Pariz – razlika između verzija

je glavni i najveći grad [[Francuska|Francuske]]. Smješten je na obalama rijeke [[Seine]] u sjevernoj Francuskoj, u središtu [[Pokrajine Francuske|pokrajine]] [[Ile-de-France]], također poznate kao "Pariška regija" ([[Francuski jezik|fra]]. ''Région parisienne''). Stanovništvo grada Pariza, u svojim od 1860. uvelike nepromijenjenim granicama, procijenjuje se na 2,167,994 (2006.)<ref name="PARI3">{{cite web|publisher=Insee|url=http://www.insee.fr/fr/ffc/docs_ffc/ElpDep_5trages90-06.xls|title="Estimation de population par département, sexe et grande classe d’âge – Années 1990 à 2006"}}</ref>, ali metropolitansko područje (''aire urbaine'') naseljava više od 11 miliona,000.000 stanovnika,<ref name="PARI4">{{cite web|publisher=Insee|url=http://www.recensement.insee.fr/RP99/rp99/wr_page.affiche?p_id_nivgeo=M&p_id_loca=001&p_id_princ=POP1&p_theme=ALL&p_typeprod=ALL&p_langue=FR|title="Aire Urbaine '99 – pop totale par sexe et âge"}}</ref> što je najnaseljenije metropolitansko područje u [[Eurozona|Eurozoni]].

Naziv ''Pariz'' potječe od naziva izvornih stanovnika, [[Gali|galskog]] plemena poznatog kao ''"Parisijci"''. Grad je bio nazivan ''[[Lutecija]]'' (ili potpuno ''Lutecija Parisiorum'') za vrijeme [[Antički Rim|rimske]] države od prvog do petog vekavijeka, ali za vrijeme vladavine [[Julijan Apostata|Julijana Apostate]] (360. – 363.) grad je preimenovan u ''Paris''.<ref>[http://en.parisinfo.com/museums-monuments-paris/special-reports-1/paris-through-the-ages/guide/paris-through-the-ages_the-city-of-antiquity The City of Antiquity], official history of Paris by The Paris Convention and Visitors Bureau</ref>

Najraniji arheološki znakovi permanentnog ljudskog naseljavanja pariškog područja datiraju oko 5000 godina prije nove ere.<ref name="PARI13">{{cite web|publisher=Mairie de Paris|url=http://www.paris.culture.fr/en/ow_chrono.htm |title=Paris, Roman City - Chronology}}</ref> Parisijci, podpleme [[Kelti|keltskih]] [[Senoni|Senona]], poznati kao lađari i trgovci, naselili su područje kraj rijeke [[Seine]] od oko 250. pr.ne. dok su [[Rimljani]] osvojili pariški bazen [[52. pne.]],<ref name="PARI13"/> s permanentnim naseljem do kraja vekavijeka na lijevoj obali, brdu Sainte Genevieve i otoku Ile de la Cite. [[Galsko-rimska kultura|Galsko-rimski]] grad izvorno je nazivan "Lutecija", ali naziv je kasnije galiciran u ''Lutece''. TijekomTokom slijedećih vekovavjekova znatno se proširio, prerastavši u napredan grad s forumom, palačama, kupatilima, hramovima, teatrima i amfiteatrom.<ref name="PARI14">{{cite web|publisher=Mairie de Paris|url=http://www.paris.culture.fr/en/ |title=Paris, Roman City - The City}}</ref> Pad Rimskog carstva i germanske invazije u petom vekuvijeku, označili su za Pariz početak perioda opadanja. Do [[400]], ''Lutece'', tada uvelike napušten od svojih stanovnika, bio je skoro samo garnizon u užurbano utvrđenom centralnom otoku.<ref name="PARI13"/> Pri kraju rimske vladavine grad je ponovo nazvan imenom "Pariz" kao što se zvao u doba cara Julijana. Franački kralj [[Klodvig I.]] ustanovio je Pariz kao svoj glavni grad [[508.]] godine to jest koju godinu prije svoje smrti.

