Helenistička Grčka – razlika između verzija

[[imageDatoteka:Nike von Samothrake.png|thumb|left|Nika sa Samotrake - [[Luvr]]]]

'''Helenistička Grčka''' ( [[ 323. pne.]] -[[146. pne.]] ) predstavlja Grčku od smrti [[Aleksandar Makedonski|Aleksandra Makedonskog]] [[323. pne.]] do rimskog osvajanja Grčke [[146. pne.]] Uspostavljanje rimske vlasti nije narušilo kontinuitet helenističkog društva i kulture, što ostaje nepromenjeno sve do pojave [[hrišćanstvo|hrišćanstvo]]. Ipak rimska vlast je značila kraj grčke političke nezavisnosti.

== Makedonska dominacija ==

[[Aleksandar Makedonski|Aleksandrova]] osvajanja imala su dalekosežne posledice po grčke gradove-države. Beskonačni sukobi tih polisa, koji su karakterisali IV i V vek pne. postali su beznačajni. Grčki horizonti su bitno prošireni. Počela je velika emigracija u nova grčka kraljevstva na istoku. Mnogi posebno mladi i ambiciozni Grci sele se u [[Aleksandrija|Aleksandriju]], [[Antiohija|Antiohiju]] i mnoge druge nove helenističke gradove. Sele se čak do današnjeg Afganistana i Pakistana, gde su [[Grčko-Baktrijsko kraljevstvo]] i [[Indo-Grčko kraljevstvo]] preživeli do prvog veka pne.

Grci su kroz poraze grčkih gradova od Filipa i [[Aleksandar Makedonski|Aleksandra Makedonskog ]] naučili da polisi nikada neće više biti sile same za sebe. Videli su da se hegemoniji Makedonije i država naslednica mogu suprostaviti samo ako se polisi ujedine. Grci su mnogo cenili svoju nezavisnost tako da nisu ni razmatrali ujedinjenje.

Kasandar umire [[298. pne.]], a njegovi sinovi se pokazuju slabim, pa [[Demetrije Poliorket]] postaje kralj Makedonije [[294. pne.]] Protiv Demetrija se udružuju [[Lizimah]], [[Pir]] i [[Ptolemej]]. On napušta Makedoniju [[288. pne.]] , pa Lizimah i Pir postaju zajednički kraljevi Makedonije, a Grčku daju Demetrijevu sinu [[Antigon II|Antigonu II]].

[[imageDatoteka:Laocoön_and_His_Sons.jpg|thumb|300px|left|Laokon i njegovi sinovi, statua iz kasnog helenizma]]

== Antigon II ==

Demetrijev sin [[Antigon II ]] postaje kralj Makedonije. Pobeđuje [[Gali|Gale]], koji su izvršili invaziju grčkih zemalja. Bitka protiv Gala ujedinila je [[Antigonidi|Antigonide]] iz Makedonije i [[Seleukidi|Seleukide]] iz Antiohije. Savez te dve kraljevine je bio takođe uperen protiv najbogatije države helenskog sveta Ptolemejevog Egipta.

[[Antigon II ]] vlada do svoje smrti [[239. pne.]] a Antigonidi posle njega zadržavaju makedonski presto do [[146. pne.]], tj rimskog osvajanja Grčke. Vladavina [[Antigonidi|Antigonida]] nad grčkim gradovima bila je i sa prekidima. Drugi vladari, a posebno [[Ptolemejidi]], poticali su i finansirali antiakedonske aktivnosti u Grčkoj, a sve sa ciljem da se potkopa vlast Antigonida. [[Antigon II]] je postavio garnizin na veoma važno strateško mesto [[Korint]]. [[Atina]], [[Rodos]], [[Pergam]] zadržali su svoju nezavisnost, a drugi polisi u matičnoj Grčkoj formiraju [[Etolski savez]] i [[Ahajski savez]], da bi branili ukidanje ograničene nezavisnosti, ugrožen naročito od strane Makedonije. [[Sparta]] je takođe bila nezavisna, ali nije ulaztila u saveze.

[[Ptolemej II ]] je [[267. pne.]] nagovorio Grke da ustanu protiv [[Antigon II|Antigona]]. Taj usatanak je poznat kao [[Hremonidski rat]] po atinskom vođi Hremonidu. [[Atina]] i polisi su pobeđeni i gube nezavisnost i demokratske institucije. Atina prestaje biti politički faktor u Grčkoj, iako je ostala najveći i najbogatiji grad.

== Filip V Makedonski ==

[[Antigon II ]] je umro [[239. pne.]], a posle njegove smrti slede nove pobune polisa [[Ahajski savez|Ahajskog saveza]]. [[Demetrije II]] (sin Antigona II) umire [[229. pne.]] ostavljajući dete [[Filip V Makedonski|Filipa V]] kao kralja i [[Antigon III Doson|Antigona III Dosona]] kao regenta. [[Ahajski savez]] je bio nominalno podanik Ptolemejevog Egipta, a u stvari su bili nezavisni i kontrolisali su većinu južne Grčke. [[Sparta]] je bila neprijatelj Ahajaca i [[227. pne.]] Sparta zauzima Ahaju. [[Antigon III Doson]] pobeđuje Spartance [[222. pne.]] i anektira Spartu, što je bilo prvi put da je [[Sparta]] okupirana od strane sile.

