Wikipedija

Parlament Ujedinjenog Kraljevstva – razlika između verzija

Interaktivna pretraga historije
Novija izmjena →
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
VizualnoWikitekst
n / č i kvalitetom broj 1 a ne samo kvantitetom
 
formatiranje
Red 29:
| datum_izbora3 = [[22. jun]] [[2009]].
| zastupnici = 1,429<br/> 779 [[Dom lordova]]<br/>650 [[Britanski Dom komuna|Dom komuna]]
| struktura1 = [[datoteka:House of Lords current.svg|260px]]<br/>[[datoteka:House of Commons current.svg|260px]]
| struktura1_rez = 260px
| struktura2 = House of Commons current.svg
| struktura1_alt =
| struktura2_rez = 260px
| političke_grupe1 =
| odbori1 =
Linija 45 ⟶ 46:
| fusnote =
}}
'''Parlament Ujedinjenog Kraljevstva''' ([[engleski]]: ''Parliament of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland'') orginalno je bio [[zakonodavna vlast|zakonodavna]] [[skupština]] [[Engleska|Engleske]], [[Škotska|Škotske]] i [[Sjeverna Irska|Irske]], a nakon tog Velike Britanije i [[UK|Ujedinjenog Kraljevstva]].<ref name=par/>
 
[[zakonodavna vlast|zakonodavna]] [[skupština]] [[Engleska|Engleske]], [[Škotska|Škotske]] i [[Sjeverna Irska|Irske]], a nakon tog Velike Britanije i [[UK|Ujedinjenog Kraljevstva]].<ref name=par/>
Britanski parlament se često zove - '''Majkom svih parlamenata''', zbog tog što su brojni parlamenti po svijetu, a naročito u državama [[Commonwealth]]a, uređeni su po njegovom modelu.<ref name=par/>▼
 
▲Britanski parlament se često zove - '''Majkom svih parlamenata''', zbog tog što su brojni parlamenti po svijetu, a naročito u državama [[Commonwealth]]a, uređeni su po njegovom modelu.<ref name=par/>
== Struktura ==
Na čelu parlamenta Ujedinjenog Kraljevstva nalazi se [[monarh]], trenutačno je to [[Elizabeta II]]. Iako je njena vlast danas manje više ceremonijalna, ipak ona donosi odluke na prijedlog premijera i drugih ministara, koji su potčinjeni domovima parlamenta.
 
ceremonijalna, ipak ona donosi odluke na prijedlog premijera i drugih ministara, koji su potčinjeni domovima parlamenta.
Pored [[monarh]]a parlament tvore [[Dom lordova|Dom lordova (Gornji dom]] ([[engleski|engl]]:. House of Lords) i [[Britanski Dom komuna|Dom komuna (Donji dom)]]([[engleski|engl]]:. House of Commons) koji su odvojeni jedan od drugog tako da nitko ne može istovremeno biti član Doma lordova i Doma komuna.▼
 
▲Pored [[monarh]]a parlament tvore [[Dom lordova|Dom lordova (Gornji dom]] ([[engleski|engl]]: House of Lords) i [[Britanski Dom komuna|Dom komuna (Donji dom)]]([[engleski|engl]]: House of Commons) koji su odvojeni jedan od drugog tako da nitko ne može istovremeno biti član Doma lordova i Doma komuna.
=== Dom lordova (Gornji dom) ===
{{main|Dom lordova}}
Red 62:
|publisher = Parliament UK
|language = engleski
|accessdate = 29. 09. 2014}}</ref> od kojih su 92 nasljedni, a ostali doživotni [[lord]]ovi, oni su [[lord]]ovi parlamenta, a dijele se na Duhovne lordove (dva nadbiskupa i 24 biskupa) i svjetovne lordove. Svi lordovi zasjedaju i glasaju zajedno u Domu lordova. Lordovi parlamenta po zakonu ne mogu glasati na izborima za Dom komuna, a monarh po običaju ne glasa, iako za to nema zakonskog ograničenja.
|accessdate = 29. 09. 2014}}</ref>
 
