Dispneja – razlika između verzija

'''Dispneja,''' ({{jez-lat|dyspnoe}}), '''glad za vazduhom, zaptiv, teškoća u disanju''', je nedostatak [[vazduh]]a praćen subjektivnim osećajem otežanog [[disanje|disanja]], kao posledica [[nesklad]]a između [[fiziologija disanja čoveka|ventilacije]] i potreba za [[vazduh]]om. To je generički termin kojim se označavaju mnogi patofiziološki poremećaji koji mogu da rezultiraju različitim kvalitetima respiratornih tegoba, i služe da bliže opišu određenu dijagnozu. <ref>[http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16916005?ordinalpos=1&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_SingleItemSupl.Pubmed_Discovery_RA&linkpos=2&log$=relatedreviews&logdbfrom=pubmed Ambrosino N, Serradori M. Determining the cause of dyspnoea: linguistic and biological descriptors. Chron Respir Dis. 2006; 3(3):117-22.] Posećeno:17.01.2010.{{en}}</ref>

Sprovedena [[istraživanje|istraživanja]] iznose podatke da je dispneja prisutna u 21 do 78,6% bolesnika sa uznapredovalim [[tumor]]om pluća i kod preko 50% bolesnika u krajnjoj fazi [[AIDS]], [[hronična opstruktivna bolest pluća|HOBP]], bolesti [[srce|srca]] i [[bubreg]]a. Važno je istaći da dispneja nije ograničena samo na one koji imaju; [[rak]], srčane ili respiratore bolesti. Veliki broj bolesnika sa neuro-mišićnim bolestima ima sniženu ventilaciju zbog poremećaja u funkciji [[mišići|mišića]] ili neuro-mišićnom prenosu: osećaj [[paraliza|paralize]] koji sprečava ventilaciju i deluje zastrašujuće. Uznemirenost, [[anksioznost]] i [[nesanica]], dodatno može da proizvede začarani [[krug]] poremećaja [[ponašanje|ponašanja]] i [[stres]] kako za bolesnika tako i za njihovu [[porodica|porodicu]] i [[staratelj]]e. <ref>[http://www.patient.co.uk/reference/Dyspnoea_in_Palliative_Care.htm Dyspnoea in Palliative Care] Posećeno:17.01.2010.{{en}}</ref>

* [[Koronarna bolest srca |Koronarna srčana bolest]] sa ili bez [[srčani udar|infarkta]],

* [[Kardiomiopatija|Kardiomiopatije]],

* [[Perikarditis]],

* [[Aritmije srca|Aritmije]],

* [[srce|Valvularne disfunkcije]],

* [[Urođene srčane mane]]

* [[Hronična opstruktivna bolest pluća|HOBP]],

* [[Astma]],

* [[Restriktivne plućne bolesti]],

* [[tumori|Benigni i maligni tumori]] [[pluća]] i [[pluća|plućne maramice]],

* [[Pneumotoraks]],

* [[Bolesti plućne maramice]]

* [[Hronična opstruktivna bolest pluća|HOBP]] sa plućnom [[hipertenzija |hipertenzijom]] i [[hronično plućno srce|hroničnim plućnim srcem]],

* [[Plućna embolija|Hronični plućni embolizam]],

* [[Trauma]]

* [[metabolizam|Metabolički]] [[poremećaj]]i ([[acidoza]] i dr),

* [[Neuromišićne bolesti]],

* [[Bolesti uva, grla i nosa]],

* [[anksiozni poremećaj|Anksiozno-depresivni poremećaji]],

* [[Bol]] bilo kojeg [[uzrok]]a,

* [[Anemije]],

* Ekspanzivni procesi u [[trbuh]]u i dr.

