Crkva bosanska – razlika između verzija

Pravoslavno tumačenje naglašava da je crkva bosanska bila izvorno pravoslavna crkva, koju su katolici proglasili jeretičkom da bi imali opravdanje za krstaške pohode. Zadarski pravnik [[Božidar Petranović]] u delu „Bogumili, Crkva bosanska i krstjani“ objavljenom [[1867]]. godine, ističe da je Crkva bosanska bila jedna od pravoslavnih crkava, verovatno srpska, koja je pod uticajem [[Bogumili u srednjovekovnoj Bugarskoj|bugarskih bogumila]] prihvatila neka jeretička verovanja. Bogumilima se u Bosni osporava svako postojanje jer se njihovo ime ne spominje u izvornim spisima. Naziv "patareni", kojim su katolici nazivali pripadnike bosanske crkve, Glušac tumači verovanjem u ishođenje Svetog Duha samo od Oca (ex Patre), koje je zapadna crkva osudila na splitskom saboru [[1060.]] godine. Kao dokazi ove teorije se obično navode: narodna imena djedova crkve bosanske (koja se tumače kao srpska), [[ćirilično pismo]] i [[staroslovenski jezik]] u bogosluženju, slavljenje praznika prema istočnom kalendaru i naziv šizmatik koji je rimska crkva upotrebljavala za pravoslavce (Šizmatik (raskolnik) je onaj ko se odmetne hijerarhijski, a jeretik (krivoverac) ko se odmetne i dogmom odnosno učenjem). Bosanska crkva koja je bila istočnopravoslavna postojala je i nakon turskog osvajanja Bosne, praktički sve do 1920., kada ulazi u sastav novoformirane Srpske pravoslavne crkve. Kao dokaz tvrdnji da pripadnici Bosanske crkve nisu bili ni bogumili, niti patareni već hrišćani pravoslavci jest činjenica da nikada, na području Dalmacije, Slavonije i Hrvatske, historijski nisu bili zabilježeni bilo bogumili bilo nekakvi patareni. Poznato je, naime, da je 90 % stanovništva Dalmacije i Slavonije bosanskohercegovačkog podrijetla, i da je to stanovništvo oduvijek bilo dijelom rimokatoličko, a dijelom pravoslavno, što znači da su u srednjovjekovnoj Bosni živjeli rimokatolici i pripadnici Bosanske crkve tj. pravoslavci.