=== Srednji vijek do 19. vekavijeka ===

[[Datoteka:Les Très Riches Heures du duc de Berry octobre.jpg|left|thumb|180px|Tvrđava [[Louvre]] u rukopisu francuske iluminacije "Veoma sretni sati vojvode od Berryja" (''Tres Riches Heures du Duc de Berry''), iz ranog 15,. vekavijeka]] [[Doba kuge|Kuga]] je stigo u Pariz 1348, s najmanje 800 mrtvih dnevno, u doba kada je Pariz imao oko 200,000 stanovnika.<ref>[http://www1.american.edu/TED/bubonic.htm www1.american.edu/TED/bubonic.htm]. TED Case Studies.</ref> Također i 1466, 40,000 ljudi je umrlo od kuge u Parizu.<ref>[http://www.1911encyclopedia.org/Plague Plague]. 1911 Edition of the Encyclopaedia Britannica.</ref> Pariz je izgubio svoju poziciju glavnog grada Francuskog kraljevstva za vrijeme okupacije od [[Burgundija]]ca, tada Engleskih saveznika, u doba [[Stogodišnji rat|stogodišnjeg rata]], kada je [[Henrik VI., kralj Engleske|Henrik VI]] okrunjen za francuskog kralja 1431, naslov koji je izgubio kada je [[Karlo VII., kralj Francuske|Karlo VII]] vratio grad Francuskoj 1436. Premda je Pariz ponovo postao glavnim gradom, francuski vladari boravili su u [[Dolina Loare|Dolini Loare]].<ref>[http://www.cnn.com/2008/TRAVEL/getaways/03/07/loire.valley/index.html Loire Valley: Land of a thousand chateaux], CNN.com</ref> 1528, kralj [[Franjo I., kralj Francuske|Franjo I]], premjestio je centar moći iz Doline Loare natrag u Pariz. U doba [[Francuski vjerski ratovi|francuskih vjerskih ratova]], Pariz je bio uporište francuske katoličke lige. Avgusta-Kolovoza 1572, za vrijeme vladavine [[Karlo IX., kralj Francuske|Karla IX]], dok su se u gradu nalazili mnogi protestantski plemići radi vjenčanja Henrika od Navarre, budućeg kralja [[Henrik IV., kralj Francuske|Henrika IV]], za [[Margareta Valois|Margaretu Valois]], dogodio se pokolj Hugenota na dan [[Bartolomejska noć|svetog Bartolomeja]], koji je počevši od 24.8., kroz cijelu zemlju potrajao nekoliko dana.<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/516821/Massacre-of-Saint-Bartholomews-Day Massacre of Saint Bartholomew's Day], Britannica Online Encyclopedia</ref> Za vrijeme [[Fronda|Fronde]], Parižani su se pobunili te je kraljevska familija je napustila grad (1648). Kralj [[Luj XIV., kralj Francuske|Luj XIV]] 1682. trajno je premjestio kraljevski dvor u [[Versailles]]. Stotinu godina kasnije, Pariz je bio glavna pozornica [[Francuska revolucija|Francuske revolucije]], s padom Bastille 14.7., 1789. i ukidanjem monarhije rujna 1792.<ref name="PARI15">{{cite web|publisher=Victorianweb.org|url=http://www.victorianweb.org/history/hist7.html|title=French Revolution}}</ref>

=== Devetnaesti vekvijek ===

Pariz se brzo oporavio od tih događaja radi organizacije čuvenih [[Svjetska izložba|svjetskih izložbi]] s kraja devetnaestog vekavijeka.<ref name="PARI18">Jones, Colin (2005) ''Paris: The Biography of a City'' (New York, NY: Penguin Viking), p. 334.</ref> [[Eiffelov toranj]] bio je izgrađen 1889. za [[Exposition Universelle, Pariz 1889.|svjetsku izložbu]] stogodišnjice francuske revolucije, kao "privremeni" prikaz vještine ahitektonskog inženjeringa, ali ostao je najviša građevina na svijetu do 1930, te je najpoznatija znamenitost grada. Povodom [[Exposition Universelle, Pariz 1900.|svjetske izložbe 1900]], otvorena je prva linija [[Pariški metro|pariškog metroa]]. Svjetske izložbe u Parizu također su učvrstile status grada u industriji turizma i kao atraktivne lokacije za međunarodne izložbe tehnologije i trgovine.<ref name="PARI18"/>

