Evanđelje po Ivanu – razlika između verzija

 

== Autorstvo ==

 

Prema hrišćanskom predanju, napisao ga je [[Apostol Jovan|apostol Jovan]], jedan od Hristovih učenika. Danas većina naučnika ne veruje da ga je napisao Jovan niti bilo ko od očevidaca, već "[[Johaninska zajednica]]", koja vuče tradiciju od Jovana; ovo evanđelje pokazuje da je sastavljeno iz više slojeva, dostižući svoju konačnu formu oko [[90]]-[[100]] godine.<ref name=HarrisJohn>Harris 1985 pp. 302–10. "John."</ref><ref name=HarrisG>Harris 1985 pp. 367–432. "Glossary."</ref>

 

 

== Analiza ==

 

Jovanova verzija evanđelja teši i nadahnjuje grupe vernika koje se nalaze u položaju ugnjetene manjine, koja, kako oni veruju, ovaploćuje božansku svetlost u svetu. Evanđelje po Jovanu počinje uvodnim rečima [[Knjiga Postanka|Knjige Postanja]], po kojima Bog „u početku" odvaja [[svetlost]] od [[tama|tame]]. Jovan izjavljuje da „svetlost svetli u tami, a tama je ne obuze" (1:5). Jovan upliće [[osnovni elementi|iskonske elemente]] razdvojene u [[postanje|postanju]] - svetlost i tamu - u ljudsku dramu, tumačeći ih u religijskom, etičkom i društvenom kontekstu. Prema Jovanu, „[[svetlost sveta]]" počinje sijati kroz Isusa iz Nazareta, koji se otkriva kao [[Sin Božji]].<ref name="Pejgels"/>

 

Evanđelje po Jovanu oslikava onovremeni sukob [[Rano hrišćanstvo i judaizam|ranog hrišćanstva i judaizma]].<ref>Lindars 1990 p. 53.</ref> U vreme njegovog nastanka, [[hrišćani]] se još uvek nisu smatrali zasebnom religijom, već pokretom unutar [[judaizam|judaizma]].<ref>Bruce Chilton and Jacob Neusner, Judaism in the New Testament: Practices and Beliefs (New York: Routledge, 1995), 5. "by their own word what they (the writers of the new testament) set forth in the New Testament must qualify as a Judaism. . . to distinguish between the religious world of the New Testament and an alien Judaism denies the authors of the New Testament books their most fiercely held claim and renders incomprehensible much of what they said"</ref> Mnogi stručnjaci veruju da Evanđelje po Jovanu predstavlja mišljenje radikalne [[sekta|sekte]], izbačenih iz domaćih [[sinagoga]] zbog svoje tvrdnje da je [[Isus]] [[Mesija]], i otuđenih od jevrejske zajednice.<ref name="Pejgels">[http://www.scribd.com/doc/55129006/Elejn-Pejgels-Poreklo-Satane Elejn Pejgels - Poreklo Satane] (scribd)</ref> Naučnici smatraju da je ovaj traumatični razdor definisao autopercepciju Jovanove grupe koja vidi sebe kao malenu manjinu Božjih ljudi „koju svet mrzi," i koja podstiče svoje članove da odbace celokupni društveni i religijski kontekst u kojem su rođeni.<ref>William Horbury, „''The Benediction of the Minim and Early Jewish-Christian Controversy''". Journal of Theological Studies 33 ([[1982]]): 19-61</ref><ref>T. C G. Thornton. „''Christian Understandings of the Birkath ha-Minim in the Eastern Roman Empire''". Journal of' Theological Studies 38 ([[1987]]): 419-31</ref><ref>Asher Finkel. „''Yavneh's Liturgy and Early Christianity''". Journal of Ecumenical Studies 18: 2 ([[1981]]): 231-50</ref><ref>Alan F. Segal. „''Ruler of This World: Attitudes about Mediator Figures and the Importance Sociology for Self-Definition''". In E. P. Sanders, ed. ''Jewish and Christian Self-Definition''. Vol 2, pp. 245-68. Philadelphia: Fortress Press, [[1980]].</ref>

 

Mnogi stručnjaci primećuju da se termin "Jevreji" ili "Judejci" (gr. ''Ioudaios'') pojavljuje kod Jovana mnogo češće nego u ostalim Evanđeljima, i da njegova upotreba termina ukazuje na činjenicu da se autor i njegovi sledbenici još više distanciraju od jevrejske većine nego ostali evanđelisti.<ref name="Pejgels"/> Ponekad se Jovanova upotreba termina poklapa sa opštim značenjem u pasusima u kojima su Jevreji jednostavno ljudi koji nisu nejevreji. Na drugim mestima, termin se odosi na [[Judeja|Judejce]] - to jest, narod [[Jerusalim]]a i okoline - i definiše ih kao različite od [[Galileja]]ca i [[Samarija|Samarićana]]. U drugim pasusima, termin "Jevrejin" je sinonim za jevrejske vođe. Međutim, na nekim mestima Jovan upotrebljava termin „Jevreji" da označi narod stran Isusu i neprijateljski prema njemu. Jovan ponavlja, na primer, da su „''Jevreji hteli da [ga] ubiju''" i da je Isus ponekad izbegavao da putuje u Jerusalim „''strahujući od Jevreja''".<ref name="Pejgels"/>

Neki hrišćanski teolozi zastupaju stanovište da ovde nije reč o etničkoj grupi, nego "o dramatičnom teološkom simbolu".<ref>[[Heinrich Schneider]], ''The Word Was Made Flesh: An Analysis of Revelation in the Fourth Gospel''.</ref> Ipak, drugi komentatori, kao Samjuel Sandmel, smatraju da takva alegorijska tumačenja žele "osloboditi evanđelje očigledne krivice za [[antisemitizam]]". Sandmel napominje da Jovan ne optužuje "čovečanstvo" ili "svet" za zahtev da se Isus pogubi, nego posebno izdvaja "Jevreje".<ref>[[Samuel Sandmel]], ''Anti-Semitism in the New Testament''. Philadelphia: Fortress Press, [[1978]].</ref> Jovanova odluka da identifikuje stvarnu grupu ljudi među svojim savremenicima kao simbol "sveg zla" očigledno ima religijske, drušvene i političe implikacije. Dajući tu ulogu Jevrejima, Evanđelje po Jovanu može izazvati, čak opravdati, neprijateljstvo prema judejstvu. Ovo neprijateljstvo je, po proučavaocu Novog zaveta Redžinaldu Fuleru, „na tragičan način i u ogromnoj meri ispoljeno tokom hrišćanske istorije".<ref>[[Reginald Fuller]], ''The "Jews" in the Fourth Gospel'', [[1977]], p. 20.</ref>

 

 

== Izvori ==