od kojih su 92 nasljedni, a ostali doživotni [[lord]]ovi, oni su [[lord]]ovi parlamenta, a dijele se na Duhovne lordove
(dva nadbiskupa i 24 biskupa) i svjetovne lordove. Svi lordovi zasjedaju i glasaju zajedno u Domu lordova.
Lordovi parlamenta po zakonu ne mogu glasati na izborima za Dom komuna, a monarh po običaju ne glasa, iako za to nema zakonskog ograničenja.
=== Dom komuna (Donji dom) ===
{{main|Britanski Dom komuna}}
[[Britanski Dom komuna|Dom komuna]] ima 647 izabranih zastupnika ([[engleski|engl]]: Members of Parliament, [[akronim]]: MP)<ref name=parl> {{cite web
<ref name=parl> {{cite web
|url =http://www.parliament.uk/mps-lords-and-offices/mps/
|title = ''MPs''
Linija 76 ⟶ 73:
|accessdate = 29. 09. 2014}}</ref>
 
Oni se biraju na parlamentarnim izborima, svake pete godine, kandidati se natječu u svom izbornom okrugu ([[engleski|engl]]: Constituency) a pobjeđuje onaj koji ima glas više (sistem - ''First-Past-the-Post''). Glasačko pravo imaju svi punoljetni građani, državljani Ujedinjenog Kraljevstva i državljani [[Sjeverna Irska|Irske]] i zemalja [[Commonwealth]]a koji imaju stalno prebivalište u Ujedinjenom Kraljevstvu.
 
Glasačko pravo imaju svi punoljetni građani, državljani Ujedinjenog Kraljevstva i državljani [[Sjeverna Irska|Irske]] i zemalja [[Commonwealth]]a koji imaju stalno prebivalište u Ujedinjenom Kraljevstvu.
== Struktura ==
Na čelu svakog od 2 doma parlamenta je vlastiti predsjedavajući, kog zovu -govornik (Speaker (govornik), sve do [[2005]]. na čelu Doma lordova bio je Lord kancelar (Lord Chancellor), koji je uz to bio predsjednik suda i član [[Vlada Ujedinjenog Kraljevstva|vlade]]. [[Zakon]]om o [[ustav]]noj reformi iz [[2005]]. predsjedavajući Doma lordova postao je Lord Speaker (govornik).<ref name=kay/>
 
[[Zakon]]om o [[ustav]]noj reformi iz [[2005]]. predsjedavajući Doma lordova postao je Lord Speaker (govornik).<ref name=kay/>
Dom komuna ima pravo sam izabrati svog presjedavajućeg - govornika (Speaker), iako je za njegovo formalno imenovanje potrebna potvrda monarha, što je čista formalnost. On ima tri zamjenika koji se nazivaju predsjednik, prvi zamjenik predsjednika i drugi zamjenik predsjednika.▼
 
U oba doma se odlučuje vrlo staromodno -staromodnim usmenim glasanjem, odobravajući sa '''Aye''' (da) ili '''Nay''' (ne) u Domu komuna, ili sa '''Content''' (suglasan) i '''Not-Content''' (nezadovoljan) u Domu lordova, nakon kojeg predsjedavajući objavljuje rezultat glasanja.▼
▲Dom komuna ima pravo sam izabrati svog presjedavajućeg - govornika (Speaker), iako je za njegovo formalno imenovanje potrebna potvrda monarha, što je čista formalnost. On ima tri zamjenika koji se nazivaju predsjednik, prvi zamjenik predsjednika i drugi zamjenik predsjednika.
 
▲U oba doma se odlučuje vrlo staromodno - usmenim glasanjem, odobravajući sa '''Aye''' (da) ili '''Nay''' (ne) u Domu komuna, ili sa '''Content''' (suglasan) i '''Not-Content''' (nezadovoljan) u Domu lordova, nakon kojeg predsjedavajući objavljuje rezultat glasanja.
== Način rada ==
Svaka sjednica parlamenta otvora se govorom monarha u Domu lordova uz prisutnost članova Doma komuna. Ceremonijalni govor
Linija 92 ⟶ 89:
|publisher = Encyclopædia Britannica
|language = engleski
|accessdate = 29. 09. 2014}}</ref>
[[datoteka:House of Commons Microcosm.jpg|thumb|right|300px|<center>Ilustracija zasjedanje [[Britanski Dom komuna|Doma komuna]]]]
Parlament Ujedinjenog Kraljevstva donosi zakone ([[engleski|engl]]: acts), s tim da se neki zakoni provode na cijeloj teritoriji Ujedinjenog Kraljevstva (uključujući i [[Škotska|Škotsku]]), ali otkako ona ima vlastiti parlament, brojni zakoni se ne provode na njenoj teritoriji.
(uključujući i [[Škotska|Škotsku]]), ali otkako ona ima vlastiti parlament, brojni zakoni se ne provode na njenoj teritoriji.
 
