Đuro Daničić – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
Nema sažetka izmjene |
|||
Red 1:
[[Image:Djura_danicic.jpg|thumb|Đuro Daničić]]
#REDIRECT [[Đura Daničić]][[Kategorija:Četveroslovnik-Đ|URO Daničić]]▼
'''Đura Daničić''' (Đorđe J. Popović, [[4. april]] [[1825]], [[Novi Sad]] – [[17. novembar]] [[1882]], [[Zagreb]]), filolog, branilac [[Vuk Karadžić|Vukovih]] pogleda i veliki poštovalac njegovog rada, jedan od najznačajnijih radnika na proučavanju [[srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskog jezika]].
== Život ==
Đura Daničić rođen je pod imenom Đorđe J. Popović, kao četvrti sin [[Novi Sad|novosadskog]] sveštenika Jovana Popovića, u [[Novi Sad|Novom Sadu]], [[1825]]. Prve škole učio je u [[Novi Sad|Novom Sadu]] i [[Požun|Požunu]], a pravne nauke u [[Pešta|Pešti]] i [[Beč|Beču]], gde je došao [[1845]]. Pod uticajem [[Vuk Karadžić|Karadžića]] i [[Franc Miklošič|Miklošiča]] počeo je da se bavi slovenskom [[filologija|filologijom]], kojoj je kasnije, a naročito proučavanju srpskog jezika, posvetio ceo život. Za vreme studija materijalno su ga pomagali [[Mihajlo Obrenović|Knez Mihajlo Obrenović]] i [[Jovan Gavrilović]]. Godine [[1856|1856.]] postao je bibliotekar [[Narodna biblioteka|Narodne biblioteke]] u Beogradu i sekretar [[Društvo srpske slovesnosti|Društva srpske slovesnosti]], a [[1859|1859.]] profesor [[Beogradski Licej|Liceja]] (Velike škole). Godine [[1865|1865.]] ostavio je profesuru, i na kratko vreme postao činovnik Uprave pošta, a [[1866|1866.]] otišao je u [[Zagreb]] za sekretara tada osnovane [[Jugoslovenska akademija znanosti i umjetnosti|Jugoslovenske Akademije]]. [[1873|1873.]] se vratio na katedru [[Srpski jezik|srpskog jezika]] u Veliku školu u [[Beograd|Beogradu]], predajući u njoj do [[1877]]. Otišao je zatim na odmor u Zagreb da produži rad na započetom velikom ''Rječniku hrvatskoga ili srpskoga jezika''. Na tom poslu ga je i zatekla smrt. NJegovo telo preneseno je novembra iste godine (1882) u Beograd i tu je sahranjeno na [[Markovo groblje|Markovom groblju]].
Svoje prezime zamenio je [[1847|1847.]] prezimenom Daničić, kojim se potpisao na prvom svom naučno-polemičkom radu ''Rat za srpski jezik i pravopis'', i pri tom prezimenu je posle stalno ostao.
== Naučni rad ==
[[Image:Rjecnik hrvatskoga ili srpskoga jezika.jpg|thumb|Kapitalno Daničićevo djelo ''Rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika'' ([[1882]]).]]
Daničić je jedan od najvećih radnika na području ispitivanja srpskohrvatskog jezika.
NJegov prvi rad objavljen je 1845. (u [[Podunavka|Podunavci]]) u zaštitu Vuka. Naučno obaranje teorije Vukovih protivnika, Daničić je izneo u raspravi ''Rat za srpski jezik i pravopis'' (1847), kojom je doprineo brzoj pobedi Vukovih ideja. Zatim je dao ''Malu srpsku gramatiku'' (1850), u kojoj je srpski književni jezik prvi put naučno okarakterisan. Kasnije (od 1863) to je malo delo izlazilo u više izdanja (1—7), pod nazivom ''Oblici srpskog jezika''. Dela Daničića, u kojima je obrađivao različite strane srpskog jezika, jesu: ''Srpska sintaksa'' (1858), samo sa odeljkom o [[padež]]ima sa i bez [[predlog]]a, zasnovana na tadašnjoj lokalističkoj teoriji o padežima, ''Osnove'' (1876), klasifikacija, sasvim mehanička, nastavaka za obrazovanje reči, ''Korijeni'' (1847), bez velike teorijske vrijednosti, ''Istorija oblika'' (1874), najzad slavne akcenatske studije (Slav. Bibi., Miklošić, I, Glasnik, 8—9. Rad, 6, 14, 20), koje su obrazovale osnovu proučavanja slovenskog akcenta.
Daničićeva veća izdanja srpskih starih spomenika, većinom još nezamenjena, jesu: ''Žitije Sv. Save'' (Teodosijevo, 1860, u izdanju pripisano Domentijanu), ''Žitija Sv. Simeona i Sv. Save'' od Domentijana (1865), [[Nikoljsko jevanđelje]] (bosanske redakcije, 1864), ''Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih'' (Danila i drugih, 1866), i mnoga druga manja dela, razbijena po naučnim izdanjima.
== Reforma latiničnog pisma ==
U svom započetom delu ''Rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika'', Daničić je predložio reformu latiničnog pisma po ugledu na Vukovu reformu ćirilice, u kojoj bi se digrafi '''dj''', '''lj''', '''nj''', '''dž''' zamenili grafemama '''đ''', '''ļ''', '''ń''', '''ģ''', i time postigla puna kompatibilnost latinice sa ćirilicom, i izbegle nedoumice u kojima grafeme iz digrafa stoje jedna do druge, ali se posmatraju odvojeno (npr. ''nadživeti'', ''injekcija'', ''podjednako'' itd.).
Od Daničićevih grafema, u širu upotrebu je jedino ušla grafema '''Đ''' '''đ''', umesto dotadašnjeg ''dj''.
== Literatura ==
* Mala enciklopedija, Prosveta, Beograd, 1978
* Narodna enciklopedija (1927 g.), članak napisao [[Aleksandar Belić]];
* St. Novaković, Beleške o Đ. Daničiću (Godišnjica Nikole Čupića, 8, 1885);
* Rad. Vrhovac, Karakter i rad Đure Daničića (knjige Matice Srpske, 48, 1923);
* Bibliografija radova, Đ. S. Đorđevića (Kolo za 1889), 232 do 236.
== Spoljašnje veze ==
* [http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GSvcid=3150&GRid=8325443& Informacija o njegovom grobu]
* [http://home.drenik.net/foto/anastas/djura.html Đura Daničić, fotografija Anastasa Jovanovića 1850-1855]
* [http://djura-danicic.znanje.info/ Osnovna škola ''Đura Daničić'' u Novom Sadu]
{{DEFAULTSORT:Daničić}}
[[category:Rođeni 1825.]]
[[category:Umrli 1882.]]
[[category:Filolozi]]
[[category:Srpski jezik]]
[[Kategorija:Srpskohrvatski jezik]]
[[de:Đuro Daničić]]
[[en:Đuro Daničić]]
[[fr:Đuro Daničić]]
[[hr:Đuro Daničić]]
[[hu:Đuro Daničić]]
[[sr:Ђура Даничић]]
[[sv:Đuro Daničić]]
| |||