Verzija na datum 11 mart 2014 u 15:36 uredi 37.203.66.83 (razgovor) Nema sažetka izmjene ← Starija izmjena		Verzija na datum 22 juni 2014 u 18:05 uredi poništi Kolega2357 (razgovor \| doprinos) 20.730.146 izmena m robot kozmetičke promjene Novija izmjena →
Red 1: '''Životna zajednica''' ili '''BIOCENOZA''' je skup organizama različitih vrsta u istom staništu Kao što jedinke jedne vrste ne žive izolovano, već u [[populacija]]ma, tako i populacije različitih vrsta na istom [[stanište\|staništu]] ne žive izolovano već u zajednicama. Između članova životne zajednice uspostavlja se čitav splet različitih odnosa. Sastav populacija različitih vrsta u životnoj zajednici veoma je specifičan. U staništima u kojima vladaju slični ekološki uslovi uvek se pojavljuje ista životna zajednica (npr. životna zajednica jedne [[bara\|bare]], [[planinski vrh\|planinskog vrha]], [[potok]]a i dr.).RAzličiti članovi životne zajednice mogu svoje životne aktivnosti ostvariti u različito vreme . Ova osobina predstavlja VREMENSKU ORGANIZACIJU ŽIVOTNE ZAJEDNICE . Pod njom se podrazumeva dnevne , mesečne i sezonske promene . == Osobine životne zajednice == Svaka biocenoza se odlikuje određenim grupnim osobinama : * kvalitativan i kvantitativan sastav, * vremenske promene * određeni odnosi ishrane, Red 12: * vremenski raspored populacija. === Kvalitativan i kvantitativan sastav === Kvalitativni sastav biocenoze predstavlja prisustvo i kombinaciju zastupljenih [[vrsta]]. Tako se, npr., živi svet [[kamenjar]]a razlikuje po sastavu od od onog u šumi. Životni uslovi u staništu ([[stanište\|biotopu]]) uslovljavaju odgovarajuću brojnost (kvantitet) populacija u biocenozi. Populacije koje su u biocenozi posebno brojne nazivaju se '''dominantne'''. One daju pečat zajednici i najbolje su prilagođenedatim uslovima staništa. U bukovoj šumi dominantna vrsta je [[bukva]], a u hrastovoj [[hrast]]. === Vremenske promene === U strukturi životnih zajednica vremenske promene mogu biti: * periodične i * sukcesivne. '''Periodične promene''' su one koje prate ritam dnevno-noćnih i sezonskih kolebanja uslova u staništu.Periodične promene se dešavaju neprestano svake sezone i one ne remete odnose u biocenozi. Zato se javlja [[periodizam]] u životnim aktivnostima organizama: * većina biljaka i životinja se razmnožava u isto [[godišnje doba]]; * neke životinje su aktivne noću, a druge danju; * biljke vrše fotosintezu samo danju itd. Nasuprot ovako kratkotrajnim promenama, u prirodi se dešavaju korenite promene i uslova sredine i biocenoza. '''Sukcesije''' (ili vekovne promene) su smenjivanje jedne populacije drugom u okviru jedne biocenoze, kao i smenjivanje čitavih biocenoza na jednom biotopu. Red 32: * promenom rečnog toka itd. === Odnosi ishrane (trofička struktura) === Osnovni način uzajamnog povezivanja članova jedne životne zajednice predstavlja [[metabolizam]] biocenoze. On čini osnovu organizacije njenog života, tj. njenu trofičku strukturu. Odnosi ishrane čvrsto povezuju sve vrste članova biocenoze. [[Autotrof]]ni članovi biocenoza su [[proizvođač (biologija)\|~~proizvođač~~proizvođači]]i organskih materija, koji neposredno ili posredno služe kao hrana za [[potrošač (biologija)\|~~potrošač~~potrošače]]e. Postoji više kategorija potrošača : * [[biljojedi]] (koji se hrane neposredno biljkama), * [[karnivor\|mesojedi]] (posredni potrošači jer se hrane životinjama) i * različiti [[saprofit]]i koji se hrane ostacima uginulih organizama. Posebnu grupu saprofita čine [[heterotrof]]ne [[bakterija\|bakterije]] i [[gljiva\|gljive]] koje razlažu ostatke organskih supstanci do neorganskih sastojaka (vrše [[mineralizacija\|mineralizaciju]]), vraćajući ih na taj način u prirodu u obliku koji je upotrebljiv za biljke. Od tih materija biljke, [[fotosinteza\|fotosintezom]], ponovo stvaraju organske materije bogate energijom. Svi saprofiti čine grupu [[razlagač (biologija)\|~~razlagač~~razlagača]]a. Proizvođači (biljni organizmi) , potrošači Zivotinjski organizmi ) i razlagači (Gljive , mikrorganizmi ) predstavljaju tri osnovna nivoa ishrane (trofička nivoa) u prirodi kroz koje materija kruži, a energija jednosmerno protiče od jednog do drugog nivoa. Pri tome se oblik materije (organska u neorgansku i obrnuto) i energije menja (svetlosna, hemijska, toplotna energija). U toku proticanja energija se delimično gubi u vidu toplote (oko 10% energije se gubi pri prelasku sa jednog na naredni trofički stupanj). Organsku materiju koju proizvode zelene biljke fotosintezom, koriste čitavi nizovi potrošača. Zajedno sa proizvođačem koji se nalazi u osnovi niza, serija potrošača obrazuje [[lanac ishrane]]. Prva karika u lancu je najčešće proizvođač, ali mogu biti i organski otpaci. Poslednju kariku u lancu čini potrošač koji u životnoj zajednici nema direktnih prirodnih neprijatelja. Red 50: Lanci ishrane pokazuju jednu opštu pravilnost: brojnost (biomasa) pojedinih vrsta (karika u lancu), opada u smeru od proizvođača ka krajnjem potrošaču.(Od ovog pravila odstupaju [[parazit]]ski lanci ishrane pošto sićušan parazit može da ima mnogo krupnijeg domaćina.) Šuma ima veliku biomasu (osnova piramide) i u njoj živi veliki broj biljnih insekata. Takođe, brojni, ali manje od prethodnih, su insekti mesojedi. U odnosu na njih, daleko je manje ptica koje se hrane insektima. Čitava šuma može biti stanište samo jednom paru ptica grabljivica (vrh piramide). Grafički se to predstavlja pomoću [[trofička piramida\|trofičkih piramida]]. == Literatura == * Janković, M.,Đorđević, V: ''Primenjena ekologija'', Naučna knjiga, Beograd, 1981. * Đukanović, Mara: ''Ekološki izazov'', Beograd, 1991. * Stanković, S: ''Ekologija životinja'', Beograd, 1979. * Janković, M: ''Fitoekologija'', Beograd, 1986.

Biocenoza – razlika između verzija