=== Dvadeseti vekvijek ===

=== Dvadesetprvi vekvijek ===

Usporedno, predsjednik Sarkozy također je 2008. pokrenuo međunarodni urbanistički i arhitektonski natječaj za budući razvoj Pariza. Deset grupa arhitekata, urbanista, geografa i pejzažnih arhitekata ponuditi će svoje vizije izgradnje metropole Pariza 21. vekavijeka u eri [[Protokol iz Kyota|Protokola iz Kyota]] i izraditi buduću dijagnozu Pariza i predgrađa koja će definirati budući razvoj u Velikom Parizu idućih 40 godina. Cilj nije samo izgraditi ekološki održivi metropolis, već i integrirati okolna predgrađa sa središnjim Parizom kroz opsežna urbana planiranja i simbolične arhitektonske projekte.

Većina suvremenog Pariza posljedica je velikih gradskih preinaka sredinom devetnaestog vekavijeka.

VekovimaVjekovima, grad je bio labirint uskih ulica i poludrvenih kuća, ali počevši od 1852. urbanizacijski program [[Georges-Eugene Haussmann|Barona Haussmanna]] uključivao je rušenje cijelih četvrti radi stvaranja prostora za široke avenije obrubljene neoklasičnim kamenim zgradama buržoaskog ranga. Kodeks izgradnje nije se od tada mnogo promijenio, te se planovi [[Drugo Francusko Carstvo|drugog carstva]] uglavnom primjenjuju i danas. Propis o "svrstavanju", koji regulira fasade novogradnja u skladu s preodređenom širinom ulice, još je na snazi. Visina zgrade ograničena je u skladu s širinom ulice, te je teško dobiti odobrenje za izgradnju viših zgrada.

Od [[Louvre]]a do [[Eiffelov toranj|Eiffelovog tornja]], od ''Place de la Concorde'' do ''Grand i Petit Palais'', evolucija Pariza i njezine povijesti može se vidjeti uz rijeku Seine. [[Katedrala Notre-Dame u Parizu]] i [[Sainte Chapelle]], arhitektonska su remek-djela [[Gotika|gotike]], dok su Haussmannovi široki trgovi i bulevari utjecali na razvoj svjetskog [[Urbanizam|urbanizma]] od kasnog 19. vekavijeka.

* [[Elizejska polja|Champs-Élysées]] (''Elizejska polja'', 8. arondisman, desna obala) je bivše šetalište u parku iz 17. vekavijeka, kasnije adaptirano u aveniju, koje spaja trg Concorde i [[Slavoluk pobjede]]. Jedna od mnogih turističkih atrakcija i najveća trgovačka ulica u Parizu.