Zakonske prijedloge zvane - '''Bill''' mogu predlagati svi zastupnici Gornjeg i Donjeg doma, ali ih u najvećem broju slučajeva predlažu vladini ministri. Zakonski predlog koji predlaže ministar zove se '''Government Bill''', a zakonski prijedlog koji predlaže zastupnik nekog doma '''Private Member’s Bill'''. Zakonski prijedlozi se razlikuju i po svom sadržaju, dobar broj zakonskih prijedloga koji se tiču cijelog društva zovu se ''Public Bills'', dok se oni koji se tiču pojedinih društvenih skupina nazivaju ''Private Bills'', a oni koji obuhvaćaju velik dio društva ''Hybrid Bill''.
se - '''Public Bills''', dok se oni koji se tiču pojedinih društvenih skupina nazivaju - '''Private Bills''', a oni koji obuhvaćaju velik dio društva - '''Hybrid Bill'''.
 
Svaki zakonski prijedlog se pretresa u nekoliko čitanja, s tim da je prvo čitanje - čista formalnost. Procedura donošenja zakona otvara se nakon drugog čitanja, kad domovi mogu glasati za odbacivanje prijedloga, ali se prijedlozi zakona koje podnose vladini ministri rijetko odbacuju.
 
Nakon pretresanja u oba doma i podnošenja [[amandman]]a, slijedi treće čitanje - prijedloga novog zakona. Dom komuna ne podnosi nove amandmane i usvaja cijeli zakonski prijedlog. Ali Dom lordova ima pravo da podnese još amandmana i na kraju da glasa o zakonskom prijedlogu. Ukoliko je prijedlog usvojen od strane oba doma šalje se na potpis monarhu, a ukoliko nije biva odbačen.
zakonski prijedlog. Ali Dom lordova ima pravo da podnese još amandmana i na kraju da glasa o zakonskom prijedlogu. Ukoliko je prijedlog usvojen od strane oba doma šalje se na potpis monarhu, a ukoliko nije - odbacuje se.
 
Zakone koji se tiču [[budžet]]a i financija može predlagati samo [[Britanski Dom komuna|Dom komuna (House of Commons)]], dok [[Dom lordova|Dom lordova (House of Lords)]] nema te ovlasti.
 
Posljednja etapa usvajanja nekog zakonskog predloga je dobijanje [[monarh]]ove saglasnosti, koju on teoretski nemora dati, ali se u novije doba to nije nikad dogodilo.
 