== Mehanizam nastanka ==

[[Datoteka:Bronchitis .jpg|thumb|desno|250px|<small>O suženje lumena bronha (jednom od uzroka [[dispneja|dispneje]]), [[dorzalni respiratorni centar (DRC)|dorzalni respiratorni centar (DRC)]] u [[produžena moždina|produženoj moždini]], preko aferentnog signala obaveštavaju receptori na istezanje.</small>]]

[[Datoteka:Gray694.png|thumb|desno|230px| <small>[[Ritam]] [[disanje|disanja]] koji je kod ljudi od 12-16 [[fiziologija disanja čoveka|udisaja]] u [[minut]]i reguliše [[dorzalni respiratorni centar DRC)|dorzalni respiratorni centar (DRC)]] u [[produžena moždina|produženoj moždini]]. [[Inspiracija]] obično traje oko 2., a [[ekspiracija]] (izdisaj) oko 3. [[sekund]]e. Normalni ritam disanja se zove [[eupneja]] , a otežano disanje [[dispneja]].</small> ]]

* Centralna obrada [[Podatak|podatakpodataka]]a u [[mozak|mozgu]]. Iako promena arterijske koncentracije kiseonika nemaju direktan uticaj na sam centar za disanje, centralna regulacija dobija podatke od hemoreceptora, koji reaguju na promenu acido-bazne [[Ravnoteža|ravnoteže]] zbog preomene koncentracije ugljen dioksida ili [[jon]]a [[vodik|vodonika]] i nadražaja mehanoreceptore koji reaguju na razne „mehaničke“ nadražaje. Veruje se da centralna obrade podataka u [[mozak|mozgu]], upoređuje, aferentne (prijemne) i eferentne (poslete) [[signal]]e), i konstatuje njihovo "neslaganje", koje potom rezultira osećajem dispneje. Drugim rečima, dispneje nastaje kada ventilacija ne zadovoljava fizičke potrebe disanja (o čemu mozak obaveštava aferentna signalizacija), zbog neodgovarajućih signala koje je on preko eferentne signalizacije poslao organizmu. <ref>[http://www.ncbi.nlm.nih.gov/bookshelf/br.fcgi?book=cm∂=A454 Vaskar Mukerji Dyspnea, Orthopnea, and Paroxysmal Nocturnal Dyspnea] Posećeno 19.01.2010.{{en}} </ref>

==== Aferentna [[signal]]izacija ====

Aferentni signali senzornog [[neuron]]a su [[signal]]i koji se kreću prema [[mozak|mozgu]]. Aferentni neuroni su značajni u dispneji jer prenose signale koji potiču iz velikog broja izvora, uključujući [[organ]]e u [[Zajednička karotidna arterija |karotidama]], [[koštana srž|koštanoj srži]], [[pluća|plućima]], grudnom košu, mišićima. [[Hemoreceptori]] u karotidama i koštanoj srži daju [[Informacija|informacije]] o koncentraciji [[gas]]ova u [[krv]]i ; [[kiseonik|O]]₂, [[ugljen-dioksid|CO]]₂ i [[Vodik|H]]⁺. U plućima, [[jukstakapilarni receptori (J)]] su osetljivi na intersticijalni [[ostrvo|otok]] i embolizaciju u plućnima, dok ostali mehanoreceptori (streč ili receptori na istezanje) signaliziraju suženje bornhija (bronhokonstrikctiju), a receptori u [[mišići|mišićnim]] vlaknima u zidu grudnog koša prenose [[signal]]e o stanju napetosti respiratorne muskulature. <ref name="Harrison"/> Aferentni signali prenose mozgu informacije; da oslabljena ventilacija dovodi do [[hiperkapnija|hiperkapnije]], da insuficijencija levog srca dovodi do [[ćelija|međućelijski]] otoka (i ometa [[razmena|razmenu]] [[gas]]ova), da [[astma]] izaziva sužavenje lumena [[pluća|bronha]] (bronhokonstrikciju koja ograničava protok vazduha) i da [[zamor]] [[mišići|mišića]] dovodi do neefikasnog rada [[fiziologija disanja čoveka|disajnih mišića]] što rezultrira pojavom subjektivnog [[emocije|osećaja]] dispneje. <ref name="Harrison"/>

==== Eferentna signalizacija ====

==== Centralna obrada [[Podatak|podatakpodataka]]a u mozgu ====

=== Izvor signala i funkcija receptora ===

* Poremećaj koncentracije [[gas]]ova u [[tkivo|tkivima]] i tečnostima ([[krv]], [[likvor]]).