Tri najpoznatije pariške znamenitosti su katedrala iz 12. vekavijeka [[Notre-Dame]] na otoku [[Île de la Cité]], [[Napoleon Bonaparte|Napoleonski]] [[Slavoluk pobjede]] i [[Eiffelov toranj]] iz 19. vekvijeka. Eiffelov toranj bio je "privremena" konstrukcija [[Gustave Eiffel|Gustavea Eiffela]] za [[Exposition Universelle, Pariz 1889.|svjetsku izložbu 1889]], ali toranj nikada nije demontiran te je i danas trajni simbol Pariza. "Povijesna osovina" (''Axe historique'') niz je spomenika, zgrada i prolaza u skoro ravnoj liniji od centra grada prema zapadu: Niz spomenika započinje s [[Louvre]]om i nastavlja se kroz park Tuileries, Elizejska polja i Slavoluk pobjede na trgu Place de l'Étoile. Od 1960-ih, niz je produžen dalje na zapad do poslovne četvrti [[La Defense]] kojom dominira pravokutni ''[[Grande Arche]]''; ta četvrt sadrži većinu najviših zgrada u pariškoj urbanoj zoni. Muzej ''Invalides'' mjesto je pokapanja mnogih francuskih vojskovođa, uključujući [[Napoleon Bonaparte|Napoleona]], dok su u [[Panteon u Parizu|Panteonu]] pokopane mnoge francuske istaknute ličnosti. Bivši zatvor ''Conciergerie'', u doba francuske revolucije bio je mjesto zatočeništva mnogih istaknutih članova starog režima. Simbol revolucije također su dvije replike [[Kip slobode|Kipa slobode]] locirane na [[Ile des Cygnes]] na Seini i u parku Luxembourg. Palača Garnier, izgrađena u kasnom razdoblju [[Drugo Francusko Carstvo|drugog carstva]], sjedište je Pariške opere i baleta, dok je bivša palača [[Louvre]] danas jedan od najrenomiranijih muzeja na svijetu. [[Sorbonne]] je najpoznatiji dio pariškog univerziteta, baziranog u središtu latinske četvrti. Osim katedrale Notre Dame, drugi značajni crkveni objekti su [[Sainte-Chapelle]] iz 13. vekavijeka i [[Eglise de la Madeleine]].

Dva od najstarijih i najpoznatijih pariških parkova su Tuileries, kreiran u 16. vekuvijeku za palaču kraj Louvrea, i park Luxembourg na lijevoj obali Seine, još jedan bivši privatni vrt koji je pripadao dvorcu izgrađenom za [[Marija de Medici|Mariju de Medici]] 1612. Jardin des Plantes, kreiran za liječnika [[Luj XIII., kralj Francuske|Luja XIII]] Guya de La Brossea, kao uzgajalište ljekovitog bilja, bio je prvi pariški javni park.

Najveće pariške operne kuće su ''Opéra Garnier'' iz 19,. vekavijeka (historijska pariška opera), koja teži klasičnom repertoaru i suvremena ''Opéra Bastille'', s miješanim moderno-klasičnim programom. Sredinom 19. vekavijeka, bile su aktivne još dvije operne kuće: ''Opéra-Comique'' (koja postoji i danas) i ''Théâtre Lyrique'' (koja je u moderno doba promijenila profil i naziv u ''Théâtre de la Ville'').

Pariz je od 11. vekavijeka popularna destinacija za trgovce, studente i religiozna hodočašća, ali "turistička industrija" na velikoj skali započela je tek pojavljivanjem željeznice u 19. vekuvijeku, tj. s državnom organizacijom francuske željezničke mreže, s Parizom kao središtem od 1848. Među prvim pariškim atrakcijama za široke mase bile su već spomenute svjetske izložbe, koje su izvor mnogih pariških spomenika, posebno [[Eiffelov toranj|Eiffelovog tornja]] od 1889, koji su zajedno s uljepšanjima iz doba [[Drugo Francusko Carstvo|drugog carstva]], grad uvelike učinili atrakcijom kakva je poznata danas.

Pariška aglomeracija pokazala je stalan rast od kraja francuskih vjerskih ratova, kasnog 16. vekaavijeka, uz povremena opadanja za vrijeme [[Francuska revolucija|francuske revolucije]] i [[Drugi svjetski rat|drugog svjetskog rata]]. Prigradski razvoj novijih se godina ubrzao: s procjenom od ukupno 11.4 milijuna stanovnika 2005, regija [[Île-de-France]] pokazuje dvostruko veću stopu rasta u odnosu na 1990.<ref name="PARI36">{{cite web|publisher=Insee|url=http://www.insee.fr/fr/ffc/docs_ffc/IP061058.pdf |title="Enquêtes annuelles de recensement 2004 et 2005"}}</ref><ref name="PARI37">{{cite web|publisher=Insee|url=http://www.insee.fr/fr/ffc/docs_ffc/IP1000.pdf |title="Enquêtes annuelles de recensement: premiers résultats de la collecte 2004"}}</ref>