[[Filip V Makedonski]] dolazi na vlast [[221. pne.]] i bio je poslednji makedonski vladar koji je imao sposobnost i mogućnost da ujedini Grčku i sačuva njenu nezavisnost od sve veće rimske moći. Pod njegovim uticajem i vođstvom sklapa se mir u Naupaktu [[217. pne.]], kojim se završavaju sukobi makedonskih i grčkih saveza. Tada je on kontrolisao celu Grčku osim Atine, Rodosa i Pergama.

[[Filip V Makedonski]] stvara savez [[215. pne.]] sa rimskim neprijateljem [[Kartagina|Kartaginom]]. Time Rim po prvi put dolazi da se meša u grčke poslove. Rim odvlači gradove ahajskog saveza i stvara savez sa [[Rodos]]om i [[Pergam]]om, koji je bio najjača sila u Maloj Aziji. [[Prvi makedonski rat]] je izbio [[212. pne.]] , a završava neodlučno, ali [[Makedonija]] je postala neprijatelj Rima. Rimski saveznik [[Rodos]] kontrolisao je egejska ostrva.

Rim je pobedio [[Kartagina|Kartaginu]] [[202. pne.]] ,pa je imao slobodne ruke da se okrene istočno, kad su ga pozvali rimski saveznici [[Rodos]] i [[Pergam]]. [[Drugi makedonski rat]] izbija [[200. pne.]] u osnovi zbog toga jer je Rim smatrao da je Makedonija potencijalni saveznik [[Seleukidsko carstvo|Seleukidskog carstva]], koje je bilo najveća sila Istoka. Mnogi saveznici napuštaju [[Filip V Makedonski|Filipa V]] pa ga prokonzul [[Tit Kvinkcije Flaminin]] pobeđuje [[197. pne.]] u bici kod Kinoskefala.

Srećom po Grke, [[Tit Kvinkcije Flaminin]] je bio umeren čovek i obožavatelj grčke kulture. [[Filip V Makedonski]] je trebao predati flotu i postati rimski saveznik. Bio je pošteđen težih mirovnih uslova. Iako je formalno proglasio grčke gradove slobodnim [[Tit Kvinkcije Flaminin]] je postavio rimske garnizone u [[Korint]] i [[Halkida|Halkidu]]. Sloboda koju su obećavali Rimljani bila je iluzija. Svi gradovi sem [[Rodos]]a uključeni su u novi savez kontroliran od Rima, a demokratije su zamenjene aristokratskim vladama u savezu sa Rimom.

== Uspon Rimske Republike ==

[[imageDatoteka:Colossus_of_Rhodes.jpg|right|thumb|250px|''Kolos sa Rodosa'', gravira iz 16. veka Martina Hemskerka, iz njegove serije o [[Sedam svetskih čuda]].]]

Između Rima i [[Seleukidi|Seleukidskog]] kralja [[Antioh III|Antioha III]] izbija rat. Neki grčki gradovi smatraju [[Antioh III|Antioha III ]] spasiocem od rimske vlasti, a Makedonija je bila saveznik Rimu. [[Antioh III]] je poražen [[191. pne.]] u [[bitka kod Termopila|bici kod Termopila]]. Tokom tog rata rimska vojska je prvi put prešla u Aziju, gde su pobedili Antioha [[190. pne.]] u [[bitka kod Magnezije|bici kod Magnezije]]. Grčka se sad nalazila na rimskim linijama komunikacija prema istoku, a rimska vojska je postala stalno prisutna.

Rim se u sve počeo mešati. Bilo koja pobeđena strana u unutrašnjim grčkim sporovima žalila se Rimu. Time se Rim sve više mešao u unutrašnje stvari. [[Makedonija]] je još uvek bila nezavisna, iako je bila rimski saveznik. [[Filip V]] umire [[179. pne.]] , a nasleđuje ga sin [[Persej]], koji kao i svi makedonski kraljevi mašta o ujedinjenju Grčke pod makedonskom vlašću. Makedonija je bila preslaba za takve ciljeve. Rimski saveznik [[Eumen II]] iz [[Pergam]]a uverava [[senat]]ore da Persej predstavlja opasnost za rimske pozicije.

== Kraj grčke nezavisnosti ==

[[imageDatoteka:Wenuszmf.jpg|thumb|120px|left|Miloska Venera]]

== Umetnost u doba helenizma ==

== Vidi još ==

* [[Antička Grčka]]

* [[Seleukidsko carstvo]]

* [[Antigonidi]]

* [[dijadosi]]