1842 – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
dop. prema proleksis |
dop. iz rastko.rs i google b. |
||
Red 8:
* [[1. 1.]] - Pokrenute novine ''[[Rheinische Zeitung]]'' u [[Keln]]u, u kojima [[Karl Marx]] objavljuje članke, a u oktobru postaje i urednik.
* 1. 1. - Otvoren ''[[Barnum's American Museum]]'' u [[New York]]u.
* [[4. 1.]] (ili 16. 1.) - U [[Teatar na Đumruku|Teatru na Đumruku]] vojni kapel-majstor
* [[6. 1.|6]] - [[13. 1.]] - [[Prvi anglo-afganski rat]]: [[Bitka kod Gandamaka]], ili Masakr Elphinstoneove armije - britanska vojska doživljava tokom povlačenja iz Kabula jedan od najtežih poraza u historiji.
* [[14. 1.]] - Osnovana prva srpska čitaonica sa bibliotekom u [[Irig]]u.
Red 17:
* [[7. 2.]] - [[Bitka kod Debre Tabora]] je Pirova pobeda etiopskog regenta [[Ali II od Jedžua|Alija II]].
* [[10. 2.]] - Osnovana Matica ilirska, od 1874. [[Matica hrvatska]].
* februar - Leteće diletantsko pozorište (nastalo u Novom Sadu 1838) priključilo se beogradskom Teatru na Đumruku<ref>Marjanović, Petar. [http://www.rastko.rs/isk/isk_18.html Pozorište]. rastko.rs</ref>.
* [[5. 3.]] - Meksički general Ráfael Vásquez zauzima San Antonio u [[Republika Teksas|Teksasu]] ali povlači se već dva dana kasnije. Teksašani u novembru odgovaraju [[Mierova ekspedicija|Mierovom ekspedicijom]].
* [[9. 3.]] - Praizvedba [[Giuseppe Verdi|Verdijeve]] opere ''[[Nabucco]]'' (prvobitno "Nabucodonosor") u milanskoj [[La Scala|La Scali]], kojom se Verdi etablirao kao veliki kompozitor.
* mart - ''Commonwealth v. Hunt'': Vrhovni sud [[Massachusetts]]a presudio da su sindikati legalni.
* mart? - [[Ustavobranitelji|Ustavobraniteljski]] prvaci [[Toma Vučić Perišić]] i [[Avram Petronijević]] se vratili u Srbiju, uz pomoć susednih država rade protiv kneza Mihaila<ref name="vckus">Ćorović, Vladimir [http://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/7_10_l.html Krize u Srbiji]. rastko.rs</ref>.
* [[16. 3.]] - ''[[HMS Driver (1840)|HMS Driver]]'' je prvi parobrod koji kreće na petogodišnju [[cirkumnavigacija|cirkumnavigaciju]] (do 1847).
* [[29. 3.]] (17. 3. po j.k.) - Uredba o položaju činovnika u Srbiji - stalnost položaja, vlada skoro da nema disciplinsku moć nad njima.
Linija 28 ⟶ 30:
* [[5. 4.]] - Nakon pobune domorodaca na [[Wallis i Futuna|Wallis i Futuni]], misionari zatražili francusku zaštitu.
* [[11. 4.]] - U [[Brza Palanka|Brzoj Palanci]] izgrađena prva srpska lađa "Knez Mihajlo".
* [[13. 4.]] - Afganska [[Opsada Džalalabada]] okončana nakon pet meseci
* 13. 4. - [[Francisco Morazán]] uzeo vlast u Kostarici s namerom da obnovi [[Savezna Republika Centralne Amerike|Saveznu Republiku Centralne Amerike]], ali u septembru je oboren oružanom pobunom i pogubljen.
Linija 42 ⟶ 44:
* [[13. 6.]] - Kraljica [[Viktorija]] je prvi britanski monarh koji se vozio vozom, na [[Velika zapadna železnica|Velikoj zapadnoj železnici]].
* [[16. 6.]] - [[Franjo Haller]] imenovan hrvatskim banom - ostaje do [[1845]], suzbija [[Ilirski pokret]].
* 16. 6. - [[Prvi opijumski rat]]: [[Bitka kod Woosunga]] je britanska pobeda nakon koje tri dana kasnije zauzimaju [[Šangaj]].
* [[21. 6.]] - Po naređenju [[beograd]]skog paše, otkazana predstava "Apoteoza besmrtnog [[Karađorđe|Karađorđa]]" (biće prikazana [[1847]]).
* jun - Britanac [[James Nasmyth]] patentirao [[parni čekić]], ubrzo dolazi do spora sa Francuzom [[François Bourdon]]om oko prvenstva.
* jun - Britanski diplomati [[Charles Stoddart]] i [[Arthur Conolly]] pogubljeni u [[Emirat Buhara|Buhari]].
* jun-decembar - Američka [[Ekspedicija na Obali Slonovače]] protiv napadača na američke trgovačke brodove.
=== Jul/Srpanj – Septembar/Rujan ===
* [[8. 7.]] - Totalno [[pomračenje Sunca]], u sh. krajevima prekriveno od preko 99% (u Hrvatskoj) do 84% u jugoistočnoj Srbiji<ref>[http://eclipse.gsfc.nasa.gov/SEsearch/SEsearchmap.php?Ecl=18420708 Total Solar Eclipse of 1842 July 08], ''NASA''</ref>.
* [[20. 7.]] - Bivši ruski oficir Platon de Čihačjov se popeo na Pico de [[Aneto]], najviši vrh [[Pirineji|Pirineja]].
