Irski rat za nezavisnost – razlika između verzija
Uklonjeni sadržaj Dodani sadržaj
m →Vanjske veze: clean up using AWB |
m robot kozmetičke promjene |
||
Red 6:
|mjesto=[[Irska (otok)|Irska]]
|casus=nezavisnost Irske
|rezultat=[[Anglo-irski sporazum]]<br />Stvaranje [[Slobodna Država Irska|Slobodne Države Irske]]
|strana1={{flagicon|Irska}} [[Irska Republika]]
|strana2={{flagcountry|UKGBI}}
|komandant1=''vojni komandanti:''<br />[[Michael Collins (irski vođa)|Michael Collins]]<br />[[Richard Mulcahy]]<br />[[Cathal Brugha]]<br />i ostali lokalni komandanti<br />''oolitički vođe:''<br />[[Éamon de Valera]]
|komandant2=''vojni komandanti:''<br />[[Lord French]]<br />[[Nevil Macready]]<br />[[Henry Hugh Tudor]]<br />[[Henry Hughes Wilson|Henry Wilson]]<br />''politički vođe:''<br />[[David Lloyd George]]<br />[[Hamar Greenwood]]<br />[[Winston Churchill]]
|snaga1= [[Irska republikanska armija]] ~15.000 <small>(na papiru 100.000 ali je samo 15.000 sudjelovalo u operacijama, od toga samo 3000 istovremeno)</small>
|snaga2= [[Britanska vojska]] ~20.000<br />[[Royal Irish Constabulary|Kraljevska irska policija]] (RIC) 9700<br />-[[Black and Tans]] 7000<br />-[[Auxiliary Division|Pomoćna divizija]] 1400<br />[[Ulster Special Constabulary|Ulsterska specijalna policija]] (USC) 4000
|gubici1= ~550 mrtvih<ref name="Hopkinson p 201-202">(Hopkinson, Irish War of Independence pp. 201-202).</ref>
|gubici2= 714 mrtvih, od toga:<br />-410 mrtvih pripadnika RIC <br />-261 britanskih vojnika<br />-43 mrtvih pripadnika USC <ref>Hopkinson, ''Irish War of Independence'', pp. 201-202. Hopkinson lists 363 RIC killed in Southern Ireland 1919-21, Robert Lynch, the Northern IRA and the Early Years of Partition, gives a figure of 38 RIC and 43 USC personnel killed in Northern Ireland 1920-22 p. 227 and p. 67. The RIC casualty figure includes 4 Dublin Metropolitan Policemen and 2 Harbour Police.</ref>
|gubici3=~750 civils ubijeno<ref>Hopkinson lists 200 killed in southern Ireland 1919–21,Richard English, Armed Struggle, a History of the IRA, gives a total of 557 killed in Northern Ireland in 1920-1922 pp. 39-40.</ref><br />'''Ukupno mrtvih: ~2,014'''}}
'''Irski rat za nezavisnost''' ({{lang-en|Irish War of Independence}}; {{lang-ga|Cogadh na Saoirse}}), također poznat i kao '''Anglo-irski rat''' ({{lang-en|Anglo-Irish War}}) je bio oružani sukob koji se od 1919. do 1921. vodio u [[Irska (otok)|Irskoj]] između [[irski nacionalizam|irskih nacionalista]] okupljenih u [[Irska republikanska armija|Irsku republikansku armiju]] (IRA) na jednoj, i [[UK|britanskih]] vojnih, policijskih i paravojnih formacija te [[Irski unionizam|unionističkih]] milicija na drugoj strani. Uzroci sukoba su bili u višedecenijskom nezadovoljstvu većine [[Irci|irskog]] ([[Katoličanstvo|katoličkog]]) stanovništva britanskom vladavinom, odnosno [[Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Irske|političkom unijom]] sa pretežno [[protestantizam|protestantskom]] [[Velika Britanija|Velikom Britanijom]], kao i neuspjeh pokušaja britanske vlade da spor otkloni projektom [[Home Rule (Irska)|irske autonomije]]; tome je u velikoj mjeri