Klizište – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m robot Dodaje: be:Апоўзень |
m robot Dodaje: bjn:Rumbih; kozmetičke promjene |
||
Red 7:
U starijoj literaturi na srpskom jeziku za klizište se često koristio i izraz "urvina", koja se u suštini odnosi na pojavu [[odron]]a a ne klizišta.
== Geneza ==
[[Datoteka:LS-usgs.gif|right|thumb|300px|Ova kompjuterska simulacija prikazuje kretanje dubokog klizišta školjkastog tipa u San Mateo okrugu. Početak kliženja je zabeležen nekoliko dana posle novogodišnje oluje 1997. kada se na otvorila velika pukotina pri vrhu na mestu ožiljka i stvorilo istrbušenje iznad nožice klizišta. Kretanje se nastavilo prosečnom brzinom od nekoliko metara na dan, pri čemu se uzbrdni deo sve više spuštao, probio potporni zid, i stvorio duboku depresiju u gornjem delu. Istovremeno nožica je naklizala preko puta. Preko 250000 tona stenskog materijala je pokrenuto ovim klizanjem.]]
Klizišta su odraz neravnoteže (nestabilnosti) u tlu. Kao što svako telo teži da iz stanja labilne ravnoteže pređe u stanje stabilne ravnoteže, tako i klizište kliženjem naniže teži da zauzme ravnotežni položaj odnosno da pređe u stanje stabilne ravnoteže. Uslovi za nastanak i razvoj klizišta su:
* geološki (povoljan litološki sastav, slojevitost, stepen litifikacije, pukotine)
* geomorfološki (nagib padine, dužina površine klizanja)
* hidrogeološki (nivo i režim podzemnih voda)
* klimatski i meteorološki (količina padavina, naglo topljenje snega)
* vegetacioni
* antropogeni uticaji (zasecanje nožice padine pri građevinskim radovima, natapanje zemljišta otpadnim vodama, nasipanje materijala na padinama, seča šuma)
* drugi uticaji ([[zemljotres]], podlokavanje nožice klizišta, uticaj promene nivoa akumulacije, vibracije usled saobraćaja i dr.)
== Elementi klizišta ==
Elementi klizišta su:
* Ožiljci - markantna skokovita obeležja
** Čeoni
** Bočni
** Sekundarni
* Klizna površina - površina po kojoj se odvija kretanje tela klizišta
* Telo - pokrenuti materijal
Red 33:
Klizište može imati sve elemente jasno definisane i kao takve prepoznatljive na terenu ili neki od elemenata mogu biti nepotpuno izraženi i/ili delom zamaskirani (npr. preoravanjem njiva). Samo telo klizišta odlikuje se raznim mikroreljefnim oblicima i pojavama kao što su: ispupčenja i ovalne depresije često ispunjene vodom, talasi, terasasta zaravnjenja, pukotine izdizanja, smicanja (stepeničasta) uleganja i dr.
== Tipovi klizišta ==
[[Datoteka:ElSalvadorslide.jpg|thumb|250px|Klizište u El Salvadoru, izazvano zemljotresom 13. januara 2001.]]
Različita priroda i izuzetna složenost procesa, te raznovrsni oblici kretanja i veliki broj drugih činilaca koji utiču na nastanak i mehanizam klizišta uslovili su nastanak velikog broja klasifikacija i podela.
# '''Podela prema dubini klizne površine''' - Prema dubini klizne površine klizišta se dele na:
## povšinska (<1m)
## plitka (1-5m)
## duboka (5-20m)
## vrlo duboka (>20m)
# '''Podela prema količini pokrenute mase''' - Prema količini pokrenute (klizeće) mase klizišta se dele na:
## mala (do nekoliko hiljada m<sup>3</sup>)
## srednja (do nekoliko desetina hiljada m<sup>3</sup>)
## velika (do nekoliko stotina hiljada m<sup>3</sup>)
## vrlo velika (do nekoliko miliona m<sup>3</sup>)
# '''Podela prema mestu nastanka na padini''' - Prema mestu i uzroku nastanka klizišta se dele na:
## delapsivna - klizište nastaje u nožici padine usled podsecanja i razvija se (naviše) uz padinu
## detruzivna - klizište nastaje u višim delovima padine, vrši pritisak na niže slojeve opterećujući ih i razvija se naniže
# '''Podela prema vremenu nastanka''' - Prema vremenu nastanka klizišta se dele na:
## primarna - na terenima koji nisu ranije bili zahvaćeni klizištima
## sekundarna - u okviru terena koji je ranije bio zahvaćen klizanjem.
# '''Podela prema strukturi i sastavu padine''' - Prema strukturi i sastavu padine klizišta se dele na:
## asekventna - u jednorodnim i neslojevitim stenama
## konsekventna - pojava klizanja je predisponirana nagibom slojeva ili sistema pukotina prema nagibu padine
## insekventna - klizna ravan preseca slojeve različitog sastava bez obzira na predisponiranost u sklopu terena.
# '''Podela prema strukturi i veličini''' - Prema strukturi i veličini klizišta mogu biti:
## klizišta smeše čvrstih stena
## klizajući blokovi
## klizni potoci
## površinska tečenja male dubine pod uticajem padavina i podzemnih voda
## površinsko tečenje male dubine pod uticajem samo atmosferskih padavina
## manja otkidanja po zahvatu i dubini - blago zatalasane površine padina
# '''Podela prema mehanizmu'''
## klizanje
## tečenje
## složeno kretanje
# '''Podela prema obliku klizne površine, reljefu i načinu kretanja''' - Prema obliku klizne površine, reljefu i načinu kretanja postoje sledeći tipovi klizišta:
## Slojna
## Višeslojna
Red 75:
## Blokovska
## Potočasta
# '''Po mestu pojavljivanja'''
## nadvodna
## podvodna klizišta
== Reference ==
{{izvori}}
== Vidi još ==
* [[geotehnika]]
* [[inženjerska geologija]]
sr:Клизиште▼
[[Kategorija:Klizišta]]
[[Kategorija:Prirodne katastrofe]]
[[Kategorija:Koluvijalni proces]]
▲sr:Клизиште
[[be:Апоўзень]]
[[bg:Свлачище]]
[[bjn:Rumbih]]
[[bn:ভূমিধ্বস]]
[[ca:Ensulsiada]]
| |||