo dati prednost tekstu sa ispravljenim greškama, usklađenom pričom ili poboljšanom teologijom, već naprotiv, težem tekstu koji „vapi" da bude objašnjen.<ref name="Ehrman">[http://www.scribd.com/doc/60185745/Bart-Ehrman-Isus-to-nije-rekao Bart Ehrman - Isus to nije rekao] (scribd)</ref>
 
=== Grupisanje rukopisa u porodice ===
 
[[Bengel]] je takođe zapazio da su određeni rukopisi sličniji nekim rukopisima od drugih, odnosno da su rukopisi bili najsličniji primercima sa kojih su prepisani i drugim prepisima načinjenih sa istog izvornika. Dakle, svi [[dokument]]i se mogu urediti u neku vrstu [[Genealogija|genealoškog]] odnosa, u kojoj postoje grupe dokumenata koji su medusobno sličniji. Tako se [[Hipoteza|hipotetički]] može uspostaviti neka vrsta genealoškog stabla i pratiti poreklo dokumenata do njihovog izvora. Kasnije se grupisanje tekstova u [[familija|familije]] razvilo u formalniji [[metodološki]] princip koji pomaže [[tekstolozi]]ma da uspostave originalni tekst.<ref name="Ehrman"/>
 
== Tekstualna kritika biblijskih rukopisa ==
Izvor: https://sh.wikipedia.org/wiki/Tekstualna_kritika