== Historija==
Današnji parlament vuče svoju genezu iz [[13. vijek]]a, u vrijeme kad su [[šerif]]i engleskih grofovija poslali svoje [[vitez]]e da pruže [[kralj]u savjete o tadašnjim financijskim problemima. Međutim, kralju nisu trebali nikakvi viteški savjeti, već njihov pristanak za nove poreze. Kasnije tokom [[13. vijek]]a, [[kralj [[Edward I od Engleske|Edward I.]] ([[1272]].-[[1307]].) ustalio je praksu zajedničkih sastanaka svojih dviju savjeta: Magnum Conciliuma (Velikog savjeta), u kom su bili [[pravo|pravni]] i [[crkva|crkveni]] velikodostojnici i Curie Regis (Kraljevog suda), manjeg tijela poluprofesionalnih savjetnika. Sjednice Curie Regis vremenom su nazvane ''concilium regis in parliamento'' (Kraljev savjet u parlamentu). On je rješavao pravosudne probleme, koje nisu mogli riješiti redovni sudovi osnivani još u [[12. vijek]]u. Članovi Curie Regis, iako velikaši, često su ostajali dovršiti poslove, i nakon što su ostali [[feud]]alci otišli kućama jer sjednice parlamenta nisu bile službeno završene sve dok se nisu ostvarili zadaci. Na otprilike jednoj od sedam takvih sjednica Edward bi slijedivši tradiciju svog oca, okupio viteze iz tadašnjih okruga, predstavnike [[grad]]ova da se susretnu sa velikašima.<ref name=par/>
Današnji parlament vuče svoju genezu iz [[13. vijek]]a, u vrijeme kad su [[šerif]]i engleskih grofovija poslali svoje [[vitez]]e da pruže [[kralj]u savjete o
tadašnjim financijskim problemima. Međutim kralju, nisu trebali nikakvi viteški savjeti, već njihov pristanak za nove poreze.
Kasnije tokom [[13. vijek]]a, [[kralj [[Edward I od Engleske|Edward I.]]
([[1272]].-[[1307]].) ustalio je praksu - zajedničkih sastanaka svojih dviju savjeta: Magnum Conciliuma (Velikog savjeta), u kom su bili [[pravo|pravni]] i
[[crkva|crkveni]] velikodostojnici i Curie Regis (Kraljevog suda), manjeg tijela poluprofesionalnih savjetnika. Sjednice Curie Regis vremenom su
nazvane - concilium regis in parliamento (Kraljev savjet u parlamentu). On je rješavao pravosudne probleme, koje nisu mogli riješiti redovni sudovi
osnivani još u [[12. vijek]]u. Članovi Curie Regis iako velikaši, često su ostajali dovršiti poslove, i nakon što su ostali [[feud]]alci otišli kućama, jer
sjednice parlamenta nisu bile službeno završene, sve dok se nisu ostvarili zadatci.
Na otprilike jednoj od sedam takvih sjednica - Edward bi slijedivši tradiciju svog oca, okupio viteze iz tadašnjih okruga, predstavnike [[grad]]ova da
se susretnu sa velikašima.<ref name=par/>
 
Parlament sazvan [[1295]]., poznat kao Model parlament, danas se uzima za prvi reprezentativni parlament. U njegovom sastavu su po prvi put bili i predstavnici nižeg svećenstva, po dva viteza iz svake grofovije, po dva stanovnika iz svake općine i po dva građanina iz svih gradova. Početkom [[14. vijek]]a ustalila se praksa raspravljanja u dva odvojena doma, u jednom se okupljalo visoko [[plemstvo]]; [[lord]]ovi duha (Lords Spiritual; [[nadbiskup]]i, [[biskup]]i, [[opat]]i, [[prior]]i) i veliki zemljoposjednici (Lords Temporal), a u drugom vitezi i građanstvo. Iz tog su se profilirali današnji [[Dom lordova|Gornji (House of Lords)]] i [[Britanski Dom komuna|Donji dom (House of Commons)]]<ref name=kay> {{cite web
Početkom [[14. vijek]]a ustalila se praksa raspravljanja u dva odvojena doma, u jednom se okupljalo visoko [[plemstvo]]; [[lord]]ovi duha (Lords Spiritual; [[nadbiskup]]i, [[biskup]]i, [[opat]]i, [[prior]]i) i veliki zemljoposjednici (Lords Temporal), a u drugom vitezi i građanstvo. Iz tog su se profilirali današnji [[Dom lordova|Gornji (House of Lords)]] i [[Britanski Dom komuna|Donji dom (House of Commons)]]<ref name=kay> {{cite web
|url =http://www.parliament.uk/business/lords/lords-history/history-of-the-lords/
|title = ''History of the House of Lords''
|publisher = Parliament UK
|language = engleski
|accessdate = 29. 09. 2014}}</ref>, iako su to bila, strogo gledajući zapravo tri doma (što su i danas). Na jednoj strani bio je [[kralj]] sa svojim ministrima, i ta dva doma.
gledajući zapravo tri doma (što su i danas). Na jednoj strani bio je [[kralj]] sa svojim ministrima, i ta dva doma.
 
