Valerijan (car) – razlika između verzija

'''Publije Licinije Valerijan''' (rođen oko [[200]]. godine - umro [[260]]. godine), poznat kao Valerijan, bio je rimski car od [[253]]. do 260. godine. Njegovo puno latinsko ime je glasilo <small>IMPERATOR · CAESAR · PVBLIVS · LICINIVS · VALERIANVS · PIVS FELIX · INVICTVS · AVGVSTVS</small> — na srpskom: "Car Cezar Publije Licinije Valerijan Pobožni Srećni Nepobedivi Avgust."

Za razliku od većine uzurpatora, tokom [[Kriza III veka|Krize III veka]] Valerijan je bio aristokrata iz porodice usko povezane sa [[Rimski senat|SenatSenatom]]om. Iz braka sa [[Egnacija Marinijana|Egnacijom Marinijanom]] Valerijan je imao dva sina [[Galijen]]a i [[Valerijan Mlađi|Valerijana Mlađeg]].

[[238]]. godine Valerijan je postao ''[[princeps senatus]]'' a [[Gordijan I]] je upravo sa njim pregovarao da bude priznat za cara. 250. godine, tokom ratova [[Decije Trajan|Decija Trajana]] protiv [[Goti|Gota]], Valerijan je ostao u Italiji i uspeo je da uguši pobunu koju je predvodio [[Licinijan]]. [[251]]. godine, kada je [[Decije Trajan]] obnovio u punoj snazi položaj [[cenzor (Rim)|cenzorcenzora]]a, Valerijan je bio izabran na ovu funkciju. Pod istim carem Valerijan je postao upravnik [[Norik]]a i [[Recija|Recije]], dve provincije na [[Rajna|Rajni]]. U vreme [[Trebonijan Gal|Trebonijana Gala]] Valerijan je ostao na ovoj funkciji: car je čak zatražio pomoć u borbi protiv [[Emilijan]]a [[253]]. godine. Valerijan je krenuo prema jugu, ali bilo je kasno: [[Trebonijan Gal]] je već bio ubijen, a [[Emilijan]] je proglašen za cara. Tada su međutim Valerijana njegovi vojnici izvikali za cara. Kada je Valerijan sa vojskom stigao u Rim u septembru 253. Emilijana je vojska napustila i odmah ubila. Vojska je sada jedinstveno stala iza Valerijana, a Senat je to brzo prihvatio, radujući se što je konačno neko iz redova senatora izabran za rimskog cara.

Do [[257]]. godine, Valerijan je uspeo da povrati Antiohiju i povratio je [[Sirija (rimska provincija)|Siriju]] pod rimsku kontrolu. Ali, već sledeće godine, Goti su opustošili [[Mala Azija|Malu Aziju]]. Kasnije, 259. godine, Valerijan je otišao u [[Edesa|Edesu]]. Došlo je do epidemije kuge, što je jako oslabilo rimsku odbranu. Zbog toga je Valerijan morao da zatraži mir od persijskog cara [[Šapur I|Šapura I]]. Kasnije, krajem 259. ili početkom 260. godine, Valerijan je izgubio [[bitka kod Edese|bitku kod Edese]], a sam je bio zarobljen. U zarobljeništvu je bio posebno ponižavan, klečeći je bio prinuđen da služi kao oslonac za Šapura kada je ovaj hteo da uzjaše na konja. Nakon što je umro Persijanci su njegovu kožu ispunili slamom i izložili je u glavnom hramu [[Zoroastrizam|zoroastrizma]] u Ktesifonu.

== Spoljašnje veze ==

[[en:Valerian (Roman emperor)]]