Prvi val međunarodne migracije prema Parizu započeo je najranije 1820. s dolaskom njemačkih seljaka koju su bježali od poljoprivredne krize u njihovoj matičnoj zemlji. Slijedilo je nekoliko valova imigracije koji se nadovezuju da danas: Talijani i srednjeeuropski Jevreji za vrijeme 19. vekavijeka, Rusi nakon [[Ruska revolucija|ruske revolucije]] 1917, Armenci u bijegu od [[Armenski genocid|genocida]] u Otomanskom carstvu, građani kolonija za vrijeme [[Prvi svjetski rat|prvog svjetskog rata]], i kasnije, Poljaci između dva rata, Španjolci, Talijani, Portugalci i sjeverni Afrikanci od 1950-ih do 1970-ih, sjevernoafrički Jevreji nakon nezavisnosti tih država, te od tada Afrikanci i Azijci.<ref name="PARI41">{{cite web|publisher=Cité Nationale de l'Histoire de l'Immigration |url=http://www.histoire-immigration.fr/index.php?lg=fr&nav=14&flash=0|title="Histoire de l'immigration en France"}}</ref>

U [[Srednji vijek|srednjevjekovno]] doba, Parizom je upravljala općina koju su birali trgovci, čiji je glavar bio predstojnik trgovaca. Osim što je regulirao gradski promet robom, predstojnik je bio odgovoran i za neke javne dužnosti kao nadgledanje gradskih zidina i čišćenje ulica. Kreiranje pariškog civilnog predstojnika u 13. vekuvijeku, znatno je smanjilo je dužnosti i ovlasti predstojnika trgovaca. Kao direktni predstavnik [[Francuski kralj|kralja]], u ulozi koja donekle podsjeća na prefekta kasnijih godina, predstojnik (''prévôt'') Pariza nadgledao je primjenu i izvršenje zakona i reda u gradu i okolnoj ''prévôté'' (okrugu) iz svog ureda u ''Grand Châtelet''. Mnoge ovlasti iz ureda oba predstojnika prebačene su nakon osnivanja 1667. na ured generalnog namjesnika policije. Stoljećima, ''prévôt'' i upravitelji Châteleta sukobljavali su se s ''Hôtel de Ville'' oko jurisdikcija; tj. s gradskom upravom koja je obuhvaćala i ''quartiniers'', od kojih svaki odgovoran za jednu od šesnaest četvrti (koje su bile podijeljene na četiri ''cinquantaines'', svaka sa svojim ''cinquantainier'', i dalje podijeljenih na ''dizaines'', kojima su upravljali ''dizainiers''):<blockquote>Svaki od tih ljudi bili su načelno izabrani od lokalnih buržuja. U svako doba, prema tome, 336 ljudi dijelilo je administrativnu odgovornost za čistoću i održavanje ulica, za javno zdravstvo, zakon i red. ''Quartiniers'' održavali su službene liste ''bourgeois de Paris'', lokalne izbore, mogli su nametnuti globe za prekršaje lokalnih propisa, a imali su i ulogu u poreznom sistemu. Sastajali su se u ''Hôtel de Ville'' radi vijećanja o pitanjima opće gradske važnosti i svake bi godine izabrali osam među "najistaknutijim stanovnicima četvrti", koji bi zajedno s drugim lokalnim službenicima birali gradski savjet.<ref>David Garrioch, ''The Making of Revolutionary Paris'' (University of California Press, 2002: ISBN 0-520-23253-4), p. 128-29.</ref></blockquote>

Iako su kroz 18. vekavijeka takvi izbori postali samo ceremonijalni, birajući kandidate koje je već izabrala kraljevska vlada, sjećanje na stvarnu općinsku neovisnost ostalo je snažno: "''Hôtel de Ville'' nastavio je biti značajan u savjesti buržujskih Parižana, s utjecajem znatno većim od stvarne uloge u upravi grada.<ref>Garrioch, ''The Making of Revolutionary Paris'', p. 132.</ref>

Premda je općinski savjet obnovljen 1834, većinu 19. i 20. vekavijeka, Pariz, zajedno s većim [[Francuski departmani|departmanom]] Seine, kojemu je tada centar, bio je pod direktnom kontrolom državnog prefekta Seine, nadležnog za generalne poslove; Državni prefekt policije bio je nadležan za policiju u istoj jurisdikciji. Osim u nekoliko kratkih slučajeva, grad nije imao gradonačelnika do 1977, te je pariška policijska prefektura i danas pod državnom kontrolom.