U [[15. vijek]]u ustalila se praksa za kraljeva iz [[dinastija|dinastije]] [[Lancaster (dinastija)|Lancaster]], regrutiranja savjetnika i ministara iz [[Dom lordova|Doma Lordova]], dok se kasnije za [[Tudor (dinastija)|Dinastije Tudor]], razvila obrnuta praksa, razmještanja članova kraljeva [[Tajni savjet Ujedinjenog Kraljevstva|Tajnog savjeta]] (Privy Council) koji nisu bili [[lord]]ovi po [[Britanski Dom komuna|Donjem domu]]. Kako je već od [[14. vijek]]a postignuta veća kohezija - [[Tajni savjet Ujedinjenog Kraljevstva|Tajnog savjeta]] koji se bavio [[pravo|pravnim]] problemima, parlament se gotovo prestao baviti time, ali je zato pojačao svoju [[zakonodavna vlast|zakonodavnu]] aktivnost, ne čekajući kao dotad kralja da on nešto predloži, nego samostalno nudeći takozvane peticije '''bills''', zapravo prijedloge zakona, koje bi predlagale pojedine grupe zastupnika. Na kraju kad se s tim suglasio i sam kralj, to je postao parlamentarni akt (novi zakon). Za vladavine [[Henry VI od Engleske|Henrya VI]] ([[1422]].-[[1461]]., [[1470]].-[[1471]]) ustalila se praksa da novi zakon moraju potvrditi (izglasati) oba doma. Još za [[Tudor (dinastija)|Tudora]], [[kralj]]evi su mogli samostalno donositi zakone [[dekret]]ima, ali su su rijetko posezali za tim nepopularnim mjerama, pa se većina političkih promjena odvijala u parlamentu.<ref name=par/>
U [[15. vijek]]u ustalila se praksa za kraljeva iz [[dinastija|dinastije]] [[Lancaster (dinastija)|Lancaster]], regrutiranja savjetnika i ministara iz
[[Dom lordova|Doma Lordova]], dok se kasnije za [[Tudor (dinastija)|Dinastije Tudor]], razvila obrnuta praksa, razmještanja članova kraljeva
[[Tajni savjet Ujedinjenog Kraljevstva|Tajnog savjeta]] (Privy Council) koji nisu bili [[lord]]ovi po [[Britanski Dom komuna|Donjem domu]].
Kako je već od [[14. vijek]]a postignuta veća kohezija - [[Tajni savjet Ujedinjenog Kraljevstva|Tajnog savjeta]] koji se bavio [[pravo|pravnim]]
problemima, parlament se gotovo prestao baviti time, ali je zato pojačao svoju [[zakonodavna vlast|zakonodavnu]] aktivnost, ne čekajući kao dotad kralja
da on nešto predloži, nego samostalno nudeći takozvane peticije '''bills''', zapravo prijedloge zakona, koje bi predlagale pojedine grupe zastupnika.
Na kraju kad se s tim suglasio i sam kralj, to je postao parlamentarni akt (novi zakon). Za vladavine [[Henry VI od Engleske|Henrya VI]]
([[1422]].-[[1461]]., [[1470]].-[[1471]]) ustalila se praksa da novi zakon moraju potvrditi (izglasati) oba doma. Još za [[Tudor (dinastija)|Tudora]],
[[kralj]]evi su mogli samostalno donositi zakone [[dekret]]ima, ali su su rijetko posezali za tim nepopularnim mjerama, pa se većina
političkih promjena odvijala u parlamentu.<ref name=par/>
 
Parlament je [[1430]]. podijelio izborne jedinice [[Britanski Dom komuna|Doma komuna]] na grofovije i rajone. Jedino muškarci koji su imali imovinu od najmanje 40 [[šiling]]a mogli su glasati na izborima. Pa su zbog tog načina biranja, zastupnici u tadašnjem Domu komuna, bili svi odreda vrlo bogati, i nisu bili plaćeni za posao u parlamentu. U to vrijeme se tražilo da zastupnik iz grofovije ima godišnji prihod od najmanje 600 [[Britanska funta|£]], a zastupnik nekog rajona 300 £. Tako da je vrlo malo ljudi moglo glasati, pa su neki zastupnici izabrani sa svega desetak glasova, ti šuplji okruzi su eliminirani Zakonom iz [[1832]]. godine.
od najmanje 40 [[šiling]]a mogli su glasati na izborima. Pa su zbog tog načina biranja, zastupnici u tadašnjem Domu komuna, bili svi
odreda vrlo bogati, i nisu bili plaćeni za posao u parlamentu. U to vrijeme se tražilo da zastupnik iz grofovije ima godišnji prihod od najmanje 600
[[Britanska funta|£]], a zastupnik nekog rajona 300 £. Tako da je vrlo malo ljudi moglo glasati, pa su neki zastupnici izabrani sa svega desetak
glasova, ti šuplji okruzi su eliminirani Zakonom iz [[1832]].
 
