Velika čistka – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
struktura |
|||
Red 1:
[[Datoteka:Nikolai Yezhov conferring with Stalin.jpg|thumb|250px|right|Josif Staljin (desno) razgovara sa svojim šefom tajne policije Nikolajem Ježovom (lijevo) na proslavi 20. godišnjice Čeke, održanoj na vrhuncu Velike čistke; Ježov je bio njen glavni provoditelj, ali na kraju je i sam završio kao njena žrtva.]]
'''Velika čistka''' je niz kampanja političke represije i progona koji su se dešavali u [[Sovjetski Savez|Sovjetskom Savezu]] u periodu 1936-1938. Ovu kampanju je zamislio i njome upravljao [[Josif Staljin]].
Počela je čišćenjem [[Komunistička partija Sovjetskog Saveza|Komunističke partije]] i vladinih zvaničnika, represijom seljaka, a nastavljeno sa vođstvom [[Crvena armija|Crvene armije]], i progon nepodobnih lica. Obeležile su je jak policijski nadzor, rasprostranjena paranoja od „diverzanata“, zatvora, i pogubljenja. U ruskoj istoriografiji se period najintenzivnije čistke, 1937-1938, naziva ''Ježovščina'' po [[Nikolaj Ježov|Nikolaju Ježovu]], šefu sovjetske tajne policije, [[NKVD]]. U nekim zapadnim izvorima se ti događaji ponekad nazivaju i '''Veliki teror''' ({{lang-en|Great Terror}}) odnosno prema naslovu knjige ''[[The Great Terror]]'' britanskog istoričara [[Robert Conquest|Roberta Konkvesta]] iz 1968. godine koja je dugo vremena bila njihov najpotpuniji prikaz na Zapadu.
== Čistke ==
{{main|Moskovski procesi}}}
Početak Velike čistke se obično vezuje uz leto i jesen 1936. kada je održano prvo od tzv. [[moskovski procesi|moskovskih suđenja]], odnosno spektakularnih sudskih procesa na kojima su nekadašnji rukovodioci Partije i vođe [[Oktobarska revolucija|Oktobarske revolucije]] proglašeni krivima za zaveru sa ciljem uništenja sovjetske države. Posle tog suđenja je reorganizovan sovjetski represivni aparat, a NKVD-u date gotovo neograničene ovlasti, koje je koristio kako bi se obračunao sa širokom mrežom "[[neprijatelj naroda|neprijatelja naroda]]" koja je uključivala niže rukovodioce Partije, državne službenike, NKVD, Crvenu armiju, potencijalno subverzivne društvene grupe i etničke manjine, a na kraju najšire slojeve stanovništva. Čistka se vršila i izvan sovjetskih granica, odnosno na teritorijama pod posrednom sovjetskom kontrolom kao što su [[NR Mongolija]], [[Republika Tanu-Tuva]], pro-sovjetski [[Xinjiang]] i [[Druga španska republika|republikanska]] Španija za vreme [[španski građanski rat|građanskog rata]]. Njen završetak se tradicionalno smešta na kraj 1938. godine kada je novi šef NKVD postao [[Lavrentij Berija]] pod čijim je vodstvom kampanja represije delimično ublažena, mada se u određenim oblicima nastavila sve do Staljinove smrti 1953.
| |||