Verzija na datum 2 oktobar 2010 u 10:52 uredi Maria Sieglinda von Nudeldorf (razgovor \| doprinos) Autopatroleri, Patrolci, Vraćači 16.345 izmena mNema sažetka izmjene ← Starija izmjena		Verzija na datum 16 novembar 2010 u 04:28 uredi poništi Xqbot (razgovor \| doprinos) 112.428 izmena m robot Dodaje: my:ပယင်း; kozmetičke promjene Novija izmjena →
Red 1: [[~~image~~Datoteka:Baltic amber - Coleoptera, Cleridae - Length 10 mm.JPG\|thumb\|Insekt u jantaru]] [[~~Image~~Datoteka:Baltic amber Coleoptera Brentidae Apion 1.JPG\|thumb\|Insekt star oko 50 miliona godina zarobljen u ćilibaru]] '''Ćilibar''' ili '''jantar''' je [[fosil]]na [[smola]], koja se upotrebljava za izradu [[nakit]]a i lakiranje. Iako nije [[mineral]], jer nema [[kristalna struktura\|kristalnu strukturu]], smatra se dragim kamenjem. [[Grčki jezik\|Grčki]] naziv za ćilibar je elektron, te odatle potiče i naziv za [[elektricitet]] (prilikom trljanja, ćilibar se naelektriše). Ćilibar se dobijao iz [[četinari\|četinarskog]] drveta ''[[Pinus succinifera]]'', koje je izumrlo. To je tvrdi lomljivi materijal, aromatičan, [[rastvorljivost\|rastvorljiv]] u [[kiselina]]ma. Obično je polutransparentan sa sjajnom površinom. Moguće ga je polirati. Sadrži sukcinatnu kiselinu u kompleksiranom obliku. Sintetički ćilibar je fenol-formaldehidna (ili druga) [[smola]]. Jantarno ulje je smesa [[terpen]]a i koristi se za lakiranje.<ref>J. A. Vaccari:Materials Handbook, McGraw Hill, 2002 ISBN 978-~~0071360760~~0-07-136076-0</ref> == Rasprostranjenost == Nalazišta ćilibara se mogu naći u mnogim zemljama sveta. Najpoznatija nalazišta u [[Evropa\|Evropi]] su ona u baltičkim zemljama, 90% đilibara se dobija u ruskom [[Kaliningrad]]u, ostalo u [[Estonija\|Estoniji]], [[Litvanija\|Litvaniji]], [[Poljska\|Poljskoj]] i [[Nemačka\|Nemačkoj]]; ima ga u [[Švajcarska\|Švajcarskoj]], [[Austrija\|Austriji]] i na [[Sicilija\|Siciliji]]. U Americi ga ima najviše u [[Dominikanska Republika\|Dominikanskoj Republici]]. Baltički ćilibar je nastao u [[tercijar]]u, većim delom u [[oligocen]]skoj epohi pre 40-60 miliona godina. == Poreklo ćilibara == Početkom 19. veka smatralo se da ćilibar potiče isključivo iz oblasti [[Baltik]]a. Pruski hemičar [[Oto Helm]], polazeći od činjenice da baltički ćilibar sadrži visok stepen sukcinatne kiseline, zaključio je da baltički karakteriše najmanje 3% ove supstance. Godinama je procenat sukcinatske kiseline bio test za utvrđivanje porekla ćilibara. Red 16: Osim metode infracrvene [[sepektrografija\|spektrografije]], za utvrđivanje sastava ćilibara koriste se još i [[gasna hromatografija]], [[hromatografija tankog sloja]], [[spektrometrija mase]], [[nuklearno magnetna rezonanca]], [[neutronska aktivizacija]]. Ove metode daju uglavnom slične rezultate i mogu da posluže za proveru rezultata infracrvene spektrofrafije, koja je najjednostavnija, najbrža i najekonomičnija, za utvrđivanje porekla ćilibara.<ref>[[Aleksandar Palavestra]], Analize ćilibara i model praistorijske trgovine, SANU, Beograd, 1992.</ref> == Reference == {{izvori}} {{Commons\|Amber\|Ćilibar}} [[Category:Drago kamenje]]▼ [[Kategorija:Geologija]]▼ == V. također == Linija 31 ⟶ 27: {{geol-stub}} ▲[[~~Category~~Kategorija:Drago kamenje]] [[category:Nakit]]▼ [[~~category~~Kategorija:Geologija]] ▲[[~~category~~Kategorija:Nakit]] ▲[[Kategorija:Geologija]] [[Kategorija:Drago kamenje]] Linija 74 ⟶ 72: [[lt:Gintaras]] [[lv:Dzintars]] [[my:ပယင်း]] [[nds:Barnsteen]] [[nl:Barnsteen]]

Jantar – razlika između verzija