Dišni sistem – razlika između verzija

'''Dišni''' ili '''respiratorni sistem''' je biološki sistem svakog [[organizam|organizma]] koji se koristi [[razmjenarazmena plinovagasova|razmjenomrazmenom plinovagasova]]. Čak i drveće ima dišni sistem koji uzima [[karbon dioksid]] iz atmosfere te proizvodi [[kisikkiseonik]].

Kod ljudi i drugih sisavacasisara, dišni se sistem sastoji od dišnih puteva, pluća i dišnih mišića koji kretanjem stežu dišne organe kako bi zrakvazduh ulazio i izlazio iz sustavasistema. U dišnom sistemu, pomoću pluća, izmjenjujuizmenjuju se molekulemolekuli kiseonika i ugljendioksida pomoću difuzije, između vazduha i krvotoka. Tako se u krvotoku, uz oksidaciju krvi uklanja i CO₂ i ostali metabolički otpadni plinovigasovi zajedno s njim izlaze iz krvotoka u atmosferu.

Kod riba je sa svake strane ždrijelaždrela razvijena škržna duplja u kojoj leže škrge. Škržne duplje komuniciraju sa jedne strane sa ždrijelomždrelom, a sa druge sa vanjskomspoljnjom sredinom. Svaka škrga se sastoji od lučne osnove koja nosi dva niza finih škržnih listića. Duž osnove prolaze: skeletni luk (daje oslonac škrgama), dovodni (nosi redukovanu) i odvodni (nosi oksidovanu krv) krvotok.

Kod nekih riba (plućašice ili [[dvodihalice]]) koje žive u plitkim vodama koje presušuju, [[riblji mjehurmehur]] vrši ulogu dopunskih respiratornih organa kojima u vreme suše ove ribe mogu da koriste atmosferski vazduh. Riblji mjehurmehur predstavlja ispupčenje [[jednjak]]a. Ima pretežno funkciju aparata kojim se reguliše kretanje na manjim ili većim dubinama, ali po potrebi može da funkcioniše i kao pluća.

== Dišni sistem kod čovjekačoveka ==

Organe za disanje čine: nosna šupljina, usta, ždrijeloždrelo, grkljan i dušnik koji se dijelideli u dvijedve dušnice i pluća. Strujanjem kroz nosne šupljine, vazduh se u sluznici pročišćava od prašine te se vlaži i zagrijavazagrejava do uobičajene tjelesnetelesne temperature, dok disanje na usta može uzrokovatida uzrokuje [[|upalazapaljenje grla|upaluzapaljenje grla]]. Pročišćavanje se vrši u svim gornjim dijelovimadelovima dišnog sistema sve do pluća. Pročišćeni zrak odlazi u ždrijeloždrelo prema grkljanu. Na početku grkljana nalazi se grkljanski poklopčić ([[epiglotis]]). On kao poklopac na raskrsnici otvara put prema dušniku dok dišemo, a zatvara ga kad prolazi hrana.

Kod [[čovjekčovek]]a [[pluća]] su centar organa za disanje. Pluća se sastoje od dišnih puteva, i dva krvotoka. Jedan krvotok služi dopremi krvi u pluća na oksigenaciju (obogaćivanje kiseonikom), a drugi krvotok služi za ishranu samog plućnog tkiva.

Dišni putevi su podijeljenipodeljeni na velike: [[dušnik]] (''trachea'') koja se račva na dva velika [[bronh]]a desni i lijevilevi (''bronchus principalis dexter et siniter'') koji se zatim račvaju na lobularne bronhe (''bronchus lobularis''), lobularne bronhije se zatim dijeledele na sve manje i manje (srednje i male) dišne puteve [[bronhiole]] koje se završavaju terminalni bronhiloama i konačno [[alveola]]ma. Alveole su mjesto gdje vrši razmjena plinovagasova i gdje kiseonik prelazi u krvotok,a ugljendioksid/karbon dioksid izlazi iz krvi u dušnik kojim su alveole napunjene.

Dišni se sistem prikladno može podijeliti na gornji respiracijski trakt i donji respiracijski trakt. Ova se dva odjeljkaodeljka također mogu nazvati provodljiva zona i respiracijska zona.

Provodljiva zona počinje s [[nos]]om (dišnim organom) koji prelazi u nosnu šupljinu. Primarne funkcije nosnih otvora su: 1) filtriranje, 2) zagrijavanjezagrejavanje, 3) vlaženje i 4) omogućavanje rezonancije u govoru. Nosna se šupljina nastavlja u [[usna duplja|usnu šupljinuduplju]] a usna u grlo, te dolje do prsne šupljine gdje se dijelideli na lijevilevi i desni [[bronhij]] tj. prelazi u lijevolevo ili desno plućno krilo. Bronhiji se dalje razdvajaju na još manje i uže dijelovedelove.

==VanjskiSpoljašnji linkovi==