Newcastle upon Tyne – razlika između verzija

'''Newcastle upon Tyne''' (obično se naziva skraćeno samo '''Newcastle''') je grad u metropolitanskom okrugu [[Tyne and Wear]], na sjeveroistoku [[Engleska|Engleske]]. Grad je smješten na obalama rijeke [[Tyne]], historijski je bio dio grofovije ( [[engleski jezik|engleski]]: [[county]]) [[Northumberland]].

Grad nosi ime po [[normani|normanskoj]] utvrdi koju je [[1080]]. podigao Robert II. [[Normani|Normanski]], najstariji sin [[William I Osvajač|Vilima I. Osvajača]]. Newcastle se razvio iz [[rimsko Carstvo|rimske]] utvrde, za [[srednji vijek|srednjeg vijeka]] postao je centar trgovine vunom, a kasnije je postao sjedište [[Rudarstvo|rudarstva]] ([[ugljen]]). Kao pomorska luka, počeo se razvijati od [[16. vijek]]a, uz luku su nikla i brojna brodogradilišta uzduž riječne obale do [[Sjeverno more|Sjevernog mora]]. Newcastle je danas značajan kulturni i edukacijski centar ( u njemu djeluju dva univerziteta). On je 20 grad po veličini u [[Engleska|Engleskoj]] i najveća urbana aglomeracija u slivu rijeke [[Tyne|Tyna]], šesta po veličini u [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Ujedinjenom Kraljevstvu]].

Prvobitno [[rimsko Carstvo|rimsko]] naselje ''Pons Aelius''<ref>[http://www.roman-britain.org/places/pons_aelius.htm Roman Britain] Pons Aelius - 'The Aelian Bridge'</ref>, podignuto je u [[2. vijek]]u, [[Antički Rim|Rimljani]] su sagradili utvrdu pokraj mosta preko rijeke Tyne u blizini [[Hadrijanov zid|Hadrijanovog zida]] (zid je štitio rimsku provinciju Britaniju od napada barbara sa sjevera). Nakon pada Rimskog Carstva, - Newcastle je postao dio [[Anglosaksonci|anglosaksonskog]] kraljevstva [[Northumberland|Northumbria]] i tada se zvao Monkchester<ref>[http://www.british-history.ac.uk/report.aspx?compid=43318 British History] ''Historical Account of Newcastle-upon-Tyne'', Eneas Mackenzie, 1827. (pristupljeno 24. novembra 2008.)</ref>. Grad je razoren u sukobu s [[Danci]]ma. [[1080]]. ga je Robert Curthose, sin [[William I Osvajač|Vilima Osvajača]] obnovio. Grad se od tada naziva Novum Castellum ili New Castle. Bio je na značajnom strateškom položaju i najsjevernija engleska tvrđava u blizini nemirne granice sa [[Škotska|Škotskom]]. U [[13. vijek]]u Newcastle je utvrđen zidinama. Škoti su ga tokom [[14. vijek]]a tri puta neuspješno napadali.

Važna godina za grad bila je [[1530]]. kad je grad dobio monopol na trgovinu [[ugljen]]om i njegov prijevoz po rijeci Tyne. To je dalo jak poticaj ekonomskom razvoju grada. Godina [[1636]]. bila je nesretna za grad, jer je trećina stanovnika umrla od [[Kuga|kuge]]<ref>[http://www.1911encyclopedia.org/Plague Plague]. 11th Edition Encyclopædia Britannica.</ref>. Tokom [[Engleski građanski rat|Engleskog građanskog rata]] je grad stao na stranu kralja.

U [[18. vijek]]u je Newcastle bio četvrti centar štamparstva u Engleskoj<ref name="printing">[http://domain2160104.sites.fasthosts.com/documents/LivingNorth.pdf LivingNorth (pristupljeno 26. 07. 2010.) ] {{PDF}}</ref> (nakon [[London]]a, [[Oxford]]a i [[Cambridge]]a i razvio je značajnu kulturnu i naučnu djelatnost. Od [[1793]]. u gradu djeluje Literarno i filozofsko društvo<ref name="printing"/>, od tog vremena je Newcastle postao poznat i po proizvodnji stakla. Tokom [[industrijska revolucija|industrijske revolucije]] u [[19. vijek]]u grad se razvio u značajan industrijski centar. Newcastle i njegova okolica ima tradiciju rudarstva, tu se ugljen kopa od srednjeg vijeka, a na bazi ugljena podignuta su brojna industrijska poduzeća (brodogradnja, metalurgija). Newcastle je pretrpio bombardiranje za vrijeme [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]]. Prvi Univerzitet osnovan je [[1963]]., a [[1978]]. izgrađena je prva linija [[metro]]a.

Klima u gradu je umjerena oceanska. Temperature su nešto više zbog utjecaja [[Golfska struja|Golfske struje]]. Grad ima relativno malo padalina jer se nalazi pod kišobranom obližnjeg [[Peninsko gorje|Peninskog gorja]]. Zbog toga je jedan od najsušnijih gradova u Ujedinjenom Kraljevstvu.

* {{border|[[Datoteka:Flag of Australia.svg|20px]]}} [[Newcastle, New South Wales|Newcastle]], [[Australija]]