* [[21. 7.]] - [[Bitka kod Chinkianga]]: Britanci zauzeli [[Zhenjiang]], što im otvara put prema [[Nanking]]u - kineska ćingovska vlada nakon ovoga traži mir.
* [[9. 8.]] - [[Webster–Ashburtonov ugovor]] utvrdio severoistočnu granicu SAD i britanske Kanade.
Linija 54 ⟶ 59:
* [[14. 8.]] - Objavljen kraj [[Drugi seminolski rat|Drugog seminolskog rata]] na Floridi.
* avgust - [[Patrijarh srpski Josif|Josif Rajačić]] imenovan za [[Karlovačka mitropolija|karlovačkog mitropolita]] (patrijarh od [[1848]], vl. do [[1861]]).
* [[25. 8.]] - Vučićeva buna: [[Toma Vučić Perišić]] diže pobunu seljaka kod [[Kragujevac|Kragujevca]]. ▼
* [[26. 8.]] - Prestao s radom beograski [[Teatar na Đumruku]].
* [[29. 8.]] - Potpisan [[Nankinški ugovor]] kojim se povoljno po Britaniju okončava [[Prvi opijumski rat]] - prvi od [[neravnopravni ugovori|neravnopravnih ugovora]] koji obeležavaju kinesko "[[Stoleće poniženja]]" (1839-1949).
▲* [[
* [[4. 9.]] - Nastavljena gradnja [[Kölnska katedrala|Kölnske katedrale]].
* [[6. 9.]] (25. 8. po j.k.) - [[Mihailo Obrenović|Knez Mihailo]] pobegao u
* [[9. 9.]] - [[Kraljevina Tahiti]] stavljena pod francuski protektorat - nesuglasice sa Velikom Britanijom.
* 12. 9. - U Dubrovniku potpisan ugovor između bosanskog i hercegovačkog pašaluka i "nezavisne oblasti Crne Gore" kojim se regulišu odnosi nakon ubistva [[Smail-aga Čengić|Smail-age Čengića]]<ref>[http://www.rastko.rs/rastko-cg/povijest/Cg-XIV-XX.html Crna Gora od kraja XV veka do 1914. godine]. rastko.rs</ref>.
* [[14. 9.]] (2. 9. po j.k.) - '''[[Knez Aleksandar Karađorđević]]''' izvikan na [[Skupština u Beogradu (1842)|narodnoj skupštini na Vračaru]] za novog vladara Srbije
* [[15. 9.]] - [[Bitka za Kabul (1842)]]: Britanci se vratili u [[Kabul]], povlače se već sledećeg meseca uništivši tvrđavu i veliki bazar.
* septembar - [[Kinesko-sički rat]] se okončava statusom kvo.
Linija 67 ⟶ 74:
* [[5. 10.]] - [[Josef Groll]] proizveo u [[Plzeň]]u prvu količinu [[Pilsner Urquell]]a, prvog [[pilsner]] (ili pils) piva.
* [[18. 10.]] - U Bavarskoj inauguriran spomenik [[Walhalla (spomenik)|Walhalla]].
* [[20. 10.]] - [[Zauzeće Montereya]]: nakon pogrešnih vesti o izbijanju rata između SAD i Meksika, američka mornarica i marinci iz Perua na jedan dan zauzeli [[Monterey, California|Monterey]] u [[Gornja Kalifornija|Gornjoj Kaliforniji]].
* [[29. 10.]] - Iberijsko polustrvo pogođeno [[uragan]]om druge kategorije - to će se sledeći put desiti tek 2005. sa uraganom Vince.
Linija 83 ⟶ 91:
* Pruska vojska usvojila špicasti šlem ''[[Pickelhaube]]''.
* [[Osmansko carstvo]] povratilo kontrolu nad [[Fezan]]om (dan. jugozapadna Libija), koji time postaje najudaljenija provincija carstva.
* [[Adam Jerzy Czartoryski]] osnovao kod Istanbula selo Adampol ([[Polonezköy]]) za poljske političke izbeglice.
* [[Francusko osvajanje Alžira]]: [[Abdelkader]] potisnut u Maroko, iz čega će nastati [[Franko-marokanski rat]] (1844).
* 1842-43 - Uspostavljen francuski protektorat nad [[Obala Slonovače|Obalom Slonovače]].
* Nauka i tehnika
** Paleontolog [[Richard Owen]] iskovao naziv taksona ''[[Dinosauri]]a''.
Linija 128 ⟶ 138:
* [[9. 5.]] - [[Marko Kažotić]], književnik (* [[1804]])
* 11. 5. - [[Nikola Milićević Lunjevica]], pobratim kneza Miloša, deda kraljice Drage (* 1776)
* [[1. 6.]] - Pavel Petrovič Njegoš, vladičin sinovac, imperatorski paž
* [[28. 7.]] - [[Clemens Brentano]], književnik (* [[1778]])
* septembar? - [[Milutin Savić Garašanin]], nekada obor-knez jasenički (* 1762)▼
* 21. 9. - [[Sava Tekelija]], doktor prava, narodni i kulturni radnik, zadužbinar (* [[1761]])
* [[20. 10.]] - [[Grace Darling]], heroina (* [[1815]])
* [[24. 10.]] - [[Bernardo O'Higgins]], čileanski državnik (* [[1778]])
▲* ? - [[Milutin Savić Garašanin]], nekada obor-knez jasenički (* 1762)
== Reference ==
| |||