Parlamentarne sjednice postale su redovitije od [[15. vijek|15.]] do [[17. vijek]]a (propis iz [[1694]]. nalagao je da se parlament mora okupiti najmanje jednom u tri godine), pa se razvila klasa profesionalnih parlamentaraca, neke od njih koristili su monarsi da osiguraju pristanak za svoje mjere, iako se često dešavalo da ih usprkos tome Dom komuna ipak odbije, ali se ideja o organiziranoj opoziciji, razvila znatno kasnije.<ref name=par/>
najmanje jednom u tri godine), pa se razvila klasa profesionalnih parlamentaraca, neke od njih koristili su monarsi da osiguraju pristanak za svoje
mjere, iako se često dešavalo da ih usprkos tome Dom komuna ipak odbije, ali se ideja o organiziranoj opoziciji, razvila znatno kasnije.<ref name=par/>
 
Tokom [[17. vijek]]a parlament je postao revolucionarna tijelo, centar otpora kralju za vrijeme [[Engleski građanski rat|Engleskog građanskog rata]] ([[1642]].-[[1651]]). U vrijeme restauracije monarhije ([[1660]].-[[1688]].) iznikle su frakcije; [[Vigovci]] i [[Torijevci]], iz kojih su se kasnije rodile moderne političke partije, i razvio parlamentarizam. On se razbuktao nakon [[Slavna revolucija|Slavne revolucije]] ([[1688]].-[[1689]].) pa je već [[Vilim III, kralj Engleske|William III]] ([[1689]].-[[1702]].) birao svoje ministre iz redova palamentarnih političkih partija, iako to treba naglasiti, oni u to vrijeme još nisu bili kontrolirani od strane svojih partija ili domova iz kojih su dolazili. U to vrijeme još nije bio ni razvijen običaj da vlada automatski podnosi ostavku, ako izgubi izbore. To je vrijeme kad su monarsi počeli prilagođavati sistem [[Tajni savjet Ujedinjenog Kraljevstva|Tajnog savjeta]] prema parlamentu. Tek kasnije rodio se običaj da se kraljevi ministri i savjetnici biraju iz redova partije koja ima većinu u [[Britanski Dom komuna|Domu komuna]] .<ref name=par/>
Tokom [[17. vijek]]a - parlament je postao revolucionarna tijelo, centar otpora kralju za vrijeme [[Engleski građanski rat|Engleskog građanskog rata]]
([[1642]].-[[1651]]). U vrijeme restauracije monarhije ([[1660]].-[[1688]].) iznikle su frakcije; [[Vigovci]] i [[Torijevci]], iz kojih su se kasnije rodile
moderne političke partije, i razvio parlamentarizam. On se razbuktao nakon [[Slavna revolucija|Slavne revolucije]] ([[1688]].-[[1689]].) pa je već
[[Vilim III, kralj Engleske|William III]] ([[1689]].-[[1702]].) birao svoje ministre iz redova palamentarnih političkih partija, iako to treba naglasiti, oni u to
vrijeme još nisu bili kontrolirani od strane svojih partija ili domova iz kojih su dolazili. U to vrijeme još nije bio ni razvijen običaj da vlada automatski
podnosi ostavku, ako izgubi izbore. To je vrijeme kad su monarsi počeli prilagođavati sistem [[Tajni savjet Ujedinjenog Kraljevstva|Tajnog savjeta]]
prema parlamentu. Tek kasnije rodio se običaj da se kraljevi ministri i savjetnici biraju iz redova partije koja ima većinu u
[[Britanski Dom komuna|Domu komuna]] .<ref name=par/>
 