* Povećana koncentracija [[ugljen-dioksid]]a u [[krv]]i i

* Smanjena koncentracija [[kiseonik]]a u [[krv]]i, [[ćelija]]ma i [[tkivo|tkivtkivu]]u.

* Pojačan rad disajnih [[mišići|mišića]] da bi se obezbedila dovoljna količina [[kiseonik]]a, usled raznih [[strah]]ova, psihički poremećaja.

==== Hemoreceptori ====

==== Mehanoreceptori ====

|align="center" | Napet [[Skeletni sistem| grudni koš]]

|align="center" | Napet [[Skeletni sistem |grudni koš]]

== Znaci-uzroci-prateći simptomi-dijagnostika ==

* '''Znaci:''' dispneja pretežno inspiratornog tipa

* '''Uzrok''': redukcija šupljine [[grkljan]]a zbog zapaljenja i kontrakcije zida

* '''Trajanje''': akutno (nekoliko dana)

* '''Prateći simptomi''': [[ temperatura]]; [[promuklost]]; [[gušobolja]]; suvi [[kašalj]]

* '''Dijagnostika''': otorinolaringološki pregled

* '''Znaci:''' dispneja inspiratornog tipa sa glasnim i zviždanjem tokom udisanja

* '''Uzrok''': snažna spastična kontrakcija grkljana

* '''Trajanje''': akutno (nekoliko [[dan]]a), posebno [[ noć]]u

* '''Prateći simptomi''': temperatura; promuklost; gušobolja; suvi kašalj; [[anksioznost|anksiozno stanje]]

* '''Dijagnostika''': otorinolaringološki pregled, [[bris]] ždrela

* '''Znaci:''' dispneja inspiratornog tipa sa osećajem gušenja u grlu

* '''Uzrok''': [[ostrvo|otok]] sluzokože grkljana sa kontrakcijom zida, često alergijskog porekla

* '''Trajanje''': akutno sa tendencijom ponavljanja

* '''Prateći simptomi''': katkad otok usana i [[prehlada]]; retko [[ urtikarija]]

* '''Dijagnostika''': alergološka pregled; nivo komplementa u [[krv]]i; alergološki testovi

* '''Znaci:''' dispneja inspiratornog tipa, više ili manje naglašena zavisno od veličine strume(guše)

* '''Uzrok''': kompresija grkljana od strane strume štitnjače

* '''Trajanje''': postoje akutna (akutni tiroiditis) i hronična forma

* '''Prateći simptomi''': katkad nijedan; u drugim slučajevima znaci disfunkcije [[štitna žlezda|štitne žlezde]], ili u obliku hipotiroidizma ili u obliku hipertiroidizma

* '''Dijagnostika''': ultrazvuk i scintigrafija štitnjače; nivo hormona štitnjače u krvi; endokrinološki pregled

* '''Znaci:''' dispneja inspiratornog tipa koja u odmaklom obliku može dovesti do bučnih kreštavih udisaja.

* '''Uzrok''': smanjenje prečnika kanala grkljana zbog razvoja [[tumor]]a

* '''Trajanje''': nekoliko meseci (u nedostatku hirurškog zahvata)

* '''Prateći simptomi''': promuklost; suvi kašalj; katkad kašalj sa krvavim ispljuvkom

* '''Dijagnostika''': otorinolaringološki pregled

* '''Znaci:''' povećanje frekvencije [[disanje|disanja]] koje se pojavljuje u krizi (napadu)

* '''Uzrok''': vaskularni zastoj i kongestija u plućima zbog kardiocirkulatorne insuficijencije

* '''Trajanje''': hronično

* '''Prateći simptomi''': [[cijanoza]]; [[umor]]; neurološke smetnje ([[pamćenje|deficit pamćenja]], mišićne [[pareza|pareze]], itd)

* '''Dijagnostika''': [[elektrokardiogram]]; [[ultrazvuk]] srca; [[radiografija]] grudnog koša i kardiološki pregled

* '''Znaci:''' vrlo jaka inspiratorna dispnoična kriza sa izraženim povećanjem frekvencije disanja

