1842 – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
dop. iz hr, sr, ro Wiki |
dop. prema proleksis |
||
Red 13:
* [[17. 1.]] - Državni udar [[António Bernardo da Costa Cabral|de Coste Cabrala]] u [[Kraljevina Portugal|Portugalu]], diktatorski vlada do 1846.
* [[23. 1.]] - [[James Clark Ross]] stigao do 78°09'30" južne širine - to je [[Najdalje na jug]] do [[1900]].
* [[26. 1.]] - Prvi broj zagrebačkog "Gospodarskog lista" ("Priobćenje članovom horvatsko-slavonskoga Gospodarskog družtva", današnji naziv od 1855).
* [[7. 2.]] - [[Bitka kod Debre Tabora]] je Pirova pobeda etiopskog regenta [[Ali II od Jedžua|Alija II]].
Linija 25 ⟶ 26:
=== April/Travanj – Jun/Lipanj ===
* [[5. 4.]] - Nakon pobune domorodaca na [[Wallis i Futuna|Wallis i Futuni]], misionari zatražili francusku zaštitu.
* [[11. 4.]] - U [[Brza Palanka|Brzoj Palanci]] izgrađena prva srpska lađa "Knez Mihajlo".
* [[13. 4.]] - Afganska [[Opsada Džalalabada]] okončana nakon pet meseci britanskom pobedom.
Linija 32 ⟶ 34:
* [[7. 5.]] - Severni [[Haiti]] pogođen jakim zemljotresom, preko 5.000 mrtvih.
* [[8. 5.]] - [[Versajska železnička nesreća]]: u požaru nakon iskliznuća stradale najmanje 52 osobe, do tada je praksa bila da se vagoni zaključavaju.
* [[11. 5.]] - U Velikoj Britaniji uveden prvi mirnodopski [[porez na dohodak]] - trebao je biti privremen ali ostao je do danas.
* [[19. 5.]] - [[Dorrova pobuna]] u [[Rhode Island]]u: neuspeo napad na arsenal u [[Providence, Rhode Island]].
* [[25. 5.]] - [[Christian Doppler]] predlaže u Pragu [[Doplerov efekat]].
Linija 38 ⟶ 41:
* [[13. 6.]] - Kraljica [[Viktorija]] je prvi britanski monarh koji se vozio vozom, na [[Velika zapadna železnica|Velikoj zapadnoj železnici]].
* [[16. 6.]] - [[Franjo Haller]] imenovan hrvatskim banom - ostaje do [[1845]], suzbija [[Ilirski pokret]].
* [[21. 6.]] - Po naređenju [[beograd]]skog paše, otkazana predstava "Apoteoza besmrtnog [[Karađorđe|Karađorđa]]" (biće prikazana [[1847]]).
* jun - Britanac [[James Nasmyth]] patentirao [[parni čekić]], ubrzo dolazi do spora sa Francuzom [[François Bourdon]]om oko prvenstva.
Linija 49 ⟶ 53:
* [[10. 8.]] - Zakon o rudnicima u Velikoj Britaniji zabranjuje jamski rad ženama i dečacima mlađim od 10 godina.
* [[14. 8.]] - Objavljen kraj [[Drugi seminolski rat|Drugog seminolskog rata]] na Floridi.
* avgust - [[Patrijarh srpski Josif|Josif Rajačić]] imenovan za [[Karlovačka mitropolija|karlovačkog mitropolita]] (patrijarh od [[1848]], vl. do [[1861]]).
* [[25. 8.]] - Vučićeva buna: [[Toma Vučić Perišić]] diže pobunu seljaka kod [[Kragujevac|Kragujevca]].
* [[26. 8.]] - Prestao s radom beograski [[Teatar na Đumruku]].
* [[29. 8.]] - Potpisan [[Nankinški ugovor]] kojim se povoljno po Britaniju okončava [[Prvi opijumski rat]] - prvi od [[neravnopravni ugovori|neravnopravnih ugovora]] koji obeležavaju kinesko "[[Stoleće poniženja]]" (1839-1949).
Linija 55 ⟶ 60:
* [[4. 9.]] - Nastavljena gradnja [[Kölnska katedrala|Kölnske katedrale]].
* [[6. 9.]] (25. 8. po j.k.) - [[Mihailo Obrenović|Knez Mihailo]] pobegao u Austriju.
* [[9. 9.]] - [[Kraljevina Tahiti]] stavljena pod francuski protektorat - nesuglasice sa Velikom Britanijom.
* [[14. 9.]] (2. 9. po j.k.) - '''[[Knez Aleksandar Karađorđević]]''' izvikan na [[Skupština u Beogradu (1842)|narodnoj skupštini na Vračaru]] za novog vladara Srbije (odlučujući uticaj [[Toma Vučić Perišić]]).