=== Opadanje moći [[Dom lordova|Gornjeg doma (House of Lords)]] ===
Negdje od kraja [[17. vijek]]a, počela je opadati [[kralj]]eva moć, a odnos između [[Dom lordova|Doma lordova]] i [[Britanski Dom komuna|Doma komuna]] je pomaknut u korist pomakao se u korist potonjeg.<ref name=par/> Kad je [[Vigovci|Vigovska]] većina u Domu lordova zaprijetila da odbaci [[Mir iz Utrehta]] sklopljen sa [[Francuska|Francuskom]] [[1712]]., vlada je stvorila popriličan broj [[Torijevci|torijevskih]] [[lord]]ova i ubacila ih u Dom lordova, da osigura većinu za svoju politiku, taj presedan je izazvao potpuno suprotni efekt i učvrstio superiornost [[Britanski Dom komuna|Doma komuna]]. Kralj [[George I, kralj Velike Britanije|George I.]] (vladao [[1714]].-[[1727]].) uglavnom se povukao iz aktivne uloge u upravljanju, pa je [[1721]]. [[Robert Walpole]], tadašnji lider [[Vigovci|Vigovaca]] iz [[Britanski Dom komuna|Doma komuna]] i šef kraljevog kabineta postao prvi (iako neformalni) britanski [[premijer]]a i stvarni vladar. Za razliku od prethodnih vodećih ministara, on nije prihvatio selidbu u Dom lordova, i umjesto tog je ostao član Doma komuna. Načelo po kom je vlada bila organ Doma komuna (Donjeg doma) osnaženo je [[1782]]., kad je vlada Lorda Northa podnjela ostavku jer Dom komuna nije podržao njegovu politiku.<ref name=par/>
Negdje od kraja [[17. vijek]]a, počela je opadati [[kralj]]eva moć, a odnos između [[Dom lordova|Doma lordova]] i [[Britanski Dom komuna|Doma komuna]] je pomaknut u korist
pomakao se u korist potonjeg. <ref name=par/>Kad je [[Vigovci|Vigovska]] većina u Domu lordova zaprijetila da odbaci [[Mir iz Utrehta]] sklopljen sa
[[Francuska|Francuskom]] - [[1712]]., vlada je stvorila popriličan broj [[Torijevci|torijevskih]] [[lord]]ova i ubacila ih u Dom lordova, da osigura većinu za
svoju politiku, taj presedan je izazvao potpuno suprotni efekt i učvrstio superiornost [[Britanski Dom komuna|Doma komuna]].
Kralj [[George I, kralj Velike Britanije|George I.]] (vladao [[1714]].-[[1727]].) uglavnom se povukao iz aktivne uloge u upravljanju, pa je [[1721]].
[[Robert Walpole]], tadašnji lider [[Vigovci|Vigovaca]] iz [[Britanski Dom komuna|Doma komuna]] i šef kraljevog kabineta postao prvi (iako neformalni)
britanski [[premijer]]a i stvarni vladar. Za razliku od prethodnih vodećih ministara, on nije prihvatio selidbu u Dom lordova, i umjesto tog je ostao član
Doma komuna. Načelo po kom je vlada bila organ Doma komuna (Donjeg doma) osnaženo je [[1782]]., kad je vlada Lorda Northa podnjela ostavku
jer Dom komuna nije podržao njegovu politiku.<ref name=par/>
 