* '''Uzrok''': srčana insuficijencija sa dekompenzacijom leve komore

* '''Trajanje''': kriza ne može da traje više časova; ako se stanje ne popravi, postoji rizik [[smrt]]nog ishoda

* '''Prateći simptomi''': kašalj sa penušavim ispljuvkom ružičaste boje; bledilo i cijanoza; [[tahikardija]] (povećanje srčane frekvence); [[aritmije srca|srčana aritmija]]; [[znojenje]]

* '''Dijagnostika''': kardiološki pregled, elektrokadiogram, ultrazvuk srca, rendgenogram grudnog koša

* '''Znaci:''' inspiratorna dispneja sa ograničenim i površnim respiratornim pokretima

* '''Uzrok''': vrlo jaki [[bol]]ovi perikardnog porekla, koji ograničavaju respiratorne pokrete

* '''Trajanje''': postoje akutni oblici trajanje 10 - 20 dana i hronični oblici

* '''Prateći simptomi''': bolovi, katkad vrlo jaki, u području [[srce|srca]]; u akutnom obliku suv i nadražajan kašalj; temperatura i glavobolja u hroničnim oblicima; kožni otoci; povećana [[jetra]], ascites (izlivanje tečnosti u trbuh)

* '''Dijagnostika''': ultrazvuk srca, rendgenogram grudnog koša, elektrokardiogram, kardiološki pregled

* '''Znaci:''' vrlo učestalo i površno disanje

* '''Uzrok''': vrlo jaki bolovi u grudnom košu i kardiocirkulatorna insuficijencija

* '''Trajanje''': nekoliko sati ili dana

* '''Prateći simptomi''': vrlo jaki bolovi u području srca sa širenjem u vrat, levu ruku i lopatice; anksiozno stanje, hladnoća i bledilo, smanjenje arterijskog pritiska

* '''Dijagnostika''': elektrokardiogram, ultrazvuk srca; analize krvi (transaminaze, aldolaze, kreatinfosfokinaza, laktatdehidrogenaza)

* '''Znaci:''' vrlo učestalo i duboko disanje

* '''Uzrok''': smanjenje broja [[krv|crvenih krvnih zrnaca]]

* '''Trajanje''': postoje akutni (kod teških krvarenja i hemolitičkih kriza) i hronični oblici

* '''Prateći simptomi''': bledilo kože, lako zamaranje; tahikardija

* '''Dijagnostika''': analiza krvi ([[krvna slika]], retikulociti)

* '''Znaci:''' učestalo i duboko disanje

* '''Uzrok''': lezija koja zahvata nervne centre za disanje

* '''Trajanje''': nekoliko dana

* '''Prateći simptomi''': [[paraliza]]; glavobolja; poremećaji svesti sve do [[koma|kome]]

* '''Dijagnostika''': [[kompjuterizovana tomografija|CT mozga]], neurološki pregled

* '''Znaci:''' vrlo duboko i bučno disanje

* '''Uzrok''': oštećenje nervnih centara za disanje u mozgu

* '''Trajanje''': nekoliko dana

* '''Prateći simptomi''': više ili manje duboka koma; temperatura; ponekad [[epilepsija|epileptički napadi]] ili paralize; povraćanje

* '''Dijagnostika''': neurološki pregled; lumbalna punkcija; CT mozga, [[elektroencefalografija|elektroencefalogram]]

* '''Znaci:''' izrazito povećanje frekvence disanja, površno disanje

* '''Uzrok''': smanjenje respiratornog kapaciteta pluća

* '''Trajanje''': nekoliko dana

* '''Prateći simptomi''': bolovi sa jedne strane grudnog koša; cijanoza; kašalj sa ispljuvkom obojenim krvlju; lagano povišena temperatura

* '''Dijagnostika''': rendgenogram grudnog koša, elektrokardiogram

* '''Znaci:''' dispneja inspiratornog tipa, lokalizacija ([[grkljan]], [[dušnik]] ili [[bronhije]]) više ili manje naglašena, zavisno od veličine opstrukcije i vrste stranog tela

* '''Uzrok''': parcijalna opstrukcija disajnih puteva

* '''Trajanje''': akutno

* '''Prateći simptomi''': snažan napad kašlja; osećaj gušenja

* '''Dijagnostika''': nije potrebna

== Lečenje ==

* ''Smirivanje osobe sa dispnejom'' - je prva mera, i njen cilj je oslobađanje od [[anksioznost]]i, [[strah]]a od gušenja, gušenja, umiranja u [[san|snu]] itd., od strane članova porodice, trenutno prisutnih osoba ili medicinskog osoblja. Osobe koje povremeno imaju snažne napade dispneje, bilo zbog bolesti ili anksioznog reagovanja moraju imati razrađen [[sistem]] pozivanja osoba koje će im pružiti psihičku ali i zdravstvenu [[pomoć]].