U ranom 9. vekuvijeku, car [[Bata Mare]] naložio je svim crkvama da daju poduke u čitanju, pisanju i baznoj aritmetici svojim župama, i katedralama da udjeljuju više obrazovanje u razvijenijim vještinama jezika, [[Fizika|fizike]], [[Glazba|glazbe]] i [[Teologija|teologije]]; u to doba, Pariz već je bio jedan od glavnih biskupskih gradova, te se započinjao uzdizati kao školsko središte. Do ranog 13. vekavijeka, škola katedrale [[Katedrala Notre-Dame u Parizu|Notre-Dame]] imala je mnoge čuvene učitelje, ali kontroverzna učenja nekih od njih dovela su do stvaranja odvojenog univerziteta Sainte-Genevieve na lijevoj obali, koji je postao središte pariške školske latinske četvrti, napoznatije po univerzitetu [[Sorbonne]].

Dvanaest vekovavjekova kasnije, obrazovanje u pariškoj regiji ([[Pokrajine Francuske|regija]] ''[[Île-de-France]]'') zapošljava približno 330,000 ljudi, od kojih su 170,.000 profesori i učitelji za približno 2.9 miliona učenika i studenata u 9,000 osnovnih, srednjih, viših škola i obrazovnih ustanova.<ref name="PARI44">{{cite web|publisher=La Préfecture de la Région d'Ile-de-France|url=http://www.idf.pref.gouv.fr/donnees/enseignement.htm|title=L'enseignement}}</ref>

Katedrala [[Katedrala Notre-Dame u Parizu|Notre-Dame]] bila je prvi centar višeg obrazovanja prije osnivanja [[Sorbonne|pariškog univerziteta]]. Kralj [[Filip II., kralj Francuske|Filip II]] sveučilišta je godine 1200. ovlastio kao društva koja su svojim učiteljima i sudentima dozvoljavala samostalno djelovanje neovisno o kruni i porezima. U to doba, mnoga predavanja održavana su na otvorenom. Studenti i učitelji od izvan Pariza, odsjedali bi u hostelima, ili u koledžima, stvorenim za ''boursiers'' došle izdaleka. Čuven već u 13. vekuvijeku, pariški univerzitet imao je studente iz cijele Europe. Pariški [[Skolastika|skolastički]] centar na lijevoj obali, nazivan "Latinska četvrt" jer su učenja tada održavana na latinskom, reorganizirati će se oko koledža kojeg je 1257. osnovao [[Robert de Sorbon]], ''College de Sorbonne''. Pariški je univerzitet u 19. vekuvijeku imao šest fakulteta: pravo, nauku, medicinu, farmaceutiku, književnost i teologiju. Nakon studentskih nemira 1968, provedena je opsežna reforma pariškog univerziteta, u nastojanju da se rasprši centralizirana studentska masa. Iduće godine, bivši jedinstveni pariški univerzitet podijeljen je na 13 autonomnih univerziteta (od "Paris I" do "Paris XIII") lociranih po cijelom gradu i predgrađima. Svaki od tih univerziteta naslijedio je samo neke od odjela starog univerziteta, te nisu opća sveučilišta. Paris I, II, V, i X, naslijedili su pravo, Paris V medicinu, Paris VI i VII naučne odjele, itd.

