Verzija na datum 9 juni 2014 u 22:01 uredi Kolega2357 (razgovor \| doprinos) 20.730.146 izmena m robot kozmetičke promjene ← Starija izmjena		Verzija na datum 5 august 2014 u 11:31 uredi poništi Orijentolog (razgovor \| doprinos) Autopatroleri, Premještač datoteka, Patrolci, Vraćači 131.831 izmena Nema sažetka izmjene Novija izmjena →
Red 1: {{Naselje ~~(HR)~~ \| ime =Amman \| ime_genitiv = Red 5: \| translit_jezik1 = \| slika_panorama =~~عمّان~~AMMAN ~~في الليل~~2.jpg \| veličina_slike =280px \| opis_slike =~~Panorama~~Kolaž grada \| slika_zastava = Red 74: \| površina_prazno2_ime = \| površina_prazno2 = \| visina =700 - ~~1 100~~1100 \| visina_izvor = \| visina_max = Red 107: \| bilješke = }} '''Amman''' ili '''Aman''' ([[Arapski jezik\|arapski]]: عمان, ''ʿAmmān'') je [[glavni grad\|glavni]] i najveći [[grad]] [[kralj]]evine [[Jordan]] od 1,036.330 stanovnika,<ref name=mon> {{cite web ~~[[kralj]]evine - [[Jordan]] od 1 036 330 stanovnika, <ref name=mon> {{cite web~~ \|url=http://www.citypopulation.de/Kuwait.html \|title = ''City Population: Kuwait'' Linija 115 ⟶ 114: \|accessdate = 5. 11. 2012}}</ref> u užem centru grada. ''Amman'' je jedan od najstarijih gradova na svijetu, čija prošlost seže do [[4. milenijum pne.\|4 milenija pne.]], ''Amman'' se u [[Biblija\|Bibliji]] spominje kao '''Rabbath Ammon''', a [[Antička Grčka\|Grci]] su ga zvali '''~~Philadelphia~~Filadelfija'''. <ref name=brit/> ~~== Geografske karakteristike ==~~ == Geografija == ''Amman'' leži na istočnim obroncima stjenovitih brežuljaka Masiva Ajlūn, uz rijeku koja ljeti presuši -– ''[[Vadi]] ~~Ammān''~~Amman i njezine pritoke. <ref name=brit> {{cite web \|http://www.britannica.com/EBchecked/topic/20889/Amman \|title = ''Amman'' Red 123: \|language = engleski \|accessdate = 5. 11. 2012}}</ref> Grad markiraju Kraljevska palača na istoku grada i Palača [[parlament]]a na zapadu. <ref name=brit/> == Historija == Centralno mjesto [[Antika\|antičkog]] ''Ammana'', tokom vijekova bio je mali povišeni trokutasti plato (današnja Planina Al-Qalʿah sjeverno od ''[[Vadi]] Ammana''). Utvrđena naselja na tom mjestu postojala su od [[neolit]]a, najraniji ostaci su iz [[Bakarno doba\|Bakarnog doba]] (oko [[4. milenijum pne.\|4 000]] - [[3. milenijum pne.\|3 000 pne.]]). Kasnije je grad postao [[glavni grad]] [[Amonci\|Amonaca]], [[Semiti\|semitskog]] naroda često spominjanog u [[Biblija\|Bibliji]]. Taj "kraljevski grad" zauzeo je [[general]] [[Kralj David\|kralja Davida]] - Joab.<ref name=brit/> ~~spominjanog u [[Biblija\|Bibliji]]. Taj "kraljevski grad" zauzeo je [[general]] [[Kralj David\|kralja Davida]] - Joab. <ref name=brit/>~~ [[Datoteka:Aerial photograph of Amman (3).JPG\|thumb\|right\|300px\|Pogled iz zraka na Amman]] U kasnijim [[vijek]]ovima Amman je stagnirao i smanjio se. U [[3. vijek pne.\|3. vijeku pne.]] osvojio ga je [[stari Egipat\|egipatski]] [[kralj]] [[Ptolemej II\|Ptolomej II ~~- Philadelphus~~Filadelf]] (vladao [[245. pne.