* ''Pozicioniranje u najudobniji položaj'' - obično je to sedenje u uspravnom položaju sa osloncem o naslon. To je dobro prihvaćen klinička metoda kod bolesnika sa ([[hronična opstruktivna bolest pluća|HOBP]]) koja sa promenom položaj tela umanjuje dispneju. Položaja tela koji povećava pritisak u stomaku može da značajno poboljša funkcije disajnih mišića. Naslonjen i nagnut unapred bolesnik poboljšava snagu inspiratornih [[mišići|mišića]], što smanjuje i dispneju u ([[hronična opstruktivna bolest pluća|HOBP]]). <ref>O'Neil, S., and D. S. McCarthy. 1983. Postural relief of dyspnea in severe chronic airflow limitation: relationship to respiratory muscle strength. Thorax 38: 585-600 . </ref>

* ''Provetravanje prostorije'' – uz primenu [[vazduh]]a iz [[ventilator]]a (sobnog ili iz [[klima uređaj]]a) i otvoranje [[prozor]]a pomaže bolesniku, jer mu pruža psihološko olakšanje.

* ''Vežbe disanja'' – bolesnike sa dispnejom se obučavaju u korišćenju vežbi disanja i drugih metoda opuštanja. Pravilnom obavljenom [[obuka|obukom]] bolesnici mogu da kontrolišu svoje [[simptom]]e, u toku rada i svakodnevnog [[život]]a što može da promeni [[percepcija|percepciju]], a time i [[tolerancija|toleranciju]] za dispneju.<ref>Devine, E. C.. 1996. Meta-analysis of the effects of psychoeducational care in adults with asthma. Res. Nurs. Health 19: 367-376 [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8848621?dopt=Abstract Abstract] Poseećeno: 17.01 2010. {{en}} </ref>

* ''Pravilan način [[život]]a'' – uz smanjenje nepotrebnih [[aktivnost]]i, ali uz što bolje organizovane i ravnomerne psihofizičke aktivnosti.

* ''Pravilna ishrana'' - sa malim čestim unosom pića i jela koji su podešeni prirodi bolesti i najbolje se podnose. Bolesnici sa [[rak]]om ili u krajnjoj fazi respiratornih bolesti moraju u [[prehrana|ishrani]] koristit i [[savet]]e [[dijetetičar]]a.

* ''Alternativne metode'' - [[akupunktura]] i [[hipnoza]] može pomoći nekim pacijentima, ali osnovani problem je što za njenu primenu ne dostaju uvek i dokazi. <ref>Vickers AJ, Feinstein MB, Deng GE, et al; Acupuncture for dyspnea in advanced cancer: a randomized, placebo-controlled pilot trial . BMC Palliat Care. 2005 Aug 18;4:5.[[http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16109163?dopt=Abstract]] Posećeno: 17.01.2010.{{en}}</ref>

* ''[[Desenzitizacija]]'' - ili izlaganje veće nego obično doživljavanju dispneje u bezbednom okruženju, ima za cilj da kod bolesnika povećava efikasnost za prevazilaženje [[simptom]]a i potencijalno povećavnje praga [[doživljaj]]a. Precizan mehanizam ovih promena u dispneji je nepoznat. <ref>Carrieri-Kohlman, V., M. K. Douglas, J. M. Gromley, and M. S. Stulbarg. 1993. Desensitization and guided mastery: treatment approaches for the management of dyspnea. Heart Lung 22: 226-234 [http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8098324?dopt=Abstract Abstract]Posećeno: 17.01.2010.{{en}}</ref>

