Jovan Skerlić – razlika između verzija

'''Jovan Skerlić''' ([[Beograd]] [[8. 8.|8. avgust]] [[1877]] — [[Beograd]] 2/[[15. 5.|15. maj]] [[1914]]) rođen i umro u [[Beograd]]u.

 

Osnovnu školu, gimnaziju i filozofiju svršio je u Beogradu. Na [[Velika škola|Velikoj školi]] diplomirao je iz [[francuski jezik|francuskog jezika]] sa književnošću i teorije književnosti, kao đak [[Bogdan Popović|Bogdana Popovića]]. Potom odlazi u [[Lausanne|Lozanu]], gde je položio i doktorat iz francuske književnosti. Samo je kratko vreme bio gimnazijski nastavnik u Beogradu. Odmah po položenom doktorskom ispitu postavljen je za nastavnika Univerziteta u Beogradu, prvo za francuski jezik i književnost, a zatim za srpsku književnost, koju je predavao sve do smrti. U dva maha je otpuštan iz državne službe zbog svojih političkih nazora.

 

Izabran je za dopisnog člana [[Srpska akademija nauka i umetnosti|Srpske kraljevske akademije]] [[3. 2.|3. februara]] [[1910]].

 

I pored svoje velike književne delatnosti, kojom je proslavljen kao najpopularniji i najobilniji naš kritičar, Skerlić je uporedo radio, isto tako neumorno i obilato, i na političkom i nacionalnom polju. Još kao đak ušao je u socijalistički pokret, pisao socijalno-političke članke i studije u socijalističkoj štampi. Docnije je prišao samostalnoj [[Radikalna stranka (Srbija)|radikalnoj stranci]], stvorenoj od levog krila radikalne stranke, i ubrzo postao njen glavni [[ideolog]]. Poslednje dve godine života bio je poslanik [[Narodna skupština Republike Srbije|Narodne supštine]], u kojoj se naročito istakao svojim borbenim govorom protiv „banko-kratije“, tj. protiv banaka, koje svojim [[zelenaš]]kim kamatama bezdušno iscrpljuju narod.

 

 

Iako je umro mlad, Skerlićev književni rad je veoma obiman. Njegovo najpoznatije i ujedno najbolje delo je '''Pisci i knjige'''(u devet svezaka). Sinteza celokupnog njegova književnog rada je '''Istorija nove srpske književnosti''', objavljena prvo u skraćenom obliku, kao srednjoškolski udžbenik, a potom u celini. Posebne su mu studije o književnim epohama: '''Omladina i njena književnost''' i '''Srpska književnost u 18 veku''', velika studija o [[Jakov Ignjatović|Jakovu Ignjatoviću]]; zatim ogledi: '''Pogled na današnju francusku književnost''', '''Uništenje estetike i demokratizacija umetnosti'''; književno-politički ogled '''[[Svetozar Marković]]''', pored ostalih. Od [[1905]] do smrti uređivao je „Srpski književni glasnik“, u početku u društvu sa [[Pavle Popović|Pavlom Popovićem]], a docnije sam.

 

Kao učenik Bogdana Popovića i francuske škole, Skerlić je i sam bio pristalica pozitivnog i naučnog metoda u istoriji književnosti i književnoj kritici, — metoda koji izučava piščev temperament, nasledne osobine, uticaj sredine i vremena na uobličavanje posebne vrste njegova talenta, ali ujedno ne zaboravlja ni vrednost samoga dela za sebe, čisto umetničku vrednost stila, kompozicije i jačine i kvaliteta osećanja. U osnovnim shvatanjima, njegova kritika proističe iz škole Bogdana Popovića. Ali dok je [[Bogdan Popović]] više polagao na artističku, upravo formalnu vrednost dela i ukrštenim metodama i sredstvima ipak tražio osveštana estetička načela (dogme), dok je on, dalje, poglavito tražio „umetnost radi umetnosti“ i bio manje-više aristokratski ravnodušan prema socijalnim, [[etika|etičkim]] i nacionalno-političkim smerovima, - Skerpić je, naprotiv, manje polagao na oblik i izražajne vrednosti, a više na sadržaj, i, kao borben duh, socijalan čovek i nacionalno-politički ideolog i duhovni vođ jednog pokolenja, bio više pristalica utilitarističke književnosti. On je u književnosti poglavito tražio ideje, socijalno-etičke, pa čak i političke smerove, — „napredne“ ideje i „napredne“ smerove. To „napredno“ on je shvatio sasvim na evropski način: u duhu racionalistički nastrojene misli. „Slobodni mislilac“ i pristalica istorijskog [[materijalizam|materijalizma]], pobornik žilave i srčane borbe za ubeđenja, on nije mario za [[pesimizam]], [[misticizam|mistiku]], romantička i sentimentalna raspoloženja, dekadansu i estetičku igru fantazije i reči.

 

 

{{Lifetime|1877|1914|Skerlicć, Jovan}}

[[Kategorija:Srpski pisci]]

[[Kategorija:Dopisni članovi SANU]]