\|285]]. - [[246. pne.]]), koji ga je preimenovao po sebi u ~~''Philadelphia''~~Filadelfiju. To ime ostalo je gradu i za vrijeme [[Antički Rim\|rimske]] i [[bizantsko carstvo/Latinična verzija\|bizantske]] vladavine. Filadelfija je bila jedan od gradova [[Dekapolis]]a. ~~To ime ostalo je gradu i za vrijeme [[Antički Rim\|rimske]] i [[bizantsko carstvo/Latinična verzija\|bizantske]] vladavine. ''Philadelphia'' je bila jedan od gradova [[Dekapolis]]a.~~ Oko [[106]]. grad je uključen u ''[[Rimske provincije\|Rimsku provinciju]] Arabiju'' i obnovljen od strane Rimljana, nešto od njihovih građevina ostalo je do današnjeg dana. Širenjem [[hrišćanstvo\|kršćanstva]] ''Philadelphia''je ▼ ~~postala sjedište [[dijeceza\|biskupije]] u bizantskoj provinciji [[Palaestina Salutaris]]. <ref name=brit/>~~ ▲Oko [[106]]. grad je uključen u ''[[Rimske provincije\|Rimsku provinciju]] Arabiju'' i obnovljen od strane Rimljana, nešto od njihovih građevina ostalo je do današnjeg dana. Širenjem [[hrišćanstvo\|kršćanstva]] ~~''Philadelphia''~~Filadelfija je postala sjedište [[dijeceza\|biskupije]] u bizantskoj provinciji [[Palaestina Salutaris]].<ref name=brit/> Nakon uspona [[islam]]a, ''Amman'' je zauzeo [[Arapi\|arapski]] [[general]] Yazid ibn Ebi Sufjan [[635]]. Negdje oko [[1300]]. je grad potpuno isčezao iz potpuno nepoznatih razloga, koji su i danas nejasni historičarima. [[Osmansko Carstvo\|Otomansko Carstvo]] ponovno je naselilo mjesto [[1878]]. [[Čerkezi\|čerkeskim]] izbjeglicama iz [[Rusko Carstvo\|Rusije]], ali je ono bilo malo selo sve do [[Prvi svjetski rat\|Prvog svjetskog rata]]. <ref name=brit/>▼ ▲Nakon uspona [[islam]]a, ''Amman'' je zauzeo [[Arapi\|arapski]] [[general]] Yazid ibn Ebi Sufjan [[635]]. Negdje oko [[1300]]. je grad potpuno isčezao iz potpuno nepoznatih razloga, koji su i danas nejasni historičarima. [[Osmansko Carstvo\|Otomansko Carstvo]] ponovno je naselilo mjesto [[1878]]. [[Čerkezi\|čerkeskim]] izbjeglicama iz [[Rusko Carstvo\|Rusije]], ali je ono bilo malo selo sve do [[Prvi svjetski rat\|Prvog svjetskog rata]]. <ref name=brit/> Nakon tog rata taj dio [[Arabija\|Arapskog poluotoka]] preko [[Rijeka (vodotok)\|rijeke]] [[Jordan (rijeka)\|Jordan]] zajedno sa ''Ammanom'' postao je dio [[Ujedinjeno Kraljevstvo\|britanskog]] mandatnog područja [[Palestina\|Palestine]], ali ga je [[Ujedinjeno Kraljevstvo\|britanska]] vlada, zbog obveza prema svom dotadašnjem savezniku [[Hussein ibn Ali, šerif od Meke\|Hussein ibn Aliju]] kratkotrajnom vladaru [[Hidžaz]]a i ▼ [[Šerif od Meke\|Šerifu od Meke]] izdvojila iz Palestine [[1921]]. i uspostavila [[protektorat]] ''[[Emir]]at [[Transjordan]]'' i dala ga njegovom sinu [[Abdulah Ibn Husein\|Abdullahu]] na upravu. <ref name=brit/> ▲Nakon tog rata taj dio [[Arabija\|Arapskog poluotoka]] preko [[Rijeka (vodotok)\|rijeke]] [[Jordan (rijeka)\|Jordan]] zajedno sa ''Ammanom'' postao je dio [[Ujedinjeno Kraljevstvo\|britanskog]] mandatnog područja [[Palestina\|Palestine]], ali ga je [[Ujedinjeno Kraljevstvo\|britanska]] vlada, zbog obveza prema svom dotadašnjem savezniku [[Hussein ibn Ali, šerif od Meke\|Hussein ibn Aliju]] kratkotrajnom vladaru [[Hidžaz]]a i [[Šerif od Meke\|Šerifu od Meke]] izdvojila iz Palestine [[1921]]. i uspostavila [[protektorat]] [[Emir]]at [[Transjordan]] i dala ga njegovom sinu [[Abdulah Ibn Husein\|Abdullahu]] na upravu.