Pariški prometni sistem izgrađivan je kroz vekovevjekove te se i danas obnavlja i nadopunjuje. ''Syndicat des transports d'Île-de-France'', (udruženje transporta regije Île-de-France) bivši ''Syndicat des transports parisiens'' (STP), nadgleda tranzitnu mrežu u regiji.<ref name="PARI50">{{cite web|publisher=Syndicat des Transports d'Ile-de-France (STIF)|url=http://www.stif-idf.fr|title="Le web des voyageurs franciliens"}}</ref>

[[Pariški metro|Metro]] je najznačajniji pariški prevozni sistem. Sustav,Sistem ssa 300 stanica (384 zaustavljanja) povezanih s 214 km tračnica sadrži 16 linija, označenih brojevima od 1 do 14, s dvije manje linije 3bis i 7bis, tako nazvanih jer su izvorno bile odvojci svojih originalnih linija. Oktobra-Listopada 1998, otvorena je nova linija 14, nakon 70-godišnje pauze u otvaranju potpuno novih linija metroa. Radi kratkih distanci među stanicama u mreži metroa, linije su prespore da bi mogle biti produžene dalje u predgrađa, kao i u slučaju mnogih drugih gradova. U skladu s time, dodatna željeznička mreža ''RER'', otvarana je od 1960-ih radi povezivanja udaljenijih zona urbanog područja, koja se sastoji u integraciji suvremenog metroa u središtu grada i ranije postojećih

Grad je također i najznačajnije središte francuske mreže [[autocesta]], te je opkoljen s tri kružne autoceste: ''Périphérique'', koja prati približnu putanju fortifikacija Pariza iz 19. vekavijeka, autocesta A86 u unutarnjim predgrađima i ''Francilienne'' u vanjskim predgrađima. Pariz

U svojoj ranoj historiji Pariz je za vodoopskrbu imao samo rijeke [[Seine]] i [[Bievre]]. Kasniji oblici navodnjavanja bili su rimski akvedukt iz 1. vekavijeka iz Wissousa (kasnije napušten); izvori s desne obale od kasnog 11. vekavijeka; od 15. vekavijeka, akvedukt izgrađen približnom putanjom napuštenog rimskog akvedukta; i od 1809. kanal ''l'Ourcq'', koji Pariz opskrbljuje vodom iz manje zagađenih rijeka sjeveroistočno od [[Glavni grad|glavnog grada]]. Svoj prvi stalni i obilni izvor vode, Pariz je dobio tek kasnog 19. vekavijeka: od 1857, civilni inženjer [[Eugene Belgrand]], pod prefektom [[Napoleon III.|Napoleona III]] [[Georges-Eugène Haussmann|baronom Haussmannom]], nadgledao je izgradnju niza novih akvedukata koji su doveli vodu iz izvora s lokacija posvuda oko grada u nekoliko rezervoara izgrađenih na najvišim elevacijama grada, Od tada, novi sustav rezervoara postao je glavni izvor pitke vode u Parizu, dok se ostaci starog sustava, crpljeni iz nižih nivoa istih rezervoara, koriste za čišćenje ulica.

Pariz ima oko 2,400 km podzemnih prolaza namjenjenih odvodu otpadnih voda.<ref name="PARI51">{{cite web|publisher=Mairie de Paris |url=http://www.paris.fr/portail/Environnement/Portal.lut?page_id=1313&document_type_id=5&document_id=2158&portlet_id=3139|title="Les égouts parisiens"}}</ref> Većina ih datira s kraja 19. vekavijeka, kao posljedica kombiniranih planova prefekta Haussmanna i inženjera Belgranda na poboljšanju tada vrlo nezdravih uvjeta u gradu. Stalno održavani od same izgradnje, samo manji postotak mreže pariških kanala zahtjevao je potpunu obnovu. Cijelom mrežom kanala i kolektora od kraja 20. stoljeća upravlja [[Računalo|kompjutorizirani]] sustav, poznat po akronimu "G.A.AS.PAR", koji kontrolira svu vodenu distribuciju u Parizu, te čak i protok rijeke Seine kroz glavni grad.

[[Kategorija:Pariz| Pariz]]