Dema – razlika između verzija

 

 

Najbolje dokumentovani sistem dema odnosi se na [[Atina (polis)|Atinu]], gde je [[Klisten]] u okviru svojih ustavnih reformi [[508. pne.]] ukinuo staru rodovsko-plemensku podelu na četiri [[Fila (stara Grčka)|file]] s njihovom podelom na [[Fratrija|fratrije]] i [[Rod|rodove]] i umesto nje rasporedio stanovništvo u deset teritorijalnih fila. Svaka od ovih fila delila se na tri [[tritije]], a tritija na više dema. U svakoj fili jedna tritija je obuhvatala deme iz samoga grada, druga deme iz [[Atika|atičke]] unutrašnjosti, a treća deme iz priobalja.<ref>[http://plato-dialogues.org/tools/attica.htm#demoi Mapa rasporeda atičkih dema (engleski)]</ref> Dema je sada predstavljala čisto teritorijalnu jedinicu. Svi građani bili su popisani prema mestu rođenja i označavani su ne po rodu kome su pripadali ranije, već po tome kojoj teritorijalnoj demi pripadaju. Tako su se kidale veze između članova pojedinih rodova. S druge strane, građani koji su se nalazili van rodova prvi put su u demama dobili pristup u samoupravu, pošto je svaka dema bila ne samo teritorijalna već i samoupravna jedinica. Dema je sebi birala [[demarh]]a, posedovala je zemlju zajednice, raspolagala lokalnim prihodima, imala je svoje finansije i donosila je vlastite odluke (skupština deme zvala se [[agora]]). Deme su bile obavezne da vode popise svojih građana, a upisivanje osamnaestogodišnjaka u popis članova deme predstavljalo je glavni demarhov zadatak (druge su mu funkcije bile u oblasti finansija, vojske i religije). Prema [[Herodot]]u, broj dema ukupno je iznosio 100 (po 10 na jednu filu). Kasnije je taj broj postepeno rastao do 174: mala naselja udruživala su se u jednu demu.<ref>Mihail Rostovcev, ''Istorija starog sveta'', Matica srpska, 1990, str. 74–75.</ref> Deme su se međusobno značajno razlikovale po veličini: neke su bile mali zaseoci, a neke gotovo gradovi, npr. [[Aharna]] i [[Eleusina]], ali se njihov uticaj izjednačavao na nivou tritija i fila, uključujući i proporcionalnu zastupljenost u [[Veće pet stotina|Veću pet stotina]].<ref>''The Oxford Classical Dictionary'' (3rd ed.), 2003, s.v. ''demes, dēmoi'', str. 447.</ref> Nakon Klistena pripadnost demi (koja se označavala tako što se uz lično ime dodavalo ime deme, tzv. ''demotikon'') postala je nasledna u muškoj liniji i nije se menjala s promenom mesta stanovanja.<ref>M. C. Howatson. ''The Oxford Companion to Classical Literature'', 1997, s.v. ''deme'', str. 177.</ref>

Sistem dema postojao je i u drugim grčkim polisima, npr. u [[Kalimnos|Kalimnu]], [[Halkida|Halkidi]], [[Kos (ostrvo)|Kosu]], [[Elida|Elidi]], [[Eretrija|Eretriji]], [[Histijeja|Histijeji]], [[Rodos (grad)|Rodosu]], [[Stratonikeja|Stratonikeji]] itd. (ukupno se može nabrojati 24 polisa),<ref>N. F. Jones, ''Public Organization in Ancient Greece'', 1987, ''passim''.</ref> no bar polovina njih stoje bilo pod direktnim uticajem Atine (putem [[kleruhija]]) ili pod njenim indirektnim uticajem (kakav je npr. slučaj [[Milet]]a).<ref>''The Oxford Classical Dictionary'' (3rd ed.), 2003, s.v. ''demes, dēmoi'', str. 447.</ref>

 

 

Termin "dema" (δῆμος / ''dēmos'') upotrebljavao se i u [[Helenistička Grčka|helenističko]] i [[Rimska Grčka|rimsko doba]]. Do vremena [[Vizantijsko carstvo|Vizantijskog carstva]] tim su se terminom počele označavati četiri suparničke navijačke grupe u [[Utrke dvokolica|utrkama dvokolica]]: "crveni", "plavi", "zeleni" i "beli".

U [[Republika Grčka|današnjoj Grčkoj]] izrazom ''dēmos'' označavaju se [[Opštine u Grčkoj|opštine]].

 

{{reference}}