Sporazum u Apameji – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m robot Dodaje: el:Συνθήκη της Απάμειας |
Nema sažetka izmjene |
||
Red 4:
Rimska država, pak, nije neposredno profitirala od ovog sporazuma. Teritorije kojih se odrekao Antioh je preuzeo [[pergam]]ski kralj [[Eumen II]], čija je država otada služila kao svojevrsna tampon-zona kojom se štitila rimska interesna sfera u [[Grčka|Grčkoj]]. Usprkos tome, Rim je ovim sporazumom započeo stvarati svoju hegemoniju nad istočnim dijelom [[Mediteran]]a.
==Sporazum Filipa V i Antioha III==
Nakon mira u Feniki 205. godine kojim je završen [[Prvi makedonski rat]], [[Filip V Makedonski|Filip V]], [[antička Makedonija|makedonski]] kralj, bio je primoran da se odrekne hegemonije nad [[Antička Grčka|Grčkom]], pa je svoju pažnju usmerio ka istoku. Godine 203. on je sklopio savez sa [[Antioh III Veliki|Antiohom III]], [[Seleukidsko carstvo|seleukidskim]] vladarem o podeli [[Ptolomejski Egipat|egipatskih poseda]]. Naime u Egiptu je tada bilo anarhično stanje uslovljeno smrću kralja [[Ptolomej VI Filopator|Ptolemeja IV Filopatora]], a ne prestolu se nalazio maloletni [[Ptolemej V Epifan]]. Dva vladara su pokušala da iskoriste ovakvu situaciju i zauzmu posede mladog kralja. Filip je trebalo da zauzme [[Egejsko more]], [[Karija|Kariju]] i [[Samos]], dok je Antioh planirao da zaposedne [[Koilesirija|Koilesiriju]] (Južnu Siriju) i [[Fenikija|Fenikiju]].
==Drugi makedonski rat (200-197)==
{{main|Drugi makedonski rat}}
Ugovor između Filipa i Antioha nije bio čvrst, čak šta više bio je veoma labilan i predstavljao u stvari samo jednu diplomatsku igru. Saveznici se nisu pomagali međusobno , a sam [[Polibije]] svedoči da su čak i izdavali jedan drugog. Dok je Antioh postepeno osvajao [[Koilesirija|Koilesiriju]], Filip je osvajao gradove po [[Hersones Trački|Hersonesu Tračkom]] i pustošio i pljačkao [[Pergamsko kraljevstvo|pergamske]] i [[Karija|karske]] gradove pod vlašću Rodosa. Filip je nakon ovoga upao u [[Atika|Atiku]] sa ciljem da je opustoši. Udruženi [[Pergam]], Rodos, [[Vizant]] i [[Antička Atina|Atina]] zatražili su pomoć od Rimske republike koja je to oberučke prihvatila. Tako je otpočeo [[Drugi makedonski rat]] u kome su pomenute države i gradovi predvođeni Rimom ratovali protiv Filipa V. Ovaj rat je završen [[197. p. n. e.]] kada je Filip poražen od strane Rimljana u [[bitka kod Kinoskefale|bici kod Kinoskefale]]. Filip je primoran na mir, po kome je Makedonija vraćena u okvire svojih starih granica. Rimski vojskovođa [[Tit Flaminin]] proglasio je [[196. p. n. e.]] godine slobodu Grčke. Ovim ratom iz igre je izbačen jedan značajan igrač, makedonski kralj Filip V. Ostao je međutim Antioh III Veliki.
==Sirijski rat==
Antioh je vešto koristio Drugi makedonski rat i zauzetost Rima postepeno proširujući teritoriju pod svojom kontrolom. Najpre je osvojio posede [[Ptolomejski Egipat|Ptolemejevaca]] u Siriji, zatim u [[Mala Azija|Maloj Aziji]], a onda je prešao na [[Helespont]] i na evropskoj obali počeo da zauzima gradove koje je Filip bio osvojio i koji su bili proglašeni za samostalne. To ga je dovelo u sukob sa Rimljanima. Nesporazumi su pokušali da se prevaziđu sastankom u [[Lizimahija|Lizimahiji]] između rimskih poslanika i Antioha. Antioh je odbio rimski predlog da vrati osvojene gradove egipatskom kralju, a s druge strane nije želeo ni da napusti osvojene grčke gradove. Pored ovoga, Antioh je pružio utočište starom rimskom neprijatelju [[Hanibal]]u (koji je 195. godine pobegao iz [[Kartagina|Kartagine]]), što je bio još samo jedan razlog za sukob sa Rimljanima. Ratne operacije otpočele su 192. godine Antiohovim iskrcavanjem u Grčkoj. Međutim na njegovu stranu stali su samo [[Etolski savez|Etolci]] koji su ga i pozvali u Grčku i još neki manji gradovi. Ahajci su stali na stranu Rima, a pomoć su im pružili i Rodos i Pergam. Konzul [[Manije Acilije Glabrion]] porazio je Antioha u [[bitka kod Termopila|bici kod Termopila]] 191. godine p.n e. Uskoro je Antioh pritisnut od strane rimskih trupa morao da napusti Grčku, a ratne operacije prenete su u Aziju. 190. godine u Aziju je stigao [[Lucije Kornelije Scipion]] sa bratom [[Publije Kornelije Scipion|Publijem]]. Njih dvojica do nogu su potukla Antioha u [[bitka kod Magnezija|bici kod Magnezije]] 190. godine, što je zapravo i odlučilo rat. Antioh je bio u potpunosti poražen, a maloazijski gradovi su mu otkazali poslušnost. Publije Scipion odredio je uslove za mir i poslao ih u Rim na potvrdu [[Rimski senat|Senatu]].