Inferiorni status Doma lordova formalno je institucionaliziran zakonskim aktima iz [[1911]]. i [[1949]]., zbog tog jer su oni [[1909]]. odbacili prijedlog [[budžet]]a<ref name=kay/> nazvanog Narodni budžet (People’s Budget) tadašnjeg ministra financija - liberala [[David Lloyd George|Davida Lloyda Georgea]], koji je ionako usvojen, nakon što ga je kralj prihvatio nakon mjesec dana. Nakon tog je Domu lordova ograničen rok na dvije godine, za odgadu novih zakona, koji su usvojeni u Domu komuna. Kasnijim izmjenama i dopunama iz [[1949]]. taj rok je smanjen na jednu godinu.<ref name=kay/> Preambulama zakona iz [[1911]]. najavljen je čitav niz značajnih promjena u odnosima između dviju domova.<ref name=par/>
Inferiorni status Doma lordova formalno je institucionaliziran zakonskim aktima iz [[1911]]. i [[1949]]., zbog tog jer su oni [[1909]]. odbacili
prijedlog [[budžet]]a<ref name=kay/> nazvanog Narodni budžet (People’s Budget) tadašnjeg ministra financija - liberala [[David Lloyd George|Davida Lloyda Georgea]],
koji je ionako usvojen, nakon što ga je kralj prihvatio nakon mjesec dana. Nakon tog je Domu lordova ograničen rok na dvije godine, za odgadu
novih zakona, koji su usvojeni u Domu komuna. Kasnijim izmjenama i dopunama iz [[1949]]. taj rok je smanjen na jednu godinu.<ref name=kay/>
Preambulama zakona iz [[1911]]. najavljen je čitav niz značajnih promjena u odnosima između dviju domova.<ref name=par/>
 
Moć [[lord]]ova je dodatno smanjena [[1945]]. kada se [[Laburistička stranka (Ujedinjeno Kraljevstvo)|Laburistička partija]] koja je tad imala većinu u Donjem domu, morala suočiti sa velikom i neposlušnom [[Konzervativna stranka (Ujedinjeno Kraljevstvo)|konzervativnom]] većinom u Domu lordova, pa je na [[ustav]]oj konvenciji Salisbury iste godine Domu lordova zabranjeno odbijanje bilo kojeg zakonskog akta usvojenog od strane Doma komuna. Laburisti su čak obećali da će u slijedećem mandatu ukinuti Dom lordova, ali su izgubili izbore [[1983]]., pa nisu održali obećanje. Ipak su do [[1990e|1990-ih]] brojne nasljedne privilegije [[lord]]ova ozbiljno smanjene, kao preludij za šire reforme, koje je provela [[Laburistička stranka (Ujedinjeno Kraljevstvo)|laburistička]] vlada [[Tony Blair|Tonyja Blaira]] koji je ukinuo pravo svih nasljednih [[lord]]ova (osim njih 92), na zastupničko mjesto u Domu lordova.<ref name=par/>
Moć [[lord]]ova je dodatno smanjena - [[1945]], kada se [[Laburistička stranka (Ujedinjeno Kraljevstvo)|Laburistička partija]] koja je tad imala većinu u
 
Donjem domu, morala suočiti sa velikom i neposlušnom [[Konzervativna stranka (Ujedinjeno Kraljevstvo)|konzervativnom]] većinom u Domu lordova.
== Povezano ==
Pa je na [[ustav]]oj konvenciji - Salisbury te iste godine, Domu lordova zabranjeno odbijanje bilo kojeg zakonskog akta - usvojenog od strane
Doma komuna. Laburisti su čak obećali da će u slijedećem mandatu ukinuti Dom lordova, ali su izgubili izbore [[1983]]., pa nisu održali obećanje.
Ipak su do [[1990e|1990-ih]] brojne nasljedne privilegije [[lord]]ova ozbiljno smanjene, kao preludij za šire reforme, koje je provela
[[Laburistička stranka (Ujedinjeno Kraljevstvo)|laburistička]] vlada [[Tony Blair|Tonyja Blaira]] koji je ukinuo pravo svih nasljednih [[lord]]ova (osim
njih 92), na zastupničko mjesto u Domu lordova.<ref name=par/>
== Pogledajte i ove stranice==
* [[Dom lordova|Dom lordova (House of Lords)]]
* [[Britanski Dom komuna|Donji dom (House of Commons)]]
 
== Izvori ==
{{reflist}}
 
== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Parliament of the United Kingdom}}
* [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/444244/Parliament ''Parliament'' na portalu Encyclopædia Britannica] {{en icon}}
* [http://www.parliament.uk/mps-lords-and-offices/lords/ ''Members of the House of Lords'' na portalu Parliament UK] {{en icon}}
 
[[Kategorija:Britanska monarhija]]
[[Kategorija:Politika Ujedinjenog Kraljevstva]]
Izvor: https://sh.wikipedia.org/wiki/Parlament_Ujedinjenog_Kraljevstva