* septembar - [[Kinesko-sički rat]] se okončava statusom kvo.
Linija 71 ⟶ 77:
=== Kroz godinu ===
* [[Ivan Mažuranić]] i Josip Užarević izdali ''Njemačko-ilirski slovar'' (Njemačko-hrvatski rječnik) s 40.000 riječi.
* Pjesma "Grobničko polje" [[Dimitrija Demeter|Dimitrije Demetera]] povodom 600-godišnjice legendarne [[Bitka na Grobničkom polju|Bitke na Grobničkom polju]].
* U Zagrebu pokrenuto "Kolo", časopis za književna i kulturna pitanja.
* [[Omer-paša Latas]] ratuje u Albaniji.
* [[Nikolaj Gogolj]]: "[[Šinjelj]]" i "[[Mrtve duše]]".
* Pruska vojska usvojila špicasti šlem ''[[Pickelhaube]]''.
* [[Osmansko carstvo]] povratilo kontrolu nad [[Fezan]]om (dan. jugozapadna Libija), koji time postaje najudaljenija provincija carstva.
* [[Francusko osvajanje Alžira]]: [[Abdelkader]] potisnut u Maroko, iz čega će nastati [[Franko-marokanski rat]] (1844).
* Nauka i tehnika
** Paleontolog [[Richard Owen]] iskovao naziv taksona ''[[Dinosauri]]a''.
** [[Julius von Mayer]] pretpostavio [[mehanički ekvivalent toplote]] godinu dana pre [[James Prescott Joule|Jamesa Joulea]].
** [[John Bennet Lawes]] patentirao đubrivo superfosfat.
** [[Alexandre-François Debain]] patentirao [[harmonijum]].
== Rođenja ==
{{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1842.}}
* [[15. 1.]] - [[Paul Lafargue]], socijalista († [[1911]])
* [[25. 2.]] - [[Karl May]], književnik († [[1912]])
* [[26. 2.]] - [[Camille Flammarion]], astronom i književnik († [[1925]])
Linija 86 ⟶ 99:
* [[12. 5.]] - [[Jules Massenet]], kompozitor († [[1912]])
* [[17. 5.]] - [[August Thyssen]], industrijalac († [[1926]])
* [[11. 6.]] - [[Carl von Linde]], pronalazač, industrijalac († [[1934]])
* [[16. 6.]] - [[Milorad Popović - Šapčanin]], književnik († [[1895]])
* [[24. 6.]] - [[Ambrose Bierce]], satiričar († ca. 1914)
* [[10. 7.]] - [[Gligorije Giga Geršić]], srpski političar i pravnik († [[1918]])
* [[23. 8.]] - [[Osborne Reynolds]], fizičar, inženjer († [[1912]])
* [[20. 9.]] - [[James Dewar]], hemičar, fizičar († [[1923]])
* [[22. 9.]] - [[Abdul Hamid II]], osmanski sultan († [[1918]])
* [[18. 10.]] - [[Čedomilj Mijatović]], srpski političar, ekonomista, istoričar, akademik († [[1932]])
* [[23. 10.]] - [[Ivan Jesse Kujundžić]], književnik († [[1903]])
* [[25. 10.]] - [[Dimitrije Ruvarac]], srpski istoričar († [[1931]])
* [[26. 10.]] - [[Vasilij Vereščagin]], slikar († [[1904]])
* [[27. 10.]] - [[Giovanni Giolitti]], italijanski političar († [[1928]])
* [[1. 11.]] - [[Stojan Novaković]], srpski istoričar, filolog i političar († [[1915]])
Linija 102 ⟶ 118:
== Smrti ==
{{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1842.}}
* [[27. 1.]] - [[Jakob Lovrenčić]], književnik (* 1787)
* [[9. 2.]] - [[Jelena Petrović]], Karađorđeva udovica (* 1765-71)
* [[6. 3.]] - [[Constanze Mozart]], kompozitorova udovica (* [[1762]])
Linija 107 ⟶ 124:
* [[15. 3.]] - [[Luigi Cherubini]], kompozitor (* [[1760]])
* [[23. 3.]] - [[Stendhal]], književnik (* [[1783]])
* [[30. 3.]] - [[Louise Élisabeth Vigée Le Brun]], slikarica (* [[1755]])
* [[8. 5.]] - [[Jules Dumont d'Urville]], istraživač (* [[1790]])
* [[9. 5.]] - [[Marko Kažotić]], književnik (* [[1804]])
* 11. 5. - [[Nikola Milićević Lunjevica]], pobratim kneza Miloša, deda kraljice Drage (* 1776)
* [[28. 7.]] - [[Clemens Brentano]], književnik (* [[1778]])
| |||