==Mirovni sporazum==
Mir je konačno zaključen u sirijskom gradu [[Apameja|Apameji]] [[188. p. n. e.]] Njegovi uslovi malo su odstupali od Scipionovog diktata. Antioh je trebalo da se povuče iz dela Male Azije severno od planine [[Taur]] i da u roku od 12 godina isplati Rimu kontribuciju u visini od 15.000 talenata, a pergamskom kralju [[Eumen II|Eumenu II]] 400 talenata; ; Antiohova pomorska sila svedena je na svega 10 lađa, a obavezao se da neće držati slonove i koristiti ih za rat. Seleukidski vladar morao je da preda sve rimske neprijatelje, među kojima i Hanibala, i 20 talaca, među kojima se našao i njegov najmlađi sin Antioh. Kada je čuo za to Hanibal je pobegao u [[Bitinija|Bitiniju]], a kad ga je bitiniski kralj izdao, Hanibal je izvršio samoubistvo ispivši otrov 183. godine p. n. e. Nakon ovog mira Rimljani nisu stekli nikakve teriotorijalne dobitke, iako su svakako bili najzaslužniji za pobedu nad Antiohom. Međutim znatno su svoju teritoriju proširili saveznici Rima, Pergam i Rodos. Antiohovi maloazijski posedi podeljeni su između ove dve države. Rodos je dobio neka zemljišta u Maloj Aziji, a Pergam je kao veran rimski saveznik proširio svoje teritorije na sledeće oblasti: [[Frigija|Frigiju]], [[Lidija (kraljevina)|Lidiju]], [[Likija|Likiju]], [[Pisidija|Pisidiju]] i [[Pamfilija|Pamfiliju]], dostigavši tako svoj najveći teriotrijalni opseg u istoriji postojanja Pergamskog kraljevstva. Neki maloazijski gradovi bili su proglašeni za slobodne. S druge strane Antiohovi maloazijski saveznici ([[Galatija]], [[Kapadokija]]) bili su poniženi i oslabljeni. U Galatiju je npr. još pre zaključenja mira poslata jedna ekspedicija koja je opljačkala zemlju i odnela bogat plen.
==Posledice Sirskog rata i Apamejskog mira==
Antiohov poraz i ponižavajući mir u Apameji imali su i svoju neposrednu posledicu - došlo je do antihelenističke reakcije i nemira u istočnim provincijama. [[Jermenija]] i [[Sofena]] proglasili su svoju nezavisnost, a [[Artaksija]] i [[Zarijadres]], stratezi do tada verni Antiohu uzeli su kraljevske titule. Oblasti s one strane reke [[Tigar (reka)|Tigra]] su izgubljene. Antioh je tešku situaciju pokušao da razreši pohodom na Istok u kome bi obnovio svoju vlast i istovremeno skupio novac za kontribuciju koju je prema Apamejskom miru bio dužan da isplati Rimljanima. Ovaj pohod završio se katastrofalno po Antioha, poginuo je pri pokušaju da opljačka [[Bel]]ov hram u Elimeji 187. godine p.n.e. Moć seleukidske države polako se gasila, a to je naročito bilo vidljivo deceniju i po posle Antiohove smrti kada je pod vlašću energičnog kralja [[Mitridat I|Mitridata I]] (171-138) počela da jača [[Partijsko carstvo|parćanska država]]. Partija je postepeno postajala jedna od najačih istočnih država, zamenivši na tom mestu monarhiju Seleukida.
S druge strane u Maloj Aziji stvoreno je snažno uporište rimske države, koje se najbolje ogledalo u teritorijalno povećanoj i osnaženoj Pergamskoj kraljevini koja je u stvari postala neka vrsta tampon-zone prema seleukidskoj državi. Antihelenistička reakcija zahvatila je i unutrašnje oblasti države Seleukida. U [[Judeja|Judeji]] je od 166-164. p. n. e. vođen oslobodilački rat pod vođstvom [[Makabej]]a koji se završio pobedom ustanika i obnavljanjem samostalne Judejske kraljevine. Sve ovo bilo je podržano od strane Rima koji je priznao samostalnost Judeje i uspstavio prijateljske veze sa njenim vladarima. Rimska država počela se sve više uplitati u politički život helenističkih zemalja, gde je sve više predstavljala glavnog arbitra i vodila odlučujuću reč.
==See also==
| |||