pridonijelo izbijanje [[prvi svjetski rat|prvog svjetskog rata]] čije su političke i ekonomske posljedice, ali i krvavo gušenje [[Uskršnji ustanak|Uskršnjeg ustanka]] 1916. godine dodatno radikalizirale brojne Irce te ih okrenuli prema dotada marginalnoj stranci [[Sinn Fein]]. Njeni predstavnici su na [[Parlamentarni izbori u UK|britanskim parlamentarnim izborima 1918. godine]] osvojili 70 % svih mjesta u Irskoj, te se potom okupili u [[Dublin]]u i 21. januara 1919. donijeli [[Deklaracija o nezavisnosti Irske|deklaraciju o nezavisnosti irske]], a što je datum koji se tradicionalno uzima kao početak sukoba. Njegov tok je karakteriziralo odsutstvo konvencionalnih okršaja, s obzirom na to da je IRA koristila [[gerila|gerilsku]] strategiju usmjerenu na policiju i vojne jedinice u izoliranim oblastima; britanske vlasti su na to nastojale odgovoriti korištenjem paravojnih formacija od kojih su na zao glas došli dobrovoljci iz Britanije poznati kao ''[[Black and Tans]]''. Sukob, koji je eskalirao od decembra 1920. godine je osim vojnih akcija uključivao i brojne [[fizička likvidacija|likvidacije]] civila na obje strane, a u pretežno protestantskom [[Ulster]]u su njene glavne žrtve bili manjinski katolici. U Britaniji, koja se još ekonomski i psihološki oporavljala od prvog svjetskog rata rata, sukob u Irskoj je s vremenom postao izuzetno nepopularan; njena vlada je stoga pristala na [[primirje]] proglašeno 11. jula 1921. godine. Slijedili su pregovori tokom kojih je postignut [[kompromis]]ni [[Anglo-irski sporazum]] u decembru 1921. kojim je Irska podijeljena na južni dio - [[Irska Slobodna Država|Irsku Slobodnu Državu]] kao ''[[de facto]]'' [[nezavisnost|nezavisni]] britanski dominion - i [[Sjeverna Irska|Sjevernu Irsku]] koja je ostala pod neposrednom britanskom vlašću. Iako današnji teoretičari znaju ishod rata nazivati prvim uspješnim primjerom strategije [[asimetrično ratovanje|asimetričnog ratovanja]], veliki dio stanovnika nove države njime nije bio zadovoljan, što je dovelo do kratkog ali krvavog [[irski građanski rat|građanskog rata]], a pola vijeka kasnije u Ulsteru i do [[Sjevernoirski sukob|dugotrajnog sukoba katolika i protestanata]].
== Izvori ==
{{izvori}}
== Vanjske veze ==
{{Commons category|Irish War of Independence}}
* [http://www.warofindependence.info/ War Of Independence website for Clare and Galway]
* [http://webpages.dcu.ie/~foxs/irhist Chronology of Irish History 1919 - 1923]
* [http://homepage.eircom.net/~corkcounty/index.html Cork's War of Independence]
* [http://www.limerick-leader.ie/issues/20000101/s1920.html Eleven killed in an IRA gun ambush outside Dromkeen] 3 February 1921, on the [[Limerick Leader]] web site.
* [http://www.theirishstory.com/tag/irish-war-of-independence/ The Irish Story archive on the war]
* [http://theirishwar.com/ The Irish War website]
* [http://www.irishwarmemorials.ie/html/warMemorials.php?warID=10&warName=W. of I. War memorials related to the Irish War of Independence]
* [http://www.irishhistorylinks.net/History_Links/War_Of_Independence.html Irish History Links for the War of Independence]
{{DEFAULTSORT:Irski rat za nezavisnost}}
| |||