<ref name=brit/> Amman je ubrzo postao [[glavni grad\|prijestolnica]] te nove političke tvorevine, tad je započeo njegov suvremeni razvoj i nagli rast. Koji se skokovito ubrzao, nakon [[Arapsko-izraelski rat 1948.\|Prvog arapsko-izraelskog rata]] ([[1948]].-[[1949]].) kad je u grad pohrlio velik broj [[Palestinci\|palestinskih]] izbjeglica, iz netom proglašenog [[Izrael]]a, i nakon [[Šestodnevni rat\|Šestodnevnog rata]] - [[1967]]. kad je [[Jordan]] izgubio sve svoje teritorije zapadno od [[Jordan (rijeka)\|Rijeke Jordan]] i kad su pristigle nove izbjeglice.<ref name=brit/> ''Amman'' je [[1970]]. bio poprište žestokih uličnih borbi između boraca [[Palestinska oslobodilačka organizacija\|Palestinske oslobodilačke organizacije - PLO]] i snaga kralja [[Hussein I., kralj Jordana\|Husseina]], koje su na kraju protjerale borce PLO-a iz grada. Za tih sukoba grad je pretrpio velika oštećenja. <ref name=brit/> [[Datoteka:Amman ancient roman Citadel Theatre.jpg\|thumb\|left\|260px\|Rimski [[teatar]] u Ammanu]]▼ == Znamenitosti i kultura == ▲[[Datoteka:Amman ancient roman Citadel Theatre.jpg\|thumb\|left\|260px\|Rimski [[teatar]] u Ammanu]] Najveće znamenitosti ''Ammana'' su ostatci antičke [[Citadela\|citadele]] sa [[herkul]]ovim hramom, susjedni Arheološki muzej, i veliki fino očuvani rimski [[amfiteatar]], koji je mogao primiti ~~6 000~~6000 gledaoca. <ref name=brit/> U gradu djeluje Jordanski [[univerzitet]] od [[1962]]., nekoliko [[muzej]]a i biblioteka, uključujući i Nacionalnu biblioteku. <ref name=brit/>▼ ▲U gradu djeluje Jordanski [[univerzitet]] od [[1962]]., nekoliko [[muzej]]a i biblioteka, uključujući i Nacionalnu biblioteku. <ref name=brit/> == Privreda i transport == ''Amman'' je glavni [[jordan]]ski komercijalni, [[bankarstvo\|finacijski]] i međunarodni [[trgovina\|trgovački]] centar. <ref name=brit/> Od [[Industrija\|industrije]] ''Amman'' ima tvornice prehrambenih proizvoda, [[duhan]]a, [[cement]]a, tekstil]]a, [[papir]]a, [[Plastika\|plastike]] i predmeta od [[aluminijum\|aluminija]]. <ref name=brit/> ''Amman'' je i glavni jordanski transportni centar, dvije autoceste vode na zapad prema [[Jeruzalem]]u, a jedna koja prolazi kroz grad, prema [[Salt, Jordan\|Salt]], na sjeverozapad i prema jugu do luke [[Akaba]] na [[Crveno more\|Crvenom moru]]. <ref name=brit/> Grad ima veliki i moderni međunarodni [[aerodrom]] ''Kraljica Alia'' <ref name=brit/> ([[IATA]]: AMM, [[ICAO]]: OJAI) koji se nalazi 40 km južno od centra grada , sa vezama prema važnijim gradovima u svijetu. == Gradovi prijatelji == ''Amman'' ima ugovore o prijateljstvu sa slijedećim gradovima: <ref>{{cite web\|url=http://www.ammancity.gov.jo/english/relations/r12.asp\|title=Amman’s Relations with Other Cities}}</ref> {\| class="wikitable" \|- valign="top" Red 197: \|} == Izvori == {{izvori}} == Vanjske veze == {{Commonscat\|Amman}}▼ * [http://www.ammancity.gov.jo/en/gam/index.asp Službene stranice grada] {{en icon}} * [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/20889/Amman ''Amman'' na portalu Encyclopædia Britannica] {{en icon}} ▲{{Commonscat\|Amman}} {{Glavni gradovi u Aziji}}▼ {{Geog-stub}} ▲{{Glavni gradovi u Aziji}} [[Kategorija:Gradovi u Jordanu]]

Aman – razlika između verzija