Kibela – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
mNema sažetka izmjene |
|||
Red 13:
Kibela se možda razvila iz jedne [[Anatolija|anatolijske]] [[boginja majka|boginje majke]] kakvu predstavlja kip [[Žena koja sedi iz Çatalhöyüka|Žene koja sedi iz Çatalhöyüka]], koji se datira u [[6. milenij pne.|6. milenij pne]].{{#tag:ref|U vezi s Kibelinim poreklom i pretečama, S. A. Takács opisuje "jednu statuetu od [[Terakota|terakote]] koja predstavlja neku boginju (majku) kako sedi i porađa se, pri čemu su joj ruke položene na glavu leoparda ili pantera", ''Cybele, Attis and related cults: essays in memory of M.J. Vermaseren'' 1996:376.}} Ova krupna boginja majka plodnosti izgleda kao da se porađa sedeći na svom prestolu, a ruke su joj položene na dva rukonaslona u obliku neke životinje iz porodice mačaka. U [[Gordijske umetnine|frigijskoj umetnosti]] 8. veka pne. među artefaktima koji se povezuju s frigijskom boginjom majkom nalaze se lavovi kao pratioci, neka ptica grabljivica i mala vaza za [[Libacija|tečnu žrtvu]] ili druge zavetne darove.<ref>Elizabeth Simpson, "Phrygian Furniture from Gordion", in Georgina Herrmann (ed.), ''The Furniture of Ancient Western Asia'', Mainz 1996, str. 198–201.</ref>
Natpis ''matar kubileya'' urezan u jedno frigijsko svetilište u steni, koje se datira u prvu polovinu 6. veka pne., obično se prevodi kao "Majka planine", a to značenje potvrđuju i klasični izvori,<ref>Roller 1999, str. 67–68. To istiskuje etimološko tumačenje "Kibele" kao "one od kose": v. [[Emilie Haspels|C.H.E. Haspels]], ''The Highlands of Phrygia'', 1971, I 293 no 13, citirano u: Walter Burkert, ''Greek Religion'', 1985, III.3.4, napomene 17 i 18.</ref> i ono je konzistentno s Kibelom kao jednom od nekoliko sličnih boginja zaštitnica, koje su sve poznate kao "majke" i vezuju se za određene anatolijske planine ili druge lokalitete:<ref>Motz, 1997. str. 115.</ref> ona
U 2. veku pne. [[Grčka književnost|grčki pisac]] [[Pausanija (pisac)|Pausanija]] svedoči o postojanju [[Magnezija na Sipilu|magnezijskom]] ([[Lidija|lidijskom]]) kultu "Majke bogova", čija je statua bila urezana u jednom udubljenju na [[Sipil (planina)|planini Sipilu]]. Smatralo se da je to najstariji prikaz te boginje i pripisivao se legendarnom [[Broteja|Broteji]].<ref>Pausanija, ''Opis Helade, III, 22'': "Magnećani, koji prebivaju severno od Sipila, imaju na Kodinovoj steni najdrevniju od svih statua Majke bogova. Nju je napravio, Magnećani kažu, Broteja, [[Tantal (mitologija)|Tantalov]] sin" (prev. Ljiljana Vulićević). Taj je kip verovatno bio [[Hititi|hititskog]] porekla; v. Roller, 1999, str. 200.</ref> Ogromni ostaci jedne takve statue na planini Sipilu, makar ih je dosta zahvatila erozija i nemaju pratećih natpisa, uklapaju se u kasnije predstave Kibele u sedećem položaju i rukama koje joj počivaju na figurama lavova koje joj se nalaze s bokova. U [[Pesinunt]]u u Frigiji, boginja majka, koju su Grci smatrali Kibelom, imala je oblik neoblikovanog kamena od crnog [[Meteoritsko gvožđe|meteoritskog gvožđa]]<ref>Summers, in Lane, 1996, str.364.</ref> i možda je bila povezana ili čak identična s [[Agdistis]], planinskom božanstvom Pesinunta.<ref>Schmitz, Leonard, u: Smith, William, [[Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology]], 1867, str. 67. [http://nlp.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0104%3Aalphabetic+letter%3DA%3Aentry+group%3D9%3Aentry%3Dagdistis-bio-1 link to perseus.org]. Roller, 1994, str. 248–256, sugeriše da je "Agdistis" bilo Kibelino lično ime u Pesinuntu.</ref>
| |||