* Vežbe disanja: poboljšanje efikasnosti [[eliminacija|eliminacije]] [[ugljen-dioksid|CO]]₂

* Dodatna terapija udisanjem [[kiseonik|O]]₂

* Dodatna [[terapija]] [[kiseonik|O]]₂

* [[farmakologija|Farmakološka terapija]]:

:* terapija [[opioidi#Opijati vs. opioidi|opijatima]]

:* terapija [[anksioznost|anksioliticima]]

* Promena plućnih aferentnih informacija:

:* primena [[vibracije|vibracija]] (međurebarnih mišića)<ref>Sibuya, M., M. Yamada, A. Kanamaura, K. Tanaka, H. Suzuki, E. Noguchi, M. D. Altose, and I. Homma. 1994. Effect of chest wall vibration on dyspnea in patients with chronic respiratory disease. Am. J. Respir. Crit. Care Med. 149: 1235-1240 </ref>

:* regulacija provetravanja (ima za cilj da smanji nivo [[ugljen-dioksid|CO]]₂)<ref>Jones, N. L., G. Jones, and R. H. T. Edwards. 1971. Exercise tolerance in chronic airway obstruction. Am. Rev. Respir. Dis. 103: 477-491</ref>

:* inhalaciona farmakološka terapija

:* primena ventilacije (ima za cilj da obezbedi disajne pritiske neophodne za adekvatnu razmenu gasova) <ref> Knebel, A. R., S. L. Janson-Bjerklie, J. D. Malley, A. G. Wilson, and J. J. Marini. 1994. Comparison of breathing comfort during weaning with two ventilatory modes. Am. J. Respir. Crit. Care Med 14: 14-18. </ref>

* Poboljšanje efikasnosti eliminacije [[ugljen-dioksid|CO]]₂:

:* promena načina disanja

* Inspiratorne [[vežbe]] disajnih [[mišići|mišića]]

* Pozicioniranje bolesnika

* Podrška provetravanjem i [[ventilacija|ventilacijom]] (hladan [[vazduh]] smanjuje [[temperatura|temperaturu]] [[koža|kože]], i aferentnim putevima informiše mozak, i u njemu menja percepciju o dispneji) <ref>Schwartzstein, R. M., K. Lahive, A. Pope, S. E. Weinberger, and J. W. Weiss. 1987. Cold facial stimulation reduces breathlessness induced in normal subjects. Am. Rev. Respir. Dis. 136: 58-61[http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3605841?dopt=Abstract] Posećeno: 17.01.2010.{{en}} </ref>

* Minimiziranje upotrebe steroida. <ref>Dejkuijzen, P. N. R., and M. Decramer. 1992. Steroid-induced myopathy and its significance to respiratory disease: a known disease rediscovered. Eur. Respir. J 5: 997-1003 [http://erj.ersjournals.com/cgi/content/abstract/5/8/997?ijkey=72cca6fd3d69034be1d314b7295b76d4fc214f88&keytype2=tf_ipsecsha Original Articles ]Posećeno:17.01.2010. {{en}}</ref>

* [[Obrazovanje]]-edukacija bolesnika

* [[Bihevioralna terapija|Kognitivno-bihevioralni pristup]] (koristi klinički pristup, za regulaciju dispneje i može povećati poverenje pojedinca u njegovu sposobnost da upravlja [[simptom]]ima. <ref>Smoller, J. W., M. H. Pollack, M. W. Otto, J. F. Rosenbaum, and R. L. Kradin. 1996. State of the art: panic anxiety, dyspnea and respiratory disease. Am. J. Respir. Crit. Care Med. 154: 6-17 [http://ajrccm.atsjournals.org/cgi/content/abstract/154/1/6?ijkey=31716ab8f7ca63bb678c734b77bd47281570cad1&keytype2=tf_ipsecsha Abstract]Posećeno:17.01.2010. {{en}} </ref> (244, 245).

* [[Desenzitizacija]]

* [[farmakologija|Farmakološka terapija]]

* Hirurška smanjenje obima:

:* smanjenje pozitivnog pritiska u grudnom košu kod pneumotoraksa, emfizema, itd.<ref>Martinez, F. J., M. Montes de Oca, R. I. Whyte, J. Stetz, S. E. Gay, and B. R. Celli. 1997. Lung-volume reduction improves dyspnea, dynamic hyperinflation and respiratory muscle function. Am. J. Respir. Crit. Care Med 155: 1984-1990 [http://ajrccm.atsjournals.org/cgi/content/abstract/155/6/1984?ijkey=2e62d5e9d52ca3eb0357f2b59dad15dfb5714fc6&keytype2=tf_ipsecsha Abstract]Posećeno: 17.01.2010.{{en}}</ref>

* [[farmakologija|Farmakološka terapija]]

=== Farmakološka terapija ===

=== Terapija kiseonikom ===

* Da li je dispneja izazvana [[hipoksemija|hipoksemijom]] akutna ili hronična?

* Da li je [[hipoksemija]] praćena hiperkapnijom?

* Da li je dispneja izazvana hipoksemijom udružena sa [[hipoksija|hipoksijom]]?

* Koja je osnovna bolest koja je dovela do hipoksemije praćene dispnejom?

* parcijalni pritisak kiseonika (PaO₂ manji od 60 [[MmHg|mmHg]] (55-60 [[MmHg|mmHg]])

* saturacija (zasićenje) [[hemoglobin]]a manja od 90%.

Primena kiseonika kod hroničnih poremećaja oksigenacije, sa dispnejom kao jednim od vodećih [[simptom]]a, preporučuje se u stanjima kod kojih je; <ref name="Varagić"/>

* PaO₂ manji od 50-55 [[MmHg|mmHg]] u budnom stanju

* PaO₂ od 50-55 [[MmHg|mmHg]] u budnom stanju, udružen sa hroničnim plućnim srcem ili sekundarnom eritrocitozom.

* PaO₂ manji od 50 [[MmHg|mmHg]] u toku spavanja, duži period (3-4 [[nedjelja|nedelje]]).

* Prvu grupu čine bolesnici koji pored hiposemije imaju i [[hronično plućno srce]] ili sekundarnu eritrocitozu, odnosno kod kojih je hipoksemija jasno hroničnog tipa. Ova grupa ispunjava kriterijume za dugotrajnu [[terapija|terapiju]] [[kiseonik]]om. <ref name="Varagić"/>

* Drugu grupu čine bolesnici sa [[hipoksemija|hipoksemijom]] bez drugih znakova hipoksije. Bolesnici iz ove grupe se prate 3-4 nedelje i ako se u razmaku od 7-10 dana najmanje dva puta registruje da vrednosti PaO₂ nisu veće od 5 [[MmHg|mmHg]], od početne vrednosti, može se primeniti dugotrajna [[lečenje kiseonikom|oksigenoterapija]]. <ref name="Varagić"/>

* Akutna [[hipoksemija]] ili klinički znaci centralne [[cijanoza|cijanoze]] (kada [[uzrok]] još nije [[dijagnostika|dijagnostikovan]]).

* Pogoršanje [[fibroza pluća|fibroze pluća]] ili drugih tranzitivnih bolesti [[pluća]].

* Akutna [[hipoksemija]] (kada uzrok još nije dijagnostikovan)

* Pogoršanje [[fibroza pluća|fibroze pluća]] ili drugih tranzitivne bolesti [[pluća]]

* [[Astma|Akutni astmatični napad]]

* [[Akutna insuficijencija srca]]

* [[Upala pluća]]

* [[Rak pluća]]

* [[Plućna embolija]]

* [[Pleuralni izliv]]

* [[Pneumotoraks]]

* [[Anemija]]

|'' [[Fiziologija disanja čoveka| Zasićenje (SpO₂)]] određuje se pomoću [[Pulsna oksimetarija|pulsnog oksimetra]].''

== Vidi još ==

* [[Apneja]]

* [[Hronična opstruktivna bolest pluća]]

* [[Hiperkapnija]]

* [[Hipokapnija]]

* [[J-receptori]]

* [[Trovanje kiseonikom]]

* [[Hipoksija]]

* [[Fiziologija disanja čoveka]]

